Leczenie insuliną, wraz ze wzrostem zachorowań na cukrzycę, jak i wydłużeniem długości życia chorych, staje się coraz powszechniejsze. Coraz częściej lekarze opiekujący się pacjentami w POZ decydują się na rozpoczęcie insulinoterapii. Niestety, nie zawsze mają możliwość odpowiedniego przeszkolenia pacjenta lub jego opiekuna, jak prawidłowo wykonać iniekcję insuliny. Tymczasem prawidłowa technika podania leku jest równie ważna, jak wybór rodzaju insuliny, miejsca jej podania czy dobór dawki, aby osiągnąć zamierzony cel terapii i uniknąć działań niepożądanych, jak hipoglikemia, ból lub przerost tkanki tłuszczowej w miejscu iniekcji.
Rekomendacje FIT (Forum for Injection Technique)
W ostatnich latach na podstawie obserwacji i badań klinicznych opracowano zalecenia dotyczące zasad prawidłowego podawania zastrzyków podskórnych insuliny. W Polsce również Polska Federacja Edukacji w Diabetologii jest zaangażowana w ich propagowanie. Docelowym miejscem podania insuliny jest tkanka podskórna, która ma różną grubość w zależności od wieku, płci, BMI, lokalizacji (np.: brzuch, kończyny, pośladki). Natomiast grubość skóry u osób dorosłych nie różni się istotnie między szczupłymi a otyłymi (dotychczas przeprowadzonych badaniach nie przekraczała 3,25 mm). Obecnie dostępne na rynku są igły o długości 4, 5, 6, 8 i 12 mm. Ważne jest więc zbadanie miejsc, w które pacjent ma podawać insulinę i dobranie właściwej długości igieł. Konieczne jest również pokazanie pacjentowi, pod jakim kątem nakłuć skórę i czy konieczne jest zrobienie fałdu skórnego.
| Tabela. Wybór igły i techniki podania insuliny (na podstawie rekomendacji FIT) | |||
|---|---|---|---|
| Dorośli | Długość igły (mm) | Kąt iniekcji (°) | Zrobienie fałdu |
| bardzo szczupli | 4 | 90 | można |
| 5 | 45 lub 90 |
tak | |
| 6 | 45 lub 90 | tak | |
| 8 | 45 | tak | |
| 12 | niezalecane | ||
| z prawidłową masą ciała | 4 | 90 | nie |
| 5 | 90 | można | |
| 6 | 90 | tak | |
| 8 | 45 | tak | |
| 12 | niezalecane | ||
| z nadwagą i otyli | 4 | 90 | nie |
| 5 | 90 | nie | |
| 6 | 90 | można | |
| 8 | 45 lub 90 |
tak | |
| 12 | niezalecane | ||
Technika wykonania wstrzyknięcia z fałdem skórnym:
– unieść fałd skóry dwoma palcami, ale bez nadmiernego ściskania powodującego ból lub zblednięcie skóry,
– wprowadzić igłę w środek fałdu pod kątem 45° lub 90° ścięciem skierowanym ku górze,
– wstrzyknąć insulinę poprzez naciśnięcie tłoczka w penie, ale bez dociskania pena do skóry,
– odczekać 10–15 sekund lub policzyć do 10, nadal trzymając fałd skóry,
– wyciągnąć igłę i puścić fałd.
Podsumowanie
U osób dorosłych insulinę można podać za pomocą igły 4 lub 5 mm przez nakłucie skóry pod kątem prostym bez konieczności robienia fałdu. Jedynie osoby bardzo szczupłe powinny wykonać fałd. Szansa na podanie insuliny do tkanki mięśniowej jest bardzo mała, a przy tym nie zaobserwowano zwiększenia przypadków wypływu insuliny na skórę po wyjęciu igły.
W przypadku osób bardzo szczupłych i stosowania igły 6 mm należy wykonać fałd skóry i nakłuć skórę pod kątem 45°.
Nie zaleca się stosowania igieł dłuższych niż 8 mm do podawania insuliny u dorosłych.
Piśmiennictwo:
1. Birkebaek N.H., Solvig J., Hansen B. i wsp.: A 4-mm Needle Reduces the Risk of Intramuscular Injections Without Increasing Backflow to Skin Surface in Lean Diabetic Children and Adults. Diabetes Care 2008, 31 (9): e652. Hofman P.L., Derraik J.G., Pinto T.E. i wsp.: Defining the ideal injection techniques when using 5-mm needles in children and adults. Diabetes Care 2010 Sep, 33 (9): 1940–1944
3. Zalecenia w opiece diabetologicznej PFED na rok 2017. www.pfed.org.pl
4. Australian Diabetes Educators Association (ADEA). Clinical Guiding Principles for Subcutaneous Injection Technique. Canberra 2015
