Wykorzystanie automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED) na mokrych powierzchniach

W przeszłości, kiedy zjawiska rozchodzenia prądu elektrycznego w czasie defibrylacji nie były jeszcze zbadane, producenci urządzeń i autorzy wytycznych zalecali, żeby w czasie wyładowania pacjent poddawany zabiegowi leżał na suchej, nieprzewodzącej powierzchni. Te zalecenia do dziś pozostały w instrukcjach wielu starszych defibrylatorów AED lub ich pochodzących z dalekiego wschodu wersji. Budzi to wątpliwości zarówno uczestników, jak i instruktorów kursów pierwszej pomocy. Jak wygląda obecny stan wiedzy w tej materii?

Wytyczne

Wytyczne American Heart Association począwszy od wydania 2010 roku zalecają, jako rozsądne postępowanie, ewakuowanie pacjenta z wody przed dostarczeniem impulsu defibrylacyjnego (klasa zaleceń IIb, jakość dowodów C)¹. Brytyjskie UK Resuscitation Council na swojej stronie internetowej umieściło informację, że defibrylacja pacjenta leżącego na mokrej lub metalowej nawierzchni przy użyciu AED jest bezpieczna². Europejska Rada Resuscytacji wraz z Polską Radą Resuscytacji w swoich Wytycznych Resuscytacji z 2015 roku stwierdzają, że ”nie znaleziono żadnego badania opisującego porażenie osoby wykonującej RKO w trakcie próby defibrylacji w wilgotnym otoczeniu”³.

Badania

Dostępne są opisy dwóch badań eksperymentalnych, wykonanych na zlecenie producentów defibrylatorów AED firm Philips⁴ i Zoll⁵. Wnioski z obu badań są identyczne: napięcie, które może zostać wyindukowane pod ratownikiem, jest zbyt małe, żeby spowodować jakiekolwiek niebezpieczeństwo w czasie wyładowania. Osiągało ono bowiem nie więcej niż 10 V w miejscu, w którym znajdował się ratownik, i 30 V tuż pod symulowanym pacjentem, którego rolę w obu badaniach odgrywał indyk. Powyższe wartości zostały zmierzone na metalowej powierzchni polanej 10% roztworem soli kuchennej. W badaniach, w których użyto wody morskiej i wody pochodzącej z wodociągów miejskich, zbadane wartości były znacząco niższe.

Defibrylacja na śniegu i lodzie

Powyższe badania i wieloletnia praktyka służb ratowniczych wskazują, że defibrylacja pacjenta leżącego na lodzie lub śniegu jest całkowicie bezpieczna. Zarówno lód, jak i śnieg są słabymi przewodnikami – wyindukowane wartości napięcia są znacząco niższe niż uzyskane w powyższych badaniach.

Podsumowanie

Istnieją naukowe dowody, że użycie defibrylatora AED (oraz defibrylatorów manualnych z elektrodami samoprzylepnymi) w mokrym środowisku (mokra ziemia po deszczu, podłoga na basenie) jest całkowicie bezpieczne zarówno dla pacjenta, jak i ratownika – pod warunkiem zachowania podstawowych zasad bezpieczeństwa defibrylacji: prawidłowo przyklejone elektrody, osuszona klatka piersiowa, brak kontaktu między pacjentem a ratownikiem.