Różnica ciśnień przy pomiarze na obu kończynach

Pytanie nadesłane do redakcji

Różnica ciśnień przy pomiarze na obu kończynach. Witam. Mam pytanie dotyczące nadciśnienia mojego brata. Jest młody, ma 27 lat. Problem tkwi w tym, że na prawym ręku ma podwyższone i skaczące ciśnienie skurczowe, a rozkurczowe ma zawsze w normie (130-165/70). Co może być tego przyczyną? Słyszałam że taka duża różnica pomiędzy ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym jest niebezpieczna, nawet w tak młodym wieku może przyczynić się do zawału? Na lewym ręku ciśnienie w miarę uregulowało mu się od kiedy zaczął przyjmować tran (ma około 130/70). Dodam jeszcze, że jest strasznie nadpobudliwy, dietę ma raczej prawidłową, pije tran, głóg, wyciąg z jemioły na obniżenie ciśnienia, robił badania i wszystko wyszło ok., oprócz lekko powiększonej lewej komory serca. Bardzo proszę o odpowiedź, co może być przyczyną skoków ciśnienia skurczowego na prawym ręku przy prawidłowym i stałym rozkurczowym i jak temu zaradzić. Pozdrawiam

Odpowiedział

lek. med. Krzysztof Rewiuk
Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Różnica wartości ciśnienia tętniczego stwierdzana w pomiarach wykonywanych na obu kończynach górnych jest zjawiskiem powszechnym, choć nie do końca wyjaśnionym. Przyjmuje się, że ma ona związek z silniejszym rozwojem muskulatury po stronie dominującej - w istocie badania na dużych grupach pacjentów pokazują, że ciśnienie tętnicze mierzone na kończynie górnej prawej jest zwykle nieco wyższe od tego na ramieniu lewym. Jest to zresztą druga obok efektu "białego fartucha" przyczyna wyższych wartości RR w trakcie pomiarów w gabinecie lekarza od tych mierzonych w domu. Lekarz mierzy ciśnienie często na kończynie górnej prawej, a sami z reguły zakładamy sfigmomanometr na kończynę lewą (tak, aby można go było obsługiwać prawą ręką).

Podczas pierwszej wizyty związanej z podejrzeniem nadciśnienia tętniczego lekarz powinien zatem zmierzyć ciśnienie na obu kończynach górnych, swoje rozpoznanie ustalić, opierając się na wartości wyższej i kolejnych pomiarów dokonywać konsekwentnie po tej stronie. Powyższa różnica u osób zdrowych zwykle nie przekracza 10 mm Hg dla ciśnienia skurczowego. Stwierdzenie w kilku kolejnych pomiarach różnicy pomiędzy wartością RR skurczowego mierzonego na lewej i prawej kończynie górnej przekraczającej 20 mm Hg stanowi wskazanie do poszerzenia diagnostyki. Za podobną sytuację mogą być bowiem odpowiedzialne takie choroby, jak: rozwarstwienie aorty, jej zwężenie o nietypowej lokalizacji, choroby naczyń kończyn górnych czy jednostronne deformacje mięśniowoszkieletowe.

Diagnostyka powyższych stanów obejmuje badania radiologiczne, doplerowskie obrazowanie naczyń czy angiografię TK. Pierwszym krokiem powinno być jednak wykluczenie błędu pomiaru - zdarza się (zwłaszcza u osób podatnych na stres), że pierwszy pomiar daje wartości zawyżone, a po zmianie ręki pacjent uspokaja się na tyle, że pomiar na drugiej kończynie jest już prawidłowy. Aby wykluczyć taką sytuację, należy u danej osoby dokonać równoczesnego pomiaru ciśnienia na obu kończynach górnych - co jest bardzo proste w teorii, ale trudniejsze w praktyce, gdyż wymaga użycia dwóch identycznych, dobrych sfigmomanometrów automatycznych.

W Pani pytaniu zwraca również uwagę informacja o powiększeniu lewej komory serca u brata. Sytuacja taka jest zwykle efektem przeciążenia serca, najczęściej w wyniku nadciśnienia tętniczego. Wspomina Pani o tym, że wartości RR na kończynie lewej w przeszłości były również podwyższone. Obawiam się zatem, że stosowane przez brata postępowanie niefarmakologiczne może być niewystarczające. Radziłbym przez kilka dni, o różnych porach, dokonywać pomiarów RR na obu kończynach górnych (zaczynając na przemian od lewego i prawego ramienia) i notować uzyskane wyniki. W przypadku utrzymywania się podwyższonych wartości, a zwłaszcza w przypadku konsekwentnie utrzymującej się istotnej (większej niż 10 mm Hg) różnicy pomiędzy rękami należy (zabierając ze sobą notatki) udać się do lekarza pierwszego kontaktu.