×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Kortyzol - norma, powyżej i poniżej normy, objawy, badanie

lek. Paweł Herman

Norma: w godzinach porannych: 7–25 µg/dl, wieczorem: 2–9 µg/dl

Co to jest kortyzol?

Kortyzol jest hormonem steroidowym produkowanym w warstwie pasmowatej kory nadnerczy. Jego głównym zadaniem jest zwiększanie stężenia glukozy we krwi w sytuacjach stresowych (wysiłek fizyczny, stres psychiczny, głodzenie), gdy w szczególności wzrasta na nią zapotrzebowanie. Ma także silne działanie przeciwzapalne.

Jego produkcja i wydzielanie są regulowane przez hormon przysadkowy o nazwie adrenokortykotropina (ACTH). Stężenie kortyzolu we krwi wykazuje rytm dobowy z największym stężeniem rano, a najniższym o północy. Badanie stężenia kortyzolu we krwi powinno się wykonywać rano po przespanej nocy, będąc na czczo.

Jakie są wskazania do oznaczenia stężenia kortyzolu?

  • Podejrzenie zespołu Cushinga będącego zespołem objawów wynikających z nadmiaru kortyzolu we krwi. Do tych objawów należą:
    • Zmiana budowy ciała – nadmiar kortyzolu skutkuje odkładaniem się tkanki tłuszczowej w okolicy twarzy („księżyc w pełni”), okolicy nadobojczykowej, szyi („bawoli kark”) oraz tułowia, przy jednoczesnym zaniku tkanki mięśniowej kończyn – stąd osłabienie i zła tolerancja wysiłku fizycznego. Skóra staje się cienka i podatna na urazy, w okolicy brzucha, ud, pośladków, piersi pojawiają się czerwone rozstępy, na twarzy pojawia się trądzik.
    • Nadciśnienie tętnicze – kortyzol nasila obkurczające naczynia krwionośne działanie adrenaliny, co przekłada się na wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Często objawia się bólem i zawrotami głowy.
    • Zaburzenia nastroju, depresja oraz bezsenność
    • Zaburzenia miesiączkowania u kobiet oraz osłabienie libido u mężczyzn
    • Zwiększone pragnienie i oddawanie dużych ilości moczu – wynik zwiększonego stężenia glukozy we krwi
    • Niepoddające się leczeniu zakażenia – efekt obniżenia odporności organizmu
  • Objawy zmniejszonego stężenia kortyzolu i innych hormonów nadnerczowych:
    • Stałe osłabienie z tendencją do omdleń – wynik odwodnienia lub zmniejszonego stężenia glukozy we krwi
    • Łatwa męczliwość, niechęć do wysiłku fizycznego
    • Słaba tolerancja sytuacji stresowych
    • Chęć spożywania słonych pokarmów
    • Luźne stolce
    • Niskie ciśnienie tętnicze krwi

Jakie są przeciwwskazania do oznaczenia stężenia kortyzolu?

Do oznaczenia stężenia kortyzolu wystarcza pobranie niewielkiej ilości krwi, dlatego nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania.

Przyczyny zwiększonego stężenia kortyzolu we krwi

  • Spowodowane nadmiernym wydzielaniem hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) – najczęstsza przyczyna:
    • Gruczolak przysadki wydzielający ACTH (90% wszystkich przypadków)
    • Rak płuc, rak tarczycy, guz nadnerczy wydzielające ACTH (10%wszystkich przypadków)
  • Guz nadnerczy wydzielający kortyzol (rzadko)
  • Długie i intensywne leczenie glikokortykosteroidami, również daje objawy zespołu Cushinga
  • Niewielkie zwiększenie stężenia kortyzolu we krwi nie musi koniecznie być spowodowane chorobą organiczną. Może do niego dochodzić w wyniku przewlekłego stresu lub nagłej sytuacji stresowej, depresji, anoreksji, deprywacji snu czy też po ciężkim wysiłku fizycznym.

Przyczyny zmniejszonego stężenia kortyzolu we krwi

10.04.2014
Zobacz także
  • Zespół Cushinga
  • Nadciśnienie tętnicze
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta