Pytanie nadesłane do redakcji
Proszę o informacje na temat neuropatii toczniowej.
Odpowiedziała
dr med. Grażyna Zwolińska
Specjalista neurolog
Toczeń układowy rumieniowaty jest schorzeniem autoimmunologicznym z bardzo licznymi objawami klinicznymi oraz nieprawidłowościami w wynikach laboratoryjnych. Zajęcie układu nerwowego (ośrodkowego i/lub obwodowego) jest związane z reguły z cięższym przebiegiem i niekorzystnym rokowaniem. Uważa się, że przyczyną wystąpienia objawów neurologicznych jest zamknięcie światła naczynia krwionośnego lub bezpośrednie uszkodzenie komórek nerwowych przez krążące przeciwciała.
W toczniu układowym występują uszkodzenia obwodowego układu nerwowego u około 5% chorych. Najczęściej jest to polineuropatia obwodowa, czyli symetryczne uszkodzenie dystalnych części włókien, mononeuropatia, czyli uszkodzenie pojedynczego włókna, rzadko ostra zapalna demielinizacyjna poliradikulopatia (zespół Guillaina i Barrégo), miastenia. Jeszcze rzadziej występują zaburzenia autonomicznego układu nerwowego, neuropatia nerwów czaszkowych. Leczenie neuropatii polega głównie na leczeniu choroby podstawowej, czyli tocznia. Leczenie tocznia układowego polega na leczeniu steroidami, lekami immunosupresyjnymi, głównie cyklofosfamidem, a także azatiopryną, metokreksatem, cyklosporyną. W ciężkich przypadkach stosuje się dożylne wlewy immunoglobulin lub wymianę plazmy (plazmaferezę). W przypadku neuropatii można także pacjenta rehabilitować w zależności od stanu ogólnego.
Dużym problemem jest kiedy objawy neuropatii wystąpią przed objawami klinicznymi tocznia, a więc stwierdza się je u osoby bez takiego rozpoznania. Według niektórych publikacji u ponad 50% pacjentów z zajęciem układu nerwowego objawy neurologiczne obserwowano przed rozpoznaniem choroby podstawowej. Dlatego po rozpoznaniu neuropatii wykonuje się badania diagnostyczne w kierunku chorób tkanki łącznej, w tym także tocznia przy nieobecności klinicznych objawów tych chorób. Wystąpienie objawów neurologicznych, w tym neuropatii u chorego z podejrzeniem tocznia układowego powoduje konieczność pogłębienia diagnostyki i wdrożenie niekiedy leczenia immunosupresyjnego, mimo że nie są spełnione kryteria diagnostyczne choroby podstawowej.
Piśmiennictwo:
Hawro T., Bogucki A., Sysa-Jędrzejowska A., Bogaczewicz J., Woźniacka A.: Zaburzenia neurologiczne u chorujących na toczeń rumieniowaty układowy. Pol. Merk. Lek. 2009; XXVI, 151: 43.Kujawska-Danecka H., Masiak A., Smoleńska Ż., Zdrojewski Z.: Zajęcie obwodowego układu nerwowego w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej – prezentacja przypadków klinicznych Annales Academiae Medicae Stetinensis Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. 2011; 57, 3: 33–38.