Koszyk świadczeń gwarantowanych został napompowany ponad miarę, a NFZ pod presją polityczną kontraktuje pewne świadczenia luksusowe – powtarza od początku swojego urzędowania wiceminister zdrowia Krzysztof Łanda. I zapowiada uporządkowanie koszyka oraz przesunięcie środków ze świadczeń luksusowych na podstawowe, do których pacjenci muszą czekać całymi miesiącami, nawet – latami. Postanowiliśmy zapytać o konkrety.
Wiceminister zdrowia Krzysztof Łanda. Fot. Krzysztof Karolczyk / Agencj Gazeta i JG / Kurier MP
- Koszyk został napompowany ponad miarę. Prócz tego mamy drogie sprzęty, ośrodki świadczące luksusowe świadczenia zdrowotne, czyli takie, które przynoszą niewielki efekt zdrowotny w stosunku do nakładów, skierowane do nielicznych chorych. Tymczasem setki tysięcy ludzi czekają w kolejce na świadczenia podstawowe. To jest skrajnie niesprawiedliwe, niewłaściwe i trzeba jak najszybciej to zmienić – stwierdził wiceminister Łanda podczas Kongresu Zdrowia Publicznego w grudniu w Warszawie.
W NFZ według Łandy ma dochodzić do swoistego wymuszania kontraktów . – NFZ w pierwszej kolejności kontraktuje pewne świadczenia luksusowe, w których lobby czy zainteresowani specjaliści wywierają dużą presję polityczną na dyrektorów oddziałów. A skąd bierze pieniądze? Zabiera z tych świadczeń, które są podstawowe i potrzebne większości Polaków – tłumaczył Łanda. - Nie wiem, czy wszystkim wiadomo, że w koszyku znajdują się np. takie dziwolągi, jak zderzenie ze statkiem kosmicznym czy „śmierć natychmiastowa” albo leczenie niedoboru selenu i wanadu. To dowód na to, jaka waga była przykładana do zarządzania koszykiem świadczeń gwarantowanych w jego częściach nielekowych – ocenił wiceminister.
Postanowiliśmy zapytać o konkrety. Jakie świadczenia, zdaniem wiceministra Krzysztofa Łandy znajdują się na liście luksusowych? Ile pieniędzy Narodowy Fundusz Zdrowia na nie wydaje i gdzie powinny nastąpić przesunięcia środków?
Stosunek kosztów do efektów
Listy świadczeń luksusowych brak, ale w odpowiedzi wiceministra znajdują się pewne wskazówki, gdzie mogą być zostać zidentyfikowane – w przyszłości.
- Wiemy, że w koszyku znajdują się świadczenia przeszacowane. Wyraźnie wskazują na to kierunki, w których rozwija się rynek prywatnych świadczeniodawców. Jak grzyby po deszczu powstają ośrodki prywatne specjalizujące się w kardiologii interwencyjnej, diagnostyce obrazowej, okulistyce, ortopedii, powstają oddziały dzienne chemioterapii. W przypadku świadczeń przeszacowanych, z powodu zbyt wysokiej wyceny, świadczeniodawcy mają pewny zysk – odpowiedział na nasze pytania wiceminister.
Świadczenie przeszacowane nie musi być jednak świadczeniem luksusowym. - Za świadczenia luksusowe uznać można takie, których stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów zdrowotnych jest wysoce niezadowalający, znacznie powyżej tzw. progu opłacalności ustalonego w ustawie refundacyjnej. Próg wprowadzony przez Sejm funkcjonuje obecnie względem leków, ale analizy ekonomiczne można prowadzić praktycznie dla wszystkich świadczeń, nie tylko dla technologii lekowych. I o ile leki mamy w tym zakresie dobrze rozpoznane, to koszyk świadczeń pod tym względem nie jest wystarczająco przeanalizowany, choć przecież na świadczenia zdrowotne przeznaczamy znacznie wyższe środki niż na leki – podkreśla Krzysztof Łanda.
Zdaniem wiceministra zarówno w zakresie świadczeń, które można uznać za luksusowe, ponieważ ich koszt jest horrendalnie wysoki w stosunku do uzyskiwanego efektu, jak i w zakresie świadczeń przeszacowanych, często są wywierane różnego rodzaju naciski – polityczne, lobbingowe, a także medialne, aby przeznaczać na nie pieniądze. - A jednocześnie ludzie czekają w kolejkach do zupełnie podstawowych świadczeń zdrowotnych, gdzie stosunek kosztów do uzyskanych efektów zdrowotnych jest rewelacyjny, jak na przykład w przypadku endoprotezoplastyki stawu biodrowego czy leczenia zaćmy – mówi Łanda.
Kiedy poznamy wykaz świadczeń luksusowych? - O tym, które dokładnie świadczenia można uznać za luksusowe, chciałbym mówić odpowiedzialnie, to znaczy wtedy, gdy ministerstwo będzie już dysponowało raportami oceny technologii medycznej. Przeanalizowanie tych kwestii wymaga zaangażowania AOTMiT i Ministerstwa w weryfikację koszyka świadczeń, jego części nielekowej – odpowiada wiceminister.
Weryfikacja koszyka
Krzysztof Łanda już wcześniej tłumaczył, że konieczne będzie przeszkolenie urzędników, również w ministerstwie, w zakresie Evidence-based Medicine, Health Technology Assessment czy Value-based Purchasing. - Prawdopodobnie niezbędne będzie również zatrudnienie do weryfikacji koszyka specjalistów, ponieważ w AOTMiT i w resorcie pracowników zajmujących się technologiami nielekowymi jest po prostu za mało i takich analiz dotychczas właściwie nie prowadzono. Żeby odpowiedzialnie wskazać świadczenia luksusowe, trzeba zrobić raport HTA i analizę ekonomiczną – przyznaje.
- Zaczynamy już nad tym pracować. AOTMiT przygotowuje listę świadczeń, które powinny być poddane ocenie technologii nielekowych (a potem taryfikacji). To będą świadczenia, które mają wysoki wpływ na budżet płatnika, wysoki i bardzo wysoki koszt jednostkowy, a także te, do których są długie kolejki (ze względu na niską podaż lub wysoki popyt) – zapowiada Krzysztof Łanda. – Tym świadczeniom będziemy się przyglądali w pierwszej kolejności, jeśli chodzi o weryfikację ich miejsca w koszyku, formy finansowania, kryteria kwalifikacji, standardy i algorytmy postępowania oraz jeśli chodzi o samą wysokość taryfikacji.
Według wiceministra zdrowia można oczekiwać, że koszyk świadczeń gwarantowanych zostanie zdefiniowany za pomocą technologii medycznych w ciągu 1,5 roku.
