Propofol (opis profesjonalny)

Działanie - Propofol

Mechanizm działania
Silnie i krótko działający anestetyk dożylny, wywołujący zależną od dawki utratę świadomości. Lek powoduje szybką indukcję, dobrą kontrolę stopnia sedacji oraz szybki powrót świadomości po przerwaniu wlewu (po dawce pojedynczej 2–2,5 mg/kg mc. powrót świadomości następuje po 3–5 min). Rzadko powoduje zwiększenie stężenia histaminy we krwi, nie działa wagolitycznie ani przeciwbólowo. Podczas indukcji znieczulenia może zmniejszać opór obwodowy, obniżać ciśnienie tętnicze, zmniejszać rzut serca bez odruchowej tachykardii oraz wywoływać zależną od dawki depresję oddechową. Podczas podtrzymywania znieczulenia parametry hemodynamiczne pozostają zwykle stabilne. W przypadku zmniejszonego stężenia CO₂ we krwi powoduje wzrost oporu mózgowego łożyska naczyniowego, zwolnienie metabolizmu OUN, zmniejszenie zużycia tlenu i obniżenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Wyniki badań na zwierzętach nie wskazują na możliwość wywoływania przez propofol hipertermii złośliwej. W stężeniach terapeutycznych nie hamuje syntezy hormonów kory nadnerczy.

Farmakokinetyka
Po podaniu i.v. działanie pojawia się po 30–40 s (czas krążenia ramię–mózg) i utrzymuje się 3–4 min. Po wstrzyknięciu następuje szybkie wyrównywanie stężeń między surowicą a tkankami (szybka dystrybucja – okres półtrwania 2–4 min), a następnie szybka eliminacja (okres półtrwania 30–60 min) w wyniku metabolizmu w wątrobie do nieaktywnego glukuronianiu propofolu i hydrochinonu, a metabolity wydalane są przez nerki. Lek wiąże się z białkami osocza w 97–98%. W stanie stacjonarnym stężenie leku we krwi jest zwykle proporcjonalne do szybkości wlewu i.v. Po wlewie trwającym 1 h stężenie osoczowe propofolu obniża się o 50% w ciągu 5 min, a po wlewie trwającym 10 h – po 7 min (przy prawidłowym dawkowaniu w celu uzyskania sedacji zmniejszenie stężenia osoczowego o 50% wiąże się z powrotem świadomości). Przy 10-dniowym wlewie t_1/2 w fazie eliminacji wynosi 1–3 dni. Farmakokinetyka u kobiet i mężczyzn jest podobna. U chorych w podeszłym wieku objętość dystrybucji oraz klirens międzytkankowy są mniejsze, a stężenie szczytowe po iniekcji dawki należnej dla masy ciała większe niż u młodszych chorych, co może zwiększać częstość działań niepożądanych, głównie ze strony układu krążenia i oddychania.

Wskazania do stosowania - Propofol

Znieczulenie ogólne
Indukcja i podtrzymanie znieczulenia ogólnego, również w chirurgii jednego dnia.

Sedacja
Sedacja chorych w czasie zabiegów diagnostycznych oraz w procedurach chirurgicznych prowadzonych w znieczuleniu miejscowym.
Sedacja podczas oddychania kontrolowanego na oddziałach intensywnej opieki medycznej.

Przeciwwskazania stosowania - Propofol

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, przeciwwskazania do znieczulenia ogólnego lub sedacji, uczulenie na soję lub olej sojowy Nie stosować do znieczuleń w położnictwie, także do cięcia cesarskiego (przenika przez łożysko i może wywołać depresję oddechową u noworodka), sedacji dzieci do 16. rż., znieczulenia ogólnego u dzieci <1. mż.

Noworodki
Nie zaleca się stosowania u noworodków celem wprowadzenia lub podtrzymania znieczulenia.

Stany wymagające zachowania ostrożności
Ostrożnie u chorych z niewydolnością serca, z hipowolemią, niewydolnością oddechową, chorych na padaczkę (może wywołać wystąpienie drgawek podczas wybudzania), z niewydolnością wątroby lub nerek, z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym, osłabionych, w podeszłym wieku.

Wpływ na stężenie lipidów we krwi
Podczas stosowania leku u osób, u których występuje ryzyko nadmiernego zwiększenia stężenia lipidów należy monitorować ich stężenie we krwi.

Bradykardia, asystolia
Propofol nie ma działania cholinolitycznego, może powodować bradykardię i asystolię, podczas wprowadzania lub podtrzymywania znieczulenia ogólnego należy rozważyć podanie dożylnego leku antycholinergicznego.

Elektrowstrząsy
Nie zaleca się stosowania propofolu podczas leczenia elektrowstrząsami.

Interakcje - Propofol

Niezgodności
Nie zaobserwowano niezgodności farmakologicznej ze środkami: zwiotczającymi, znieczulenia miejscowego i stosowanymi podczas znieczulenia ogólnego, lekami przeciwbólowymi.

Potegowanie działania propofolu
Ponieważ stosowanie propofolu z lekami stosowanymi w premedykacji oraz innymi lekami sedatywnymi, nasennymi, opioidami i anestetykami wziewnymi potęguje jego działanie znieczulające i uspokajające konieczne może być zmniejszenie dawek leku.

Fentanyl
Po podaniu fentanylu może nastąpić zwiększenie stężenia propofolu we krwi, co może prowadzić do zwiększonej częstości bezdechów.

Suksametonium
Po zastosowaniu suksametonium lub neostygminy może wystąpić bradykardia i zatrzymanie serca.

Leukoencefalopatia
Istnieje ryzyko wystąpienia leukoencefalopatii u pacjentów leczonych jednocześnie cyklosporyną.

Alkohol
Nie należy spożywać alkoholu 8 h przed podaniem propofolu i 8 h po jego podaniu.

Działania niepożądane - Propofol

Bardzo często: ból w miejscu podania.

Często: ból głowy, nudności i wymioty w czasie wybudzania, niedociśnienie tętnicze, bradykardia (ciężka bradykardia występuje rzadko, obserwowano również pojedyncze przypadki asystolii), nagłe zaczerwienienie twarzy i objawy odstawienia leku u dzieci, występujące po nagłym przerwaniu leczenia na oddziale szpitalnym, przemijający bezdech, hiperwentylacja, kaszel i czkawka podczas wprowadzania do znieczulenia.

Niezbyt często: zakrzepica i zapalenie żył.

Rzadko: ruchy padaczkopodobne podczas wprowadzania, podtrzymania i wybudzania ze znieczulenia.

Bardzo rzadko: reakcja anafilaktyczna, wydłużony czas wybudzenia, obrzęk płuc, zapalenie trzustki, rabdomioliza (w przypadku stosowania dawki >4 mg/kg mc./h), zmiany zabarwienia moczu po długotrwałym stosowaniu, odhamowanie seksualne podczas do wybudzenia, gorączka pooperacyjna, dystonie, dyskinezy.

Przedawkowanie
W przypadku przedawkowania wystąpić może zapaść krążeniowo-oddechowa; leczenie podtrzymujące.

Ciąża i laktacja - Propofol

Nie stosować w ciąży i w okresie karmienia piersią (przenika do pokarmu kobiecego).

Dawkowanie - Propofol

Wstrzyknięcia lub wlew i.v.; podawanie w powolnym, ciągłym wlewie minimalizuje negatywne efekty hemodynamiczne.

Indukcja znieczulenia ogólnego: dorośli przed 55. rż. (ASA I/II stopnia) 1,5–2,5 mg/kg mc., podawać 40 mg w iniekcjach i.v. co 10 s lub w postaci wlewu i.v. Osoby w podeszłym wieku, wyniszczone (ASA III/IV stopnia) 1–1,5 mg/kg mc., podawać 20 mg co 10 s. Dzieci po 8. rż. zwykle 2,5 mg/kg mc., u młodszych dzieci dawka może być większa. Aby zmniejszyć ból spowodowany wstrzyknięciem leku, można dodać do strzykawki lidokainę (1 ml 1% lidokainy na 20 ml 1% propofolu).

Podtrzymanie znieczulenia ogólnego: dorośli w skali ASA I/II stopnia: powtarzane wstrzyknięcia i.v. 25–50 mg lub wlew ciągły – 4–12 mg/kg mc./h, po pierwszych 10–15 min podawania dawkę można zmniejszyć o 30–50%; chorzy w wieku podeszłym, w skali ASA III/IV stopnia – wlew 3–6 mg/kg mc./h. Dzieci zwykle 9–15 mg/kg mc./h.

Sedacja na OIOM: zwykle 0,3–4 mg/kg mc./h. U osób w podeszłym wieku lub wyniszczonych stosować mniejsze dawki.

Sedacja do zabiegów w znieczuleniu regionalnym: wstępne uspokojenie – 0,5–1 mg/kg mc. w ciągu 1–5 min, podtrzymanie działania – 1,5–4,5 mg/kg mc./h. U osób w podeszłym wieku lub wyniszczonych stosować mniejsze dawki, podawać wyłącznie we wlewie.

Szczegółowe informacje dotyczące sposobów podawania i stosowanych rozcieńczeń – patrz zarejestrowane materiały producenta.

Uwagi dla Propofol

Lek może upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługi maszyn.

Preparaty na rynku polskim zawierające propofol