W ostatnim roku liczba identyfikowanych i zgłaszanych dawców narządów, zwłaszcza nerek i wątroby, znacząco zmalała. To jeden ze skutków pandemii COVID-19, ale też ciągle małej aktywności szpitali, która blokuje wykorzystanie możliwości pozyskania narządów od zmarłych dawców – mówiono podczas wtorkowego posiedzenia Komisji Zdrowia, poświęconego transplantologii.
Fot. Adobe Stock
Sejmowa Komisja Zdrowia wysłuchała informacji o stanie transplantologii w Polsce. Podsumowano także funkcjonowanie Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej.
– To, co dla nas było pewnym zaskoczeniem, ale też dużym sukcesem i powodem do radości, to rekordowa liczba przeszczepień narządów klatki piersiowej, w tym serca. To dwieście przeszczepień w zeszłym roku i największa dotychczas liczba przeszczepionych płuc – mówiła Magdalena Kramska, naczelnik Wydziału Transplantologii i Krwiolecznictwa w Departamencie Oceny i Inwestycji Ministerstwa Zdrowia. Podkreśliła jednocześnie, że medycyna transplantacyjna, „jak wszystkie inne obszary medycyny, dość mocno ucierpiała w związku z pandemią”. Nastąpił znaczący spadek liczby zgłaszanych dawców narządów, „co w dosyć oczywisty sposób koreluje później z liczbą wykonywanych przeszczepień”.
Powód spadków jest dość oczywisty: dawcy narządów są identyfikowani na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii, a te w czasie pandemii były skoncentrowane na zabezpieczaniu pacjentów covidowych. – Priorytetem tych oddziałów nie było identyfikowanie dawców. Kolejnym istotnym kryterium, które trzeba wziąć pod uwagę, to fakt, że zwiększyliśmy poziom zabezpieczenia, jeżeli chodzi o jakość, bezpieczeństwo pozyskiwanego materiału przeszczepowego. W związku z tym każdy podejrzany o narażenie na zakażenie SARS-CoV-2 również był dyskwalifikowany z powodów medycznych i nierozpatrywany jako potencjalny dawca narządów – tłumaczyła Kramska.
Spadki wystąpiły w szczególności w obszarze przeszczepienia nerki i wątroby. – W przypadku nerki wynikało to chociażby z zaleceń konsultanta krajowego, które pojawiły się na początku pandemii i mówiły, żeby ograniczyć przeszczepienia tylko do przypadków klinicznie pilnych – tłumaczyła.
Dr hab. Artur Kamiński, dyrektor Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji Poltransplant przyznał, że „problem jest duży”, bo w ostatnim roku dawców jest mniej o 30-40 procent. – Kiedy narastały fale pandemii i rosła liczba zakażeń, dramatycznie spadała liczba zgłaszanych potencjalnych dawców – tłumaczył.
Braki dawców starano się rekompensować pobieraniem jak najwięcej narządów od jednego dawcy. – W 2018 r. ten wskaźnik wynosił 2,9, w roku 2021 – 3,4 – poinformowała posłów Kramska.
Jakie mamy potrzeby w zakresie przeszczepień? – Na koniec lutego na przeszczep nerki oczekiwało nieco ponad tysiąc osób, na przeszczep wątroby 140, na przeszczep serca 420, na przeszczep płuc 150. Średnie czasy oczekiwania są bardzo różne dla różnego rodzaju narządów. Na przeszczepienie nerki średni czas oczekiwania osoby pierwszorazowo zgłoszonej do przeszczepu to ok. dziewięścest dni. To jeden z niższych wskaźników na świecie – mówił dr Kamiński, a przewodniczący Komisji Zdrowia, Tomasz Latos podkreślił, że w tym czasie pacjent jest dializowany.
Na przeszczepienie serca w trybie pilnym czeka się średnio ok. 90 dni, w przypadku przeszczepu płuc średni czas oczekiwania w trybie planowym to 225 dni. Jeśli chodzi o przeszczepienie wątroby, w trybie planowym czeka się średnio ok. 120 dni.
Kramska informowała posłów o inwestycjach w infrastrukturę dla tych placówek, które są najbardziej aktywne w obszarze przeszczepień. Podkreśliła też, że kluczowym zadaniem Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej jest finansowanie rozwoju sieci koordynatorów transplantacyjnych. – Od 2021 zreorganizowaliśmy sieć koordynatorów transplantacyjnych. W tej chwili finansujemy wszystkich koordynatorów, którzy działają w przestrzeni transplantacyjnej – donacyjnych w szpitalach, działających przy ośrodkach przeszczepiających, żywego dawstwa, hematologicznych, regionalnych jak również centralnych, pełniących 24-godzinne dyżury w Poltransplancie, aby zabezpieczyć spójność i efektywność działania sieci – powiedziała. Na finansowanie sieci i szkolenia koordynatorów w 2021 r. wydano 3,5 mln zł.
