W Polsce liczba pacjentów, których śmierci moglibyśmy uniknąć dzięki profilaktyce i interwencjom medycznym jest o ponad 1/3 większa niż średnia w Unii Europejskiej. Co roku przedwcześnie umiera 20 tysięcy Polaków. Polacy żyją o 3 lata krócej niż średnio żyją mieszkańcy innych krajów europejskich. Co gorsza oczekiwana długość życia spada. Poprawie sytuacji nie sprzyja narastające od lat niedofinansowanie publicznej ochrony zdrowia - czytamy w raporcie "Ochrona zdrowia w Polsce. Przegląd wybranych danych publicznych" opracowanym przez Stefana Bogusławskiego na zlecenie Związku Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA.
Fot. pixabay.com
Polska wciąż przeznacza na zdrowie swoich obywateli znacznie mniej środków niż średnio przeznaczają kraje Unii Europejskiej. W 2017 roku rząd zadeklarował, że w ciągu 7 lat podniesie publiczne wydatki na ochronę zdrowia do 6% PKB. Posługując się dostępnymi danymi GUS łatwo wyliczyć, że do obiecanego przez rząd poziomu w pierwszym roku wdrażania ustawy brakowało nam nieco ponad 33 mld zł. Publiczne dane pokazują, że Polacy wydają corocznie z własnej kieszeni niemal 10 mld na świadczenia zdrowotne, a kwota ta jest jeszcze niepełna, bo nie obejmuje np. dopłat do leków. Oznacza to, że co roku wykładamy z własnej kieszeni ponad 1/3 kwoty na którą rząd planuje zbierać przez 7 lat.
Poziom niezaspokojonych potrzeb w zakresie opieki medycznej w Polsce jest wyższy niż średnia UE. Pacjenci jako główną przyczynę wskazują czas oczekiwania na wizyty u specjalistów. 72% Polaków uważa, że likwidacja kolejek do lekarzy specjalistów oraz do świadczeń zdrowotnych jest kluczowa dla poprawy kondycji systemu ochrony zdrowia. Jednocześnie spadają nakłady na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną (AOS).
W 2018 r. rząd przeznaczył niemal o 20% mniej na AOS niż rok wcześniej. Obecny kształt budżetu sprawia, że znaczna część potrzeb zdrowotnych jest realizowana poprzez usługi szpitalne. Jest to nieefektywne zarówno z punktu widzenia ekonomicznego, jak i medycznego (m.in. rośnie zagrożenie zakażeniami szpitalnymi) - komentuje Bogna Cichowska-Duma, Dyrektor Generalny INFARMA.
Co czwarty pacjent z chorobą przewlekłą nie pracuje zawodowo. Konsekwencje tej sytuacji ponosi nie tylko system ochrony zdrowia, ale także rynek pracy. Dlatego niepokojących danych w ochronie zdrowia nie można traktować w oderwaniu od kondycji gospodarczej kraju - podkreśla Cichowska-Duma.
W Polsce jest bardzo niskie bezrobocie. Dodatkowo niemal połowa Polaków jest bierna zawodowo (nie pracuje i nie jest gotowa do podjęcia aktywności zawodowej). To wszystko sprawia, że ponad połowa pracodawców ma problem ze znalezieniem pracowników. Tym bardziej za alarmujący należy uznać fakt, że w ciągu 5 lat z rynku pracy zniknęło 300 tys. osób - podkreśla szefowa ZPIFF.
Konieczne jest zapewnienie skutecznego leczenia, które umożliwi pacjentom przewlekle chorym aktywność zawodową. Cena za oszczędzanie na zdrowiu jest bardzo wysoka. Wystarczy ocenić skalę tzw. kosztówpośrednich (związanych z negatywnym wpływem chorób na zdolność do wykonywania pracy – w tym rent, zwolnień lekarskich, niższej efektywności pracy, mniejszych wpływów do budżetu w związku z przedwczesną śmiercią). Są one liczone w miliardach złotych i kilkukrotnie przewyższają kwoty przeznaczane bezpośrednio na terapie pacjentów. Dla takich chorób jak nowotwory czy niewydolność serca wynoszą nawet 5-6 razy więcej niż wydatki NFZ na leczenie - zwraca uwagę Cichowska-Duma.
Efektywnym sposobem na poprawę wskaźników zdrowotnych polskiego społeczeństwa jest dofinansowanie ze środków publicznych refundacji leków. Ze względu na wysoką skuteczność kliniczną leków i jednoczesne znaczące niedofinansowanie tego obszaru (ostatnie miejsce w UE - nieco ponad 550 zł na jednego mieszkańca, podczas gdy średnia dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej to 1050 zł) byłaby to inwestycja trzykrotnie bardziej opłacalna, niż inwestycja w inne obszary systemu ochrony zdrowia.
Gdyby Polska przeznaczała na leki tyle co średnia europejska, w 2024 żyłoby w naszym kraju 93 tys. osób więcej niż mówią prognozy, co przyniosłoby budżetowi państwa 35 mld zł. Dzięki tej inwestycji można byłoby szerszym grupom potrzebujących pacjentów udostępnić nowoczesne, najskuteczniejsze leki.
Niestety Polska na tle Unii Europejskiej wyróżnia się najwyższym udziałem leków generycznych (odpowiedników leku dostępnych na rynku od ponad 20 lat) w gamie terapii dostępnych dla pacjentów. W 2017 r. niemal 90% refundowanych leków na receptę wydawanych w szpitalach oraz prawie 80% wydawanych w aptekach stanowiły leki generyczne.
Tylko 0,3% leków refundowanych w Polsce to leki nowoczesne, umożliwiające leczenie zgodne z aktualną wiedzą medyczną podczas gdy w niektórych krajach europejskich, takich jak np. Włochy czy Hiszpania, jest to nawet dziesięć razy więcej. Dodatkowo środki przeznaczane na finansowanie programów lekowych stanowią niewielką część budżetu. A to właśnie w ramach tych programów państwo finansuje leczenie najcięższych chorób, w tym między innymi nowotworów, chorób rzadkich czy chorób autoimmunologicznych. Oznacza to, że polscy pacjenci mają bardzo ograniczony dostęp do innowacyjnych terapii.
Zaprezentowane dane jednoznacznie wskazują na konieczność poprawy sytuacji w obszarze ochrony zdrowia Polaków. INFARMA postuluje racjonalizację zwiększających się sukcesywnie nakładów publicznych na ochronę zdrowia, poprzez wybranie najbardziej efektywnego scenariusza, zwiększenie budżetu na refundację leków oraz umożliwienie pacjentom szybkiego dostępu do przełomowych, innowacyjnych terapii - konkluduje Cichowska-Duma.
