Czy protruzja i przepuklina krążka międzykręgowego to jest to samo? Dlaczego noszą różne nazwy. Gdzieś doczytałam, że protruzja to przepuklina krążka, czy to prawda?
W nazewnictwie wyglądu dysku w badaniach rezonansu magnetycznego (MRI) panuje sporo zamieszania nie tylko wśród chorych, ale i samych lekarzy. Moja praktyka mówi mi, że znakomita większość lekarzy (z wyjątkiem tych, którzy parają się chirurgią kręgosłupa i części radiologów) nie zna lub nie czuje różnicy między tymi terminami. Wielu lekarzy używa tych terminów zamiennie.
Generalnie różnica między protruzją a przepukliną dysku jest taka, jak np. między wzgórzem a górą albo dołkiem a dołem w ziemi. Przepuklina to coś więcej niż protruzja. Protruzja oznacza łagodne uwypuklenie pierścienia włóknistego dysku poza swoje normalne granice. Tą granicą jest ucisk korzeni nerwowych (ryc. 5 i 6). Dopóki uwypuklenie pierścienia włóknistego dysku nie jest takiego stopnia, że uciska korzenie nerwowe w kręgosłupie, dopóty jest protruzją.
Protruzja jest wyrazem starzenia się albo zużycia (w terminologii medycznej „zwyrodnienia”) kręgosłupa. Często „zużycie” i „starzenie” idzie w parze, nierzadko „zużycie” wyprzedza „starzenie” (czyli pojawia się wcześniej niż statystycDysk: przepukliny jądra miażdżystego dysku - szczelina pęknięcia oraz ucisk na korzenie nerwowe: Infografikaznie powinno). Tak samo jest z elementami maszyn: w niektórych maszynach elementy zużywają się szybciej, w innych zaś wolniej. Protruzja nie jest wyrazem „choroby” dysku, podobnie jak zmarszczki na twarzy lub łysina nie są objawami choroby, ale starzenia się organizmu.
Protruzję można by porównać do starej opony. Jeśli opona jest zużyta (podobnie jak dysk), to jest balonowato rozdęta. W protruzji dysku pierścień włóknisty dysku nie jest uszkodzony, nie ma w nim pęknięć, nie ma scieńczenia.
Przepuklina oznacza już „chorobę” (patologię) z zastrzeżeniem, że nie zawsze i nie u każdego powoduje wystąpienie konkretnych objawów klinicznych (np. bólów). Istotą przepukliny dysku (poprawnie „przepukliny jądra miażdżystego dysku”) jest obecność szczeliny pęknięcia (lub licznych szczelin pęknięcia) w pierścieniu włóknistym, przez które to szczeliny zawartość dysku (czyli jądro miażdżyste) jest mniej lub bardziej wypchnięta do światła kanału kręgowego, w którym przebiegają korzenie nerwowe (ryc. 1 i 2). Wypchnięte jądro miażdżyste jeśli uciska na korzenie (ryc. 2), to efektem jest ból promieniujący od krzyża wzdłuż kończyny dolnej zwany rwą kulszową.
Jądro miażdżyste niekoniecznie samo bezpośrednio uciska korzenie nerwowe. Szczeliny pęknięcia pierścienia włóknistego powodują osłabienie tego ostatniego. W tym miejscu pierścień włóknisty jest tak słaby i scieńczały, że jądro miażdżyste, napierając w tym miejscu łatwo uwypukla pierścień na tyle, że to uwypuklenie (zwane przepukliną jądra miażdżystego), tak samo jak jądro miażdżyste, może uciskać na korzenie nerwowe (ryc. 3).
Taka przepuklina jądra miażdżystego, w której zachowana jest ciągłość pierścienia włóknistego w miejscu uwypuklenia (choćby był w tym miejscu cieniutki jak papier) nazywana jest „zamkniętą” przepukliną jądra miażdżystego (ryc. 3). Tam gdzie w miejscu przepukliny pierścień jest całkowicie przerwany, a jądro „gołe” miażdżyste mniej lub bardziej wystaje poza pierścień, nazywamy taką przepuklinę jądra miażdżystego „otwartą”. Jeśli w wyniku zadziałania gwałtownych sił, jądro miażdżyste (lub jego fragment) wydostanie się całkowicie poza dysk (poza pierścień włóknisty), to mówimy o tzw. sekwestrze jądra miażdżystego (ryc. 4).
Co to jest "dokanałowa protruzja lewoboczna krążka międzykręgowego c5 c6"? Jak to leczyć?
Krążki międzykręgowe, znane jako dyski leżą pomiędzy kręgami kręgosłupa. Są to elastyczne struktury (niczym gumowe podkładki), które umożliwiają ruchomość pomiędzy kręgami kręgosłupa. Gdyby nie one kręgosłup byłby sztywny jak kij bambusowy i nie moglibyśmy wykonywać jakichkolwiek ruchów tułowia. Przez całą długość kręgosłupa, od czaszki po kość krzyżową biegnie kanał kręgowy. Określenie "dokanałowa" odnosi się właśnie do tegoż kanału. W kanale przebiega rdzeń kręgowy, który wychodzi z mózgu i przez otwór w dolnej części czaszki wchodzi do kanału kręgowego. Rdzeń transmituje impulsy nerwowe z mózgu do mięśni i wszystkich narządów ciała, a w drugą stronę bodźce z całego ciała (w tym czucie) do mózgu.
Od rdzenia odchodzą w kanale kręgowym nerwy, zwane korzeniami nerwowymi (lub też "korzonkami" w nieprawidłowym "slangu" medycznym). Korzenie, które wychodzą z kanału kręgowego na zewnątrz kręgosłupa tworzą potem nerwy, które dochodzą do wszystkich części ciała. Sam dysk nie jest jednolitą strukturą. Składa się z tzw. pierścienia włóknistego (którego konsystencję w dużym przybliżeniu można porównać do gumowej "uszczelki" hydraulicznej). W środku pierścienia włóknistego znajduje się tzw. jadro miażdżyste (bardziej miękka struktura, która u dorosłego człowieka przypomina konsystencją "gumę do żucia").
Na skutek nieprawidłowych przeciążeń kręgosłupa nieprawidłowymi ruchami (albo niedużych, lecz licznych powtarzających się bądź jednorazowych, ale ekstremalnych) może dochodzić do pęknięć w pierścieniu włóknistym. Szczelina pęknięcia może stopniowo albo gwałtownie poszerzać się i w tym miejscu pierścień ulega osłabieniu. Przez to osłabione miejsce pierścienia jądro miażdżyste, "wyciskane" przez siły działające na kręgosłup może uwypuklać się do kanału kręgowego. Innymi słowy mamy do czynienia z przepukliną jądra miażdżystego. Przepuklina jądra miażdżystego zwana jest inaczej protruzją.
Protruzja może mieć miejsce po lewej stronie pierścienia włóknistego albo po prawej, albo w linii pośrodkowej w stosunku do kanału kręgowego. Taka protruzja (albo przepuklina jądra miażdżystego) może uciskać na korzenie nerwowe (lub nawet rdzeń kręgowy). Kiedy korzeń nerwowy jest uciśnięty w odcinku szyjnym kręgosłupa i kanału kręgowego, wówczas może pojawiać się ból promieniujący od karku i okolicy łopatki wzdłuż barku, ramienia, przedramienia, a nawet aż do ręki. Mogą mu towarzyszyć nawet osłabienie siły ręki i przykre sensacje w postaci drętwienia kończyny górnej. Taki ból nazywany jest rwą barkową albo rwą ramienną. Jeśli protruzja jest lewoboczna, to może uciskać korzenie po lewej stronie i dolegliwości dotyczą lewej kończyny górnej, jeśli centralna to obu kończyn, jeśli do prawej, to prawej kończyny górnej (ryc. 7).
Ryc. 7. Protruzja dysku
Wiele przypadków rwy barkowej na tle protruzji daje się leczyć zachowawczo i takie leczenie zwykle zleca lekarz pierwszego kontaktu. Do dyspozycji ma leki przeciwbólowe (tabletki lub zastrzyki) oraz zabiegi fizjoterapeutyczne łagodzące ból, które aplikuje się w gabinetach rehabilitacji znajdujących się w każdym POZ. Jeśli dolegliwości nie ustępują po leczeniu zachowawczym i/lub są szczególnie uporczywe, można choremu zaoferować operację usunięcia dysku szyjnego. Operacje dysków szyjnych są standardowo wykonywane na oddziałach neurochirurgii.
