W tej chwili leczenie cukrzycy pochłania blisko 10% publicznych wydatków na opiekę zdrowotną, czyli ok. 2,6 mld-4,5 mld zł rocznie - mówili uczestnicy wczorajszej debaty pt. "Aby Polska nie była cukrzycowym dinozaurem Europy". Chorym na cukrzycę typu 2, których jest w Polsce ok. 2,5 mln, polski system ochrony zdrowia zapewnia przestarzałe, znane od 50 lat leczenie - przekonywali. Tymczasem – jak wskazują wyliczenia – refundacja nowoczesnej terapii doustnej wyniesie budżet państwa w skali roku 68,6–88,5 mln zł. Ta suma jest zaledwie ułamkiem obecnie ponoszonych przez płatnika kosztów. Dlaczego więc chorzy od 5 lat wciąż czekają na tę refundację? - pytali pacjenci, lekarze i eksperci.
Ministerstwo Zdrowia tłumaczy brak refundacji inhibitorów DPP-4, bo o tej grupie nowoczesnych leków dla chorych na cukrzycę typu 2 mowa, brakiem wystarczających środków. - To mit – odpowiada prof. Leszek Czupryniak, Prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. – Tak jak mitem są opowieści przedstawiane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, że będzie musiał zrefundować leczenie inhibitorami DPP-4 wszystkim pacjentom z cukrzycą typu 2.
- Rozumiemy ograniczenia budżetowe i walczymy, w ślad za zaleceniami PTD i EASD, o refundację tej grupy leków dla ograniczonej populacji pacjentów, w sytuacji, kiedy nieskuteczna jest dotychczas stosowana terapia metforminą i pochodnymi sulfonylomocznika - podkreśla prof. Czupryniak. - Tak leczy sie w Europie i na świecie, leki te otrzymuje 1,5-5% wszystkich pacjentów. Nie ma powodów, aby w Polsce była to większa grupa. Ponadto, wprowadzone ustawą refundacyjną narzędzia finansowe, takie jak instrument dzielenia ryzyka, pozwalają w pełni kontrolować wydatki związane z refundacją leków z grupy inhibitorów DPP-4 - argumentuje szef PTD.
Andrzej Bauman, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków podkreśla niespełnione obietnice Ministerstwa Zdrowia. – Jako chory na cukrzycę i przedstawiciel milionów chorych uwierzyłem w nie – przyznaje. – Plany Ministra Zdrowia zakładały oszczędności w wysokości ok. 1 mld zł z wydatków refundacyjnych, powstałe m.in. dzięki ograniczeniu refundacji niektórych preparatów insulin oraz pasków testowych do glukometrów. Oszczędności te miały być przeznaczone na refundację nowoczesnych terapii.
- Najnowsze szacunki określają zaoszczędzone na lekach w 2012 r. środki na kwotę blisko 2 mld zł. 1/3 tych oszczędności została poczyniona kosztem chorych na cukrzycę. W efekcie w dyspozycji NFZ pozostało 500 mln zł, niewydane na leczenie cukrzycy, które – zdaniem pacjentów i lekarzy – powinny zostać zwrócone chorym na cukrzycę poprzez refundację nowoczesnego leczenia - dodaje Bauman.
Środowiska pacjenckie i eksperckie postulują traktowanie cukrzycy jako schorzenia o charakterze wielonarządowym z uwagi na rozległe i destrukcyjne dla całego organizmu powikłania cukrzycowe. Skutki niewłaściwie leczonej cukrzycy odczuwa także cały organizm społeczny – koszty leczenia powikłań wynoszą 650-1125 mln złotych rocznie.
W 2011 r. koszty pośrednie cukrzycy, wynikające głównie z wydatków ponoszonych na renty z tytułu niezdolności do pracy i wcześniejsze emerytury wyniosły przeszło 2 mld zł. Szacuje się, że z powodu cukrzycy typu 2 nie pracuje 75% chorych, a prawie 80% lekarzy zetknęło się z pacjentami dyskryminowanymi zawodowo z powodu choroby. Bezrobocie wśród diabetyków jest 2 razy wyższe niż w zdrowej populacji.
Na problem aktywności zawodowej osób z cukrzycą zwrócił także uwagę podczas debaty prezydent Lech Wałęsa. – Moja cukrzyca jest właściwie prowadzona i nie przeszkadza mi w byciu wciąż aktywnym. Jestem szczęściarzem, że mogę się realizować, ale wiem, że aby się realizować, trzeba być sprawnym – również fizycznie. Z kolei, żeby być sprawnym fizycznie, trzeba się odpowiednio leczyć – przekonuje były prezydent.
Prof. Czupryniak dodaje: – Inhibitory DPP-4 pozwalają przedłużyć okres leczenia doustnego, zwiększając szanse pacjenta na normalne funkcjonowanie w pracy i życiu codziennym. Możliwość stosowania nowoczesnej terapii doustnej spowodowałaby zmianę jakościową leczenia polskich chorych na cukrzycę typu 2. Dlaczego? Bo zwiększa skuteczność, radykalnie zmniejsza ryzyko wystąpienia niebezpiecznej dla zdrowia, a nawet życia, hipoglikemii, ułatwia redukcję masy ciała oraz ogranicza konieczność wykonywania przez pacjentów samokontroli glikemii.
Jak podkreśla Andrzej Bauman, stosowanie dotychczas refundowanych terapii w leczeniu cukrzycy typu 2 jest uciążliwe dla chorego. – Decyzja lekarza o rozpoczęciu insulinoterapii często skutkuje odmową ze strony pacjenta. To z kolei prowadzi do sytuacji, w której pacjenci są nieodpowiednio leczeni i w znacząco większym stopniu narażeni na wystąpienie powikłań cukrzycy.
Jak podają eksperci, tylko 28% pacjentów leczonych refundowanymi obecnie lekami ma prawidłowo kontrolowaną glikemię. Uczestnicy debaty przekonywali, że we wszystkich krajach Unii Europejskiej inhibitory DPP-4 są w różnym stopniu refundowane, przynosząc ewidentną korzyść pacjentom i przyczyniając się do obniżenia kosztów leczenia cukrzycy i jej powikłań.
– Życzyłbym sobie, aby polscy chorzy mogli korzystać z dobrodziejstw medycyny, pracować i żyć normalnie. Aby cukrzyca przestała stygmatyzować chorych – mówił Lech Wałęsa podczas debaty. Z byłym prezydentem zgodzili się lekarze, pacjenci i parlamentarzyści biorący udział w dyskusji. Wyrazem tego było podpisanie Postulatów Działań na rzecz Poprawy Dostępu Polskich Pacjentów Do Innowacyjnego Leczenia Cukrzycy Typu 2:
- W 2013 roku niezbędne jest zapewnienie dostępu do leczenia na poziomie europejskim tym pacjentom, u których dotychczasowe leczenie nie jest wystarczająco skuteczne i bezpieczne
- W tym celu należy zapewnić refundację nowoczesnej terapii doustnej inhibitorami DPP-4, które pozwalają skutecznie obniżać glikemię, nie wywołując niedocukrzeń i przyrostu masy ciała
- Należy w tym celu wykorzystać pieniądze zaoszczędzone w wyniku wprowadzenia ustawy refundacyjnej, biorąc pod uwagę fakt, że w znacznej mierze pochodzą one z redukcji wydatków na leczenie cukrzycy. Refundacja nowoczesnej terapii doustnej wyniesie jedynie ok. 4% zaoszczędzonej w 2012 r. kwoty
- Mając na względzie ograniczenia budżetowe NFZ należy w praktyce wykorzystać instrumenty dzielenia ryzyka przewidziane ustawą refundacyjną dla zapewnienia odpowiedniej kontroli wydatków na refundację tej grupy leków
- Cukrzyca typu 2 powinna stać się jednym z najważniejszych priorytetów Ministra Zdrowia ze względu na jej epidemiczny charakter, rosnącą liczbę zachorowań i wysokie koszty bezpośrednie, w tym leczenia powikłań, oraz olbrzymie koszty pośrednie związane z niepełnosprawnością i przedwczesną umieralnością chorych. Najlepszym sposobem skutecznej prewencji, leczenia cukrzycy i jej powikłań oraz efektywnej edukacji byłoby uchwalenie Narodowego Programu Zapobiegania i Leczenia Cukrzycy
