×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego

dr med. Iwona Sawionek
Oddział Neurologii i Pediatrii
Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny w Warszawie

Co to jest zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego i jakie są jego przyczyny?

Zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego należy do chorób autoimmunologicznych. Oznacza to, że komórki układu odpornościowego, które powinny chronić organizm, np. niszcząc atakujące go wirusy lub bakterie, zmieniają swoją funkcję. Z nieznanego powodu zaczynają produkować przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom. Przeciwciała są to specjalne białka, które mają zdolność do łączenia się z określonym fragmentem komórki, tzw. antygenem. Takie połączenie się jest sygnałem dla organizmu do niszczenia powstałego kompleksu. W tym miejscu dochodzi do wydzielania specyficznych substancji, co w efekcie doprowadza do powstania zapalenia w obrębie objętej chorobą tkanki.

Jak dotąd nie wytłumaczono jakie jest podłoże choroby autoimmunologicznej i dlaczego zdrowy wcześniej organizm zaczyna niszczyć własną tkankę.

W zapaleniu nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego komórki, które zostają zaatakowane przez przeciwciała to komórki układu nerwowego, tzw. astrocyty wchodzące w skład nerwów wzrokowych oraz rdzenia kręgowego.

Reakcja immunologiczna, czyli połączenie się przeciwciał ze specyficznymi miejscami na komórkach, powoduje reakcję zapalną. Zapalenie uszkadza tkankę i powoduje demielinizację, czyli niszczenie osłonek mielinowych włókien nerwowych. Dlatego zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego należy również do grupy chorób demielinizacyjnych, podobnie jak stwardnienie rozsiane. Uszkodzona tkanka nie może prawidłowo pełnić swojej funkcji, przez co pojawiają się objawy choroby.

Jak często występuje zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

Zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego jest chorobą rzadką. U osób rasy białej stanowi prawdopodobnie poniżej 1% zachorowań na choroby demielinizacyjne ośrodkowego układu nerwowego. Częstość występowania tej choroby jest większa w populacji rasy żółtej.

Jak się objawia zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

Objawy zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego są związane z zapaleniem uszkadzającym tkankę nerwową w typowych dla tej choroby miejscach, czyli nerwach wzrokowych i rdzeniu kręgowym. Dochodzi do zaburzeń widzenia, a nawet ślepoty w jednym lub obojgu oczach. Mogą towarzyszyć temu dolegliwości bólowe, wrażenie błysków świetlnych lub zaburzenie widzenia barw. Po leczeniu objawy stopniowo ustępują, może jednak pozostać pogorszenie widzenia. Choroba najczęściej przebiega tzw. rzutami, czyli objawy występują co jakiś czas. Jeśli rzut choroby ma niekorzystny przebieg lub kolejne rzuty się powtarzają, a po każdym następuje pogorszenie widzenia, może dojść do utraty wzroku. Dlatego w leczeniu używa się silnie działających leków, nawet jeśli powodują liczne działania niepożądane. Czasami agresywne leczenie jest dla chorego jedyną szansą na uniknięcie utraty wzroku.

Druga grupa objawów jest związana z zapaleniem rdzenia. Należą do nich niedowłady lub porażenia kończyn, zaburzenia czucia i dolegliwości bólowe oraz zaburzenia czynności zwieraczy (problemy z kontrolowaniem oddawania moczu i stolca). Objawy zależą od miejsca uszkodzenia rdzenia oraz wysokości, na której do uszkodzenia doszło.

Rzadziej może dochodzić do zajęcia innych struktur tkanki nerwowej i innych objawów neurologicznych.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

W razie wystąpienia objawów mogących wskazywać na zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego należy zgłosić się do lekarza w trybie pilnym, czyli w tym samym dniu. U chorego, u którego po raz pierwszy wystąpiły tego rodzaju objawy, konieczne jest określenie przyczyny dolegliwości. Mogą to być nie tylko zmiany zapalne, ale też niedokrwienne lub pourazowe. Zanim ustali się rozpoznanie zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego, konieczne jest wykluczenie innych częściej występujących chorób. Dlatego pacjent zazwyczaj jest kierowany na oddział szpitalny w celu wykonania badań diagnostycznych.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

Najpierw lekarz zbiera dokładny wywiad oraz bada pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem badania neurologicznego. Następnie zleca wykonanie badań obrazowych, czyli rezonansu magnetycznego mózgu z oceną nerwów wzrokowych i rezonansu rdzenia kręgowego. W tym badaniu na zdjęciach pokazujących obraz struktur układu nerwowego, widoczne będą zmiany zapalne jako różnej wielkości „plamy”. W celu uzyskania dodatkowej informacji można podać środek kontrastowy (w postaci dożylnej podczas trwania badania), po którym świeże ogniska zapalenia będą lepiej widoczne - w opisie radiologa zostaną określone jako „ulegające wzmocnieniu po podaniu gadolinu”. Można je dzięki temu odróżnić od starych ognisk lub od zmian niezapalnych.

Drugim bardzo specyficznym dla tej choroby badaniem jest oznaczenie obecności przeciwciał dla akwaporyny 4. Badanie wykonuje się z krwi pobranej od pacjenta.

Badaniem, które pozwala na różnicowanie z innymi chorobami i wnosi istotne informacje, jest ocena płynu mózgowo-rdzeniowego pobranego w punkcji lędźwiowej. Punkcję wykonuje lekarz w znieczuleniu miejscowym.

Oprócz tego można zlecić badania oceniające nerwy wzrokowe, a więc badanie okulistyczne z oceną dna oczu, potencjały wzrokowe, ocena pola widzenia, badanie neurologiczne oraz badania oceniające funkcję pęcherza moczowego.

Jakie są metody leczenia zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

Leczenie zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego ma na celu zmianę funkcjonowania układu immunologicznego i zahamowanie reakcji zapalnej, która jest odpowiedzialna za niszczenie tkanek układu nerwowego. Dlatego stosuje się leki o działaniu tzw. immunomodulującym (zmieniające działanie układu odporności), immunosupresyjnym (hamujące układ odporności) i przeciwzapalnym.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

Zapalenie nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego może mieć przebieg jednofazowy lub częściej wielofazowy, czyli nawracający. Efekt leczenia zależeć może od różnych czynników, np.: jak szybko chorobę rozpoznano i leczono, jaka będzie częstość i nasilenie rzutów choroby, w jakim wieku doszło do zachorowania. Istnieje duże ryzyko trwałej niepełnosprawności. Jeśli zmiany zapalne są umiejscowione w rdzeniu przedłużonym, w okolicy ośrodków odpowiedzialnych za oddychanie, istnieje ryzyko niewydolności oddechowej.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zapalenia nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego?

Pacjenci z rozpoznanym zapaleniem nerwów wzrokowych i rdzenia kręgowego muszą pozostawać pod stałą opieką specjalistyczną. Wymagają też dostosowanej do indywidualnych potrzeb rehabilitacji.

26.10.2016
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zapalenie żołędzi i napletka
  • Zaciskające zapalenie osierdzia
  • Protruzja a przepuklina krążka międzykręgowego
  • Podstawowe badania funkcji nerwu wzrokowego
  • Zapalenie najądrza
  • Zapalenie naczyń siatkówki
  • Zapalenie pozagałkowe nerwu wzrokowego
  • Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego (prostaty)
  • Choroba Hashimoto - co to, objawy, badania, leczenie
  • Miastenia
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta