Tran – właściwości, skład, dawkowanie

Tran to nazwa zarezerwowana wyłącznie dla oleju z wątroby dorsza i ryb dorszowatych. Produkt ten znany jest od bardzo dawna. Osobom starszym kojarzy się głównie z płynem przechowywanym w ciemnej butelce o nieprzyjemnym rybnym smaku.

Fot. pexels.com

Tran - informacje ogólne

Tran uznaje się za źródło kwasów omega-3 (kwasu eikozapentaenowego - EPA i dokozaheksaenowego - DHA) oraz witaminy A i D. Tradycyjnie produkt ten stosuje się w celu wzmocnienia odporności oraz ogólnej poprawy zdrowia.

Obecnie w sprzedaży dostępny jest tran w różnych formach – kapsułek, jako postać płynna oraz smakowe żelki dla dzieci. Produktom płynnym zazwyczaj nadaje się owocowy smak.

Tran – właściwości zdrowotne

Korzyści zdrowotne związane z przyjmowaniem tranu wiążą się głównie z obecnością w nim kwasów omega-3

W piśmiennictwie naukowym wskazuje się następujące korzyści związane z zaopatrzeniem organizmu w te kwasy:

• korzystny wpływ na prawidłowy rozwój w okresie prenatalnym oraz dojrzewanie układu nerwowego oraz narządu wzroku u niemowląt i małych dzieci
• działanie kardioprotekcyjne (korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy)
• korzystny wpływ na parametry lipidowe krwi (przede wszystkim zmniejszenie stężenia triglicerydów)
• działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi).

Kwasy te wykazują ponadto działanie przeciwzapalne oraz poprawiają insulinowrażliwość. Ta druga właściwość sugeruje, że kwasy omega-3 mogą odgrywać ważną rolę w profilaktyce otyłości i cukrzycy.

Zawarta w tranie witamina A jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu widzenia. Bierze ona także udział w procesie dojrzewania i różnicowania komórek układu odpornościowego. Z kolei witamina D odpowiedzialna jest za regulację metabolizmu wapnia i fosforu. W badaniach obserwacyjnych zaobserwowano ponadto, że jej niedobór może się wiązać z ryzykiem rozwoju niektórych chorób (m.in. chorób autoimmunologicznych, cywilizacyjnych oraz niektórych chorób nowotworowych). Trzeba jednak dodać, że mimo obserwowanej zależności nie uzyskano jednoznacznych dowodów, że niedobór tej witaminy wpływa na rozwój i przebieg powyższych chorób.

Olej z wątroby rekina

Błędnie nazywa się go tranem z rekina. Jak już wspomniano wcześniej, nazwa tran dotyczy wyłącznie oleju pozyskiwanego z wątroby dorsza i ryb dorszowatych.

Olej z wątroby rekina także zawiera kwasy omega-3, ale w znacznie mniejszej ilości. W związku z tym, nie jest on traktowany jako surowiec do pozyskiwania tych kwasów.

Tran – dawkowanie

Dawkowanie tranu powinno być zgodne z zaleceniami producenta. Warto wziąć pod uwagę, czy zawiera on dodatkowo witaminę D i A oraz w jakiej dawce. Przy równoczesnym przyjmowaniu tych witamin z innych źródeł, należy sprawdzić czy nie przekraczamy norm spożycia tych witamin. Jeśli zajdzie taka potrzeba, należy odpowiednio zmniejszyć, ewentualnie odstawić przyjmowane witaminy.

Nie ma przeciwwskazań do przyjmowania tranu przez cały rok, aczkolwiek najczęściej rekomenduje się go w miesiącach jesienno-zimowych (z uwagi na zawartość witaminy D, której synteza skórna w tym okresie jest niemożliwa).

Nie ma znaczenia pora przyjmowania tranu, może być przyjmowany zarówno rano, jak i w godzinach wieczornych.

Tran dla dzieci

Tran podaje się dzieciom powyżej 3. roku życia.

Informacja o tym czy dany tran może być przyjmowany przez dzieci powinna się znaleźć na opakowaniu. Dodatkowo opakowanie powinno zawierać wskazówki co do ilości i częstotliwości przyjmowania tranu.

Jak kupić dobry tran?

Jeśli chcemy kupić tran, to w składzie musi być wyraźnie zaznaczone, że jest to olej z wątroby dorsza lub ryb dorszowatych. Istnieje możliwość zakupu tranu w płynie, kapsułkach oraz w formie żelek.

Podejmując decyzję o zakupie tranu, należy zwrócić uwagę na zawartość kwasów omega-3 oraz witamin w danym produkcie. Jak już wspomniano wcześnie istotne jest źródło oleju, z którego pozyskano tran.

Zakupiony tran powinien się charakteryzować lekko rybnym zapachem i nie powinien być gorzki – takie cechy bierze się pod uwagę w ocenie jego świeżości.

Zaleca się kupowanie tranu od dobrych producentów, których produkty oznaczone są specjalnymi certyfikatami bezpieczeństwa, zgodnych z europejskimi normami. Zapewnia nam to bezpieczeństwo stosowania danego produktu oraz to, że tran został przebadany pod kątem metali ciężkich i substancji toksycznych.

Skutki uboczne przyjmowania tranu

Bezpieczeństwo stosowania wiąże się głównie z zawartością kwasów omega-3 w tranie. Według ekspertów Agencji Żywności i Leków (Food and Drug Administration- FDA) dzienne spożycie do 3 g kwasów omega-3 jest ogólnie uznawane za bezpieczne (Generally Recognized As Safe – GRAS) i nie wiąże się z istotnymi skutkami ubocznymi.

Do działań niepożądanych, które nie zagrażają zdrowiu i życiu zalicza się zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Obserwuje się je jednak przy przyjmowaniu większych dawek (powyżej 3 g, sporadycznie dawki poniżej 1g)

Z uwagi na działanie przeciwzakrzepowe kwasów omega-3 których źródłem jest tran, pewne obawy dotyczą osób ze zwiększona skłonnością do krwawień (przede wszystkim przyjmujących kwas acetylosalicylowy i/lub klopidogrel).