Ponad 350 tys. pacjentów z Ukrainy przyjął od 24 lutego do końca 2022 r. polski system ochrony zdrowia. Wartość udzielonych świadczeń to ponad pół miliarda złotych.
Fot. Grzegorz Skowronek /Agencja Wyborcza.pl
To oficjalne dane Narodowego Funduszu Zdrowia, które w środę opublikował portal CowZdrowiu.pl. Wynika z nich, że w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej udzielono pomocy 235 298 pacjentom z Ukrainy, a w poradniach AOS – 74 149 osobom. W szpitalach leczyło się 40 649 osób z Ukrainy. Od lutego 2022 roku w polskich szpitalach mających umowę z NFZ urodziło się 4306 dzieci. „Wartość świadczeń opieki zdrowotnej, sfinansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa ze środków Funduszu Pomocy w okresie od 24.02. do 31.12.2022 r. to 514 602 174,62 zł” – podaje portal.
Co mówią te dane? W pierwszych tygodniach napaści Rosji na Ukrainę minister zdrowia Adam Niedzielski szacował, że koszt opieki zdrowotnej nad uchodźcami z Ukrainy na zasadach niemal identycznych jakie dotyczą polskich obywateli wyniesie „300 mln zł miesięcznie na każdy milion uchodźców przebywających w Polsce”. Liczba uchodźców co prawda zmienia się dynamicznie, ale przyjmuje się, że w 2022 roku stale w Polsce przebywało ich około dwóch milionów – według szacunków Adama Niedzielskiego powinniśmy więc wydawać na ich leczenie ok. 600 mln zł miesięcznie. Minister wielokrotnie powtarzał – również w ostatnich tygodniach – że świadczenia udzielane uchodźcom są bardzo wyraźnie „znaczone”, ponieważ Polska rozmawia i będzie rozmawiać z Komisją Europejską na temat zwrotu nakładów poniesionych na leczenie obywateli Ukrainy.
Również dane dotyczące liczby udzielonych świadczeń, zwłaszcza biorąc pod uwagę profil demograficzny uchodźców, wśród których przeważają kobiety z dziećmi, w tym w dużej części z dziećmi małymi, w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, wskazują, że nie szukają oni – lub nie znajdują, na pewno nie w takim stopniu, jak polscy obywatele, pomocy w systemie ochrony zdrowia.
Według opublikowanych w połowie 2022 roku danych GUS (najnowsze, za 2021 rok) statystyczny Polak odwiedza gabinet lekarza „na NFZ” ponad osiem razy w roku. Liczba porad ambulatoryjnych przekroczyła 285 milionów, z czego lwią część – ponad 171 milionów – stanowiły porady podstawowej opieki zdrowotnej (w tym w nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej), zaś na AOS przypadło nieco ponad 114 milionów wizyt.
Przyjmując dla uproszczenia, że Polaków jest 40 milionów, przy dwóch milionach uchodźców identyczna intensywność korzystania z systemu – wyłącznie w obszarze ambulatoryjnym – dawałaby ok. 14 milionów porad, w tym 8,5 miliona w POZ i 5,5 w AOS (w rzeczywistości – 235 tysięcy i 74 tysiące). Oczywiście, trzeba pamiętać, że wśród uchodźców niewielki odsetek stanowią najstarsi seniorzy oraz osoby powyżej 50. roku życia, które zaczynają – na ogół – korzystać częściej z opieki medycznej, jest jednak duża „nadreprezentacja” małych dzieci, które korzystają, zwłaszcza z opieki podstawowej, równie często jak seniorzy.
Zwraca też uwagę dysproporcja w relacji wizyt w POZ i AOS. W przypadku polskich obywateli wizyty w AOS to ok. 40 proc. wszystkich wizyt ambulatoryjnych. W przypadku uchodźców z Ukrainy wizyty w poradniach AOS stanowią niespełna 25 proc. wszystkich wizyt ambulatoryjnych, których – według danych Funduszu – do końca 2022 roku odnotowano 310 tysięcy.
W ostatnim tygodniu GUS opublikował przygotowany wraz z WHO raport „Zdrowie uchodźców z Ukrainy w Polsce w 2022 roku”, z którego wynika, że większość przybyszów pozytywnie ocenia nasz system opieki zdrowotnej, chwalą oni zwłaszcza pomoc w nagłych wypadkach, natomiast gorzej oceniają czas oczekiwania na pomoc specjalisty oraz wysokie ceny leków i barierę językową.
Podczas lektury raportu trudno nie odnieść jednak wrażenia, że pozytywny odbiór „systemu opieki zdrowotnej” nie do końca odnosi się do systemu. Blisko połowa badanych (44 proc.) zadeklarowała bowiem, że krótko po przyjeździe do Polski potrzebowała doraźnej pomocy medycznej z powodu kaszlu, biegunki czy gorączki. 18 proc. potrzebowało pomocy dentysty, a 40 proc. – porady lekarskiej w związku z chorobami przewlekłymi, czyli przede wszystkim chorobami układu krążenia, cukrzycą, chorobami płuc i nowotworami – tę pomoc uchodźcy otrzymywali, o czym warto przypominać, w ramach działalności pro bono, prowadzonej zarówno przez duże podmioty prywatne, jak i indywidualnych lekarzy, czy to bezpośrednio przy przejściach granicznych, dworcach, punktach noclegowych.
Badanie pokazuje również, że jednym z największych ograniczeń w dostępie do opieki medycznej jest bariera informacyjna (szersza niż tylko językowa) – mimo że przepisy teoretycznie otworzyły prawie cały system dla uchodźców – wskazuje na nią co drugi badany. Co trzeci – na barierę finansową, zbyt wysokie koszty leczenia, w tym – koszty leków. Choć największa grupa badanych (39 proc.), którzy korzystali z leczenia w ciągu 30 dni poprzedzających wywiad zadeklarowała, że koszt wyniósł do 10 proc. ich przychodu, aż co czwarty ocenił, że było to ponad 25 proc.
