Pytanie nadesłane do redakcji
Nadwrażliwość jelit – jak pozbyć się bolesnych skurczy?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii UJCM w Krakowie
Przyczyn skurczowych bólów brzucha jest dużo i obejmują one głównie przyczyny z przewodu pokarmowego, ale także np. z układu moczowego czy u kobiet z układu rodnego. Zasadnicze pytanie, to gdzie w obrębie jamy brzusznej są zlokalizowane skurcze, w jakich okolicznościach się one pojawiają i czy ich przyczyna została wyjaśniona.
Drugim ważnym pytaniem jest co rozumiemy przez nadwrażliwość jelit – często jest to określenie używane zarówno dla alergii, nietolerancji pokarmowych, jak i zespołu jelita drażliwego.
W przypadku alergii bądź nietolerancji pokarmowych (nie są to tożsame określenia) postępowaniem z wyboru jest unikanie pokarmów/substancji, które wywołują reakcje alergiczne/nietolerancję.
W przypadku zespołu jelita drażliwego postępowanie niefarmakologiczne polega na tzw. higienicznym spożywaniu posiłków, czyli diecie łatwostrawnej (z wykluczeniem potraw tłustych, wzdymających), spokojnym spożywaniu posiłków, posiłki powinny był nieobfite, ale często spożywane. U osób z towarzyszącymi biegunkami konieczne jest zmniejszenie ilości błonnika pokarmowego w diecie; w przypadku towarzyszących zaparć, odwrotnie, należy zwiększyć ilość błonnika oraz zadbać o regularne wypróżnienia. Większość osób ma pokarmy, które nasilają dolegliwości – tu ważna jest samoobserwacja. Doraźnie można stosować leki dostępne bez recepty, np. leki rozkurczające (np. preparaty drotaweryny), leki zmniejszające wzdęcia (simetikon, dimetikon). W przypadku przewlekających się skurczy konieczny jest kontakt z lekarzem.
Pragnę zwrócić uwagę, że bolesne skurcze mogą być także objawem innych chorób w obrębie jamy brzusznej. Dlatego, jeśli ból nie reaguje na stosowane „domowe” postępowanie, konieczna jest konsultacja lekarska mająca na celu diagnostykę i wdrożenie leczenia (w tym lekami na receptę). Zarówno bolesne skurcze, jak i inne bóle w obrębie jamy brzusznej należy rozpatrywać pod kątem innych objawów (jak np. zmiany masy ciała, nudności, wymioty, zmiana rytmu wypróżnień).
Podstawowe pytania lekarza odnoszące się do bólu mają na celu określenie lokalizacji bólu (w trakcie wizyty można pokazać ręką, gdzie boli), jego charakteru (czy ból jest stały, ostry, tępy, kolkowy itp.), promieniowania, czynników wpływających na jego nasilenie, czasu trwania i innych objawów towarzyszących.
Często konieczna jest wiedza na temat innych chorób pacjenta i zażywanych przez niego lekach, wywiadu rodzinnego (choroby w rodzinie).
Wielu pacjentów twierdzi, że ogrom pytań zadawanych przez lekarza wydaje się zbędna, ale spojrzenie na całego chorego pozwala, np. na połączenie ze sobą pozornie niezwiązanych objawów i przybliżenie pełnej diagnozy.
W badaniu fizykalnym brzucha, lekarz określa wygląd brzucha, bolesność podczas palpacji (dotykania), opukiwania, obecność oporów w jamie brzusznej, osłuchuje ruchy jelita. Często konieczne jest badanie per rectum, czyli badanie przez odbyt.
Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego zapada decyzja co do dalszej diagnostyki (np. badania z krwi, badania obrazowe) i leczenia. W niektórych chorobach wywiad (objawy, odchylenia w badaniu fizykalnym) są bardzo charakterystyczne i postawienie diagnozy jest szybkie, w innych przypadkach proces diagnostyczny może być dłuższy.
