Koniec z przymusem przekształcania szpitali w spółki w przypadku niemożności pokrycia przez samorząd ujemnego wyniku finansowego – to propozycja resortu zdrowia. Pod koniec grudnia ministerstwo przekazało do konsultacji projekt założeń do nowelizacji ustawy o działalności leczniczej. Projekt, który realizuje jeden z ważniejszych postulatów PiS w ochronie zdrowia, czyli wstrzymanie prywatyzacji szpitali.
Fot. Małgorzata Kujawka / Agencja Gazeta
Oprócz wyeliminowania przymusu przekształceń SPZOZ w spółki, w założeniach znalazły się też inne zapowiedzi ministra zdrowia: spółki, w których podmioty publiczne mają większość udziałów, mają mieć obowiązek przekazywania ewentualnych zysków na dalszy rozwój i finansowanie kolejnych świadczeń medycznych. Ponadto organy założycielskie zyskają prawo do wykupywania w podległych sobie szpitalach (bez względu na ich formę własności) świadczeń medycznych.
Próba Ewy Kopacz
PiS rozprawia się tym samym z jednym z filarów pakietu zdrowotnego Ewy Kopacz, która jeszcze jako minister zdrowia przygotowała ustawę o działalności leczniczej, przedstawiając ją jako remedium na problem długów szpitali publicznych. Trzeba przyznać – lek nie okazał się skuteczny.
Ustawa o działalności leczniczej weszła w życie 1 lipca 2011 r. Nakładała na organy założycielskie – samorządy – obowiązek pokrycia ujemnego wyniku finansowego SPZOZ w ciągu trzech miesięcy od upływu terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego, jego likwidację lub przekształcenie w spółkę prawa handlowego (lub jednostkę budżetową).
W pierwszym kwartale 2011 r. zadłużenie szpitali wynosiło niemal 10 mld zł, rok później - przekroczyło 10,5 mld zł. Według danych ministerstwa w III kwartale ubiegłego roku zobowiązania SPZOZ-ów wyniosły 10,9 mld zł. Zobowiązania wymagalne to ponad 2 mld zł, z czego ponad 1,3 mld zł to długi placówek samorządowych.
Bez przymusu
Ministerstwo Zdrowia chce utrzymania odpowiedzialności podmiotu tworzącego SPZOZ za jego wynik finansowy. W przypadku gdy SPZOZ nie może pokryć ujemnego wyniku finansowego we własnym zakresie, podmiot tworzący będzie zobowiązany do pokrycia ujemnego wyniku finansowego podmiotu leczniczego, przy zachowaniu dotychczasowej jego formy organizacyjno-prawnej (SPZOZ). Warto podkreślić, że w tej chwili, decydując się na przekształcenie, samorząd może skorzystać z umorzenia przez państwo zobowiązań publicznoprawnych ZOZ-u, czyli zaległości wobec ZUS czy Izby Skarbowej. Jeśli przepisy zostaną zmienione zgodnie z założeniami – samorząd zostanie z całością zadłużenia szpitala.
Maciej Piróg, b. doradca prezydenta ds. zdrowia, ocenia najważniejszą propozycję ministerstwa, czyli zniesienie przymusu przekształcenia w sytuacji złych wyników finansowych, „generalnie pozytywnie”. – Już w momencie prac nad pierwotną ustawą wiele osób podnosiło, że to wadliwe rozwiązanie. Padały propozycje, by albo obligatoryjnie przekształcić wszystkie SPZOZ-y, albo pozostawić organom założycielskim dowolność. Łączenie przekształceń z wychodzeniem z finansowymi tarapatami nie było dobrym pomysłem – mówi były prezydencki doradca ds. zdrowia.
Wątpliwości
Problem pojawia się, gdy zaczynamy rozmawiać o kosztach tego rozwiązania. Odpowiedzialność za wynik finansowy placówek ochrony zdrowia spadnie na organy założycielskie. O jakich kwotach mówimy? W omówieniu projektu założeń ministerstwo koszty dla jednostek samorządu terytorialnego szacuje na ok. 170 mln rocznie. Maciej Piróg nie kryje zaskoczenia. – To bardzo niewiele – mówi. Jeszcze bardziej optymistyczne szacunki co do wyniku finansowego ministerstwo przewidziało dla organów prowadzących szpitale resortowe, kliniczne i instytuty – rocznie na ewentualne problemy finansowe dla wszystkich miałoby wystarczyć około... 20 mln zł.
Dr Dariusz Godlewski, lekarz i specjalista zdrowia publicznego prognozuje, że w najtrudniejszej sytuacji znajdą się szpitale powiatowe, których jest za dużo, a obłożenie części z nich nie przekracza 50-60 proc. Powiaty nie mają pieniędzy, z których na dłuższą metę, rok w rok, mogłyby pokrywać stratę swojego szpitala. – Projekt ministerstwa zawiera też inne punkty, które budzą wątpliwości. W tej chwili organy założycielskie mogą kupować w swoich szpitalach świadczenia z zakresu profilaktyki, jeśli uzyskają pozytywną ocenę Agencji Oceny Technologii Medycznych. Najczęściej są to szczepienia. W założeniach nie ma mowy o tym, jakie świadczenia będą mogły być kupowane. Czy będzie potrzebna ocena AOTM? Na jakich zasadach samorząd będzie miał je kupować? Czy to nie jest furtka do tego, by na samorząd przerzucić obowiązek zapewniania pacjentom dostępu do świadczeń, gdy budżet przeznaczony na zdrowie się skurczy? – zastanawia się dr Godlewski.
Przedstawiciele samorządowców nieoficjalnie mówią, że założenia są w pewnych punktach nie do zaakceptowania. Zwracają uwagę, że wiele samorządów boryka się z dużymi długami i zwyczajnie nie będą w stanie pokryć długu szpitali. – PiS straszyło wyborców prywatyzacją szpitali. A może się okazać, że wprowadzone rozwiązania doprowadzą do fizycznej ich likwidacji. Powiaty, postawione przed wizją bankructwa, nie będą miały wyjścia i zaczną nierentowne placówki zamykać – przewiduje jeden z samorządowców, od lat zajmujący się ochroną zdrowia. Oficjalnie wypowiadać się nie chce – nie ma jeszcze wypracowanego stanowiska. Partnerzy społeczni mają czas do 24 stycznia, by przedstawić swoje uwagi do projektu.
