Na opiekę długoterminową przeznaczamy 0,5 proc. PKB. Średnia w Unii Europejskiej sięga 1,6 proc. Co piąty Polak po 75. roku życia ma poważne trudności z samodzielnym wykonywaniem codziennych czynności. W czwartek posłowie dyskutowali nad stanem opieki długoterminowej w Polsce.
Fot. Agnieszka Sadowska/ Agencja Gazeta
Problemem zajęły się połączone komisje zdrowia oraz polityki społecznej i rodziny. Iwona Kozłowska (KO) wskazywała, że osoby starsze w Polsce częściej niż w innych krajach europejskich deklarują zły stan swojego zdrowia. – Brak ciągłości i kompleksowości usług dotyczy w przypadku seniorów zarówno opieki specjalistycznej, POZ, jak i nadzoru nad przyjmowaniem leków, opieki pielęgniarskiej w miejscu zamieszkania, a także dostępu do rehabilitacji – wyliczała problemy, dobrze znane ekspertom zajmującym się oceną systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Brak kompleksowej opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi od co najmniej dekady jest wskazywany jako jedna z najważniejszych bolączek systemu.
Dane GUS z 2018 roku pokazują, że starsi Polacy bardzo rzadko korzystają z usług opiekuńczych – zdecydowało się na to niecałe 92 tys. seniorów, czyli zaledwie co dziesiąty. Tymczasem badania CBOS z 2019 r. wskazują, że 22 proc. osób po 75. roku życia ma poważne trudności z samodzielnym wykonywaniem codziennych czynności. Aż 40 proc. polskich seniorów chciałoby otrzymać pomoc w chorobie. – Dane NIK pokazują, że znaczny odsetek starszych osób w Polsce nie korzysta z usług opiekuńczych ze względu na ich wysokie koszty – wyliczała posłanka. – Inne badania z 2018 roku pokazują, że w przeciwieństwie do dużych miast, w wielu mniejszych gminach brakuje jakiegokolwiek dostępu do wsparcia opiekuńczego dla osób po 65. roku życia w ich miejscu zamieszkania, a także możliwości transportu do placówek dziennego pobytu.
Kolejnym problemem jest stan opieki geriatrycznej. W Polsce jest 502 specjalistów w tej dziedzinie, wielu z nich zresztą nie pracuje w swojej specjalizacji. Iwona Kozłowska pytała, czy Ministerstwo Zdrowia planuje przekształcenie oddziałów internistycznych w internistyczno-geriatryczne. – Niestety, nadal brakuje współpracy Ministerstwa Zdrowia z Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej. Stąd zresztą nasza prośba o wspólne posiedzenie obu sejmowych komisji – tłumaczyła.
– Szczególnie w małych miejscowościach dotkliwie brakuje nie tylko lekarzy i pielęgniarek, ale również pracowników socjalnych, opiekunów medycznych i asystentów seniora. Jaką politykę kadrową planują oba ministerstwa, by poprawić sytuację? Kiedy zostaną rozwiązane problemy dotyczące zatrudnienia pielęgniarek w Domach Pomocy Społecznej oraz ich wynagrodzeń, aby było takie, jak w szpitalach? – pytała Kozłowska.
Zwracała uwagę na wciąż niskie w Polsce wydatki na opiekę długoterminową. – Dane z 2016 roku mówią, że w naszym kraju jest to tylko 0,5 proc. PKB, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej sięga 1,6 proc. PKB – mówiła.
Jej zdaniem – mimo rządowych programów Opieka 75 plus i Usługi Opiekuńcze dla Osób z Niepełnosprawnością – prestiż oraz zarobki opiekunów osób starszych i niesamodzielnych nadal są niskie. – Zasięg tych programów jest bardzo ograniczony czasowo – wskazała. – Brakuje też domów dziennego pobytu i systemu opieki nad seniorami z objawami otępiennymi, których w Polsce jest już ponad pół miliona.
Wiceminister zdrowia Waldemar Kraska poinformował, że wydatki na opiekę długoterminową w Polsce rosną. – Od 2019 r. do pierwszego kwartału roku 2021 włącznie na ten cel przeznaczyliśmy ponad 3,6 mld zł – stwierdził. – W 2019 roku była to kwota 1,53 mld zł, natomiast w roku 2020 – 1,72 mld zł. W pierwszym kwartale bieżącego roku na opiekę długoterminową przeznaczyliśmy już 403,3 mln zł. Mimo epidemii COVID-19 na tę opiekę wydaliśmy w ubiegłym roku o 188 mln zł więcej. To wzrost o 12,27 proc. – podkreślał wiceszef resortu zdrowia. Wzrost wynika ze zwiększenia wycen pielęgnacyjnych i opiekuńczych świadczeń gwarantowanych w ramach opieki długoterminowej.
Kraska podkreślał, że opieka długoterminowa nie powinna i nie może opierać się na geriatrach. – Myślę, że obecne oddziały wewnętrzne i pracujący w nich lekarze interniści są doskonale przygotowani do leczenia pacjentów w wieku senioralnym – ocenił.
W opiece długoterminowej bardzo ważną rolę odgrywają pielęgniarki. – Obecnie mamy w Polsce ponad 23,8 tys. pielęgniarek ze specjalizacją opieki długoterminowej oraz ponad 68 tysięcy pielęgniarek, które ukończyły kursy kwalifikacyjne w zakresie mającym zastosowanie w tej opiece, a także ok. 65 tys. pielęgniarek, które ukończyły kursy specjalistyczne w tym obszarze – informował Kraska. Pielęgniarki będą mogły liczyć na większe wsparcie ze strony opiekunów medycznych: ministerstwa zdrowia oraz edukacji i nauki zakończyły prace legislacyjne nad poszerzeniem podstawy programowej w kształceniu opiekunów medycznych. – Dzięki temu system ochrony zdrowia wzbogaci się o wyspecjalizowaną kadrę medyczną, która będzie bardzo przydatna także w opiece długoterminowej – wyjaśnił Kraska.
Podkreślał również, że resort zdrowia jest „w stałym kontakcie” z ministerstwem rodziny, pracy i polityki społecznej. – Chcemy wspólnie prowadzić politykę senioralną – podkreślił Waldemar Kraska. – Planujemy, między innymi, zmiany kryteriów kierowania do poszczególnych form opieki zdrowotnej. Będziemy przy tym kładli nacisk na to, by pacjent, w miarę możliwości, mógł korzystać z opieki w warunkach domowych, w otoczeniu bliskich i znajomych.
