80% Polaków nie wie, czym jest osocze i do czego jest wykorzystywane, dlatego tak ważne jest stworzenie bazy wiedzy na temat osocza i zachęcanie do jego oddawania, również poprzez kampanię informującą o rekompensatach dla dawców – wskazał poseł Jarosław Sachajko.
Fot. Adobe Stock / Vital
- Polska powinna czerpać z doświadczeń innych krajów, które deklarują samowystarczalność w zakresie osocza – wskazał Jarosław Sachajko
- Poseł stwierdził, że przepisy dotyczące rekompensat związanych z dawstwem krwi i osocza powinny być zróżnicowane
- Jakikolwiek podział w uprawnieniach dawców krwi i jej składników mógłby doprowadzić do załamania systemu poprzez zmniejszenie liczby dawców oddających krew pełną lub inne niż osocze składniki krwi – zaznaczył wiceminister zdrowia
- W Polsce do celów klinicznych zużywane jest około 16% osocza pozyskiwanego w RCKiK
- Obecnie realizowany jest program polityki zdrowotnej pn. „Zapewnienie samowystarczalności Rzeczypospolitej Polskiej w krew i jej składniki na lata 2021-2026”
Jarosław Sachajko w interpelacji do ministra zdrowia przytoczył raport Instytutu Rozwoju Spraw Społecznych „Polityka osoczowa w Polsce na tle europejskim”, w którym stwierdzono, że Polska potrzebuje naprawy legislacji w zakresie poboru osocza.
– Jak wynika z przedmiotowego raportu, prawie 40% osocza wykorzystywanego do wytwarzania leków dla europejskich pacjentów pochodzi od prywatnych dawców z USA – wskazał Sachajko. – Polska powinna czerpać z doświadczeń innych krajów (m.in. Austria i Niemcy), które deklarują samowystarczalność w zakresie osocza. Kraje te mają publiczno-prywatny system poboru osocza, w którym prywatne centra dawstwa współistnieją z instytucjami publicznymi, a dawcy mają możliwość otrzymania rekompensaty finansowej o stałej stawce za pokryte wydatki i niedogodności związane z procedurami pobierania osocza.
Sachajko dodał, że większość krajów zapewnia również swoistą rekompensatę, m.in. ulgi podatkowe, dni wolne czy też ryczałtowy zasiłek. Zaznaczył, że powyższe rozwiązania są obecnie przedmiotem debat w UE, toczących się w ramach prac legislacyjnych nad tzw. rozporządzeniem SoHO.
Poseł przypomniał, że w Polsce dawcy osocza i krwi pełnej otrzymują posiłek regeneracyjny, mogą skorzystać z ulgi podatkowej a także dwóch dni wolnych od pracy. – Jednakże przepisy dotyczące krwi i osocza powinny być w tym zakresie zróżnicowane – ocenił.
Zwrócił też uwagę, że 80% Polaków nie wie, czym jest osocze i do czego jest wykorzystywane, „dlatego tak bardzo ważne jest stworzenie bazy wiedzy na temat osocza i zachęcanie do jego oddawania, również poprzez kampanię informującą o rekompensatach dla dawców”.
– Polityka osoczowa stanowi nieodłączny element bezpieczeństwa państwa. (…) Zasadne i pilne wydaje się opracowanie i wdrożenie kompleksowej polityki osoczowej, która uporządkuje i zorganizuje działania związane zarówno z dawstwem, jak i wykorzystaniem osocza oraz tworzeniem niezbędnych rezerw tego cennego surowca – stwierdził poseł.
Sachajko spytał resort zdrowia, na jakim etapie procedowania znajduje się nowa ustawa o krwiodawstwie i krwiolecznictwie, i czy ulepszono w niej przepisy dotyczące dawstwa osocza, oraz o to, jakie kroki podejmie ministerstwo, by upowszechnić wiedzę o krwiodawstwie i osoczodawstwie?
Wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny poinformował, że projekt ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie w ramach prowadzonych prac legislacyjnych był procedowany do etapu uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych. W związku z uwagami zgłoszonymi w ramach ww. etapu prac legislacyjnych założenia przyjęte w projekcie ustawy wymagały pogłębionej analizy i weryfikacji przez Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów do spraw rozwoju sektora biotechnologii i niezależności Polski w zakresie produktów krwiopochodnych. Prace w tym zakresie nie zostały zakończone.
W projekcie ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie pozostawiono uprawnienia dla dawców krwi na obowiązującym poziomie. – Publiczna służba krwi nie różnicuje dawców, gdyż każda osoba niosąca pomoc i ratunek osobom wymagającym leczenia krwią lub jej składnikami zasługuje na szacunek i uznanie – zaznaczył wiceminister. – Jakikolwiek podział w uprawnieniach dawców krwi i jej składników mógłby doprowadzić do załamania systemu poprzez zmniejszenie liczby dawców oddających krew pełną lub inne niż osocze składniki krwi, np. płytki krwi. W tym miejscu wskazać należy, że przetoczenia zarówno koncentratu krwinek czerwonych, jak i innych składników krwi są działaniami wykorzystywanymi w wielu procedurach leczniczych ratujących zdrowie i życie pacjentów.
Konieczny przypomniał, że Zasłużonemu Honorowemu Dawcy Krwi i Honorowemu Dawcy Krwi przysługuje zwolnienie od pracy, zwolnienie od zajęć służbowych lub od obowiązkowych zajęć edukacyjnych w dniu, w którym oddał krew oraz w dniu następnym, a w przypadku dawców krwi pracujących lub odbywających służbę w systemie pracy zmianowej – zwolnienie obejmujące zmianę roboczą, która zaczęła się w dniu, w którym oddano krew lub jej składniki, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi.
Dawcom krwi przysługuje również zwrot kosztów przejazdu do i z jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi, dokonywany przez tę jednostkę, w której dawca oddał krew oraz prawo do wynagrodzenia lub uposażenia, a także rekompensata energetyczna. Ponadto, dawcom krwi rzadkich grup i dawcom krwi, którzy przed pobraniem krwi zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych, przysługuje, oprócz ww. uprawnień, rekompensata pieniężna za niedogodności związane z koniecznością stawienia się, na każde żądanie jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi, w celu oddania krwi lub poddania się zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom wykonywanym w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych.
Wiceminister poinformował, że w Polsce do celów klinicznych (głównie do przetoczeń pacjentom) zużywane jest około 16% osocza pozyskiwanego w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK). Dodał, że taki poziom zużycia wynika ze wskazań medycznych i jest skorelowany z trendami światowymi. Po zabezpieczeniu potrzeb klinicznych pozostała ilość osocza, tj. ok. 84% stanowi nadwyżkę, która może zostać przeznaczona do frakcjonowania, celem uzyskania produktów leczniczych osoczopochodnych (koncentratów czynników krzepnięcia, albumin, immunoglobulin), ratujących zdrowie i życie chorych. Produkty te wykorzystywane są w leczeniu m.in. chorych na hemofilię, po przeszczepieniach, z niedoborami odporności oraz innych poważnych schorzeń.
– Zważywszy na niedobory tego surowca na rynku europejskim, nieetycznym byłoby niewykorzystanie tego surowca, stąd osocze jest wydawane za opłatą do wytwórni farmaceutycznych do czasu wypracowania innych rozwiązań systemowych. Dlatego też po zabezpieczeniu potrzeb lecznictwa, od 2019 roku, za zgodą Ministra Zdrowia Zakład Zamówień Publicznych przy Ministrze Zdrowia prowadzi otwarte konkursy na wyłonienie odbiorców nadwyżek polskiego ludzkiego osocza pobranego w Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (bez osocza ozdrowieńców) – poinformował Konieczny.
Dodał, że zapewnienie ciągłości odbioru nadwyżek osocza zapobiega sytuacji konieczności ograniczania pobierania krwi i jej składników od dawców wielokrotnych, co pozytywnie wpływa na utrzymanie dawców i zachęcanie do oddawania krwi w przyszłości. Ponadto, nie ma ryzyka ponoszenia kosztów magazynowania nadwyżek osocza, bez gwarancji efektywnego wykorzystania pobranego osocza.
– Utrzymanie regularnych dostaw osocza jako surowca do produkcji leków krwiopochodnych (koncentratów czynników krzepnięcia, albumin, immunoglobulin), ratujących zdrowie i życie chorych, gwarantuje stabilność w dostępie do leków dla polskich pacjentów przynajmniej na dotychczasowym poziomie. W Polsce na chwilę obecną nie jest prowadzona produkcja leków krwiopochodnych – zaznaczył wiceminister.
Poinformował również, że w chwili obecnej realizowany jest program polityki zdrowotnej pn. „Zapewnienie samowystarczalności Rzeczypospolitej Polskiej w krew i jej składniki na lata 2021-2026”, finansowany przez Ministra Zdrowia, którego celem głównym jest zapewnienie samowystarczalności (rozumianej jako dostępność) RP w krew i jej składniki, a jednym z celów szczegółowych jest zwiększenie świadomości społecznej w zakresie honorowego krwiodawstwa.
– Działania dotyczące ewentualnego przeprowadzenia kampanii społecznej dokonywane są na podstawie bieżącej analizy sytuacji, badań, raportów, oczekiwanych potrzeb w danym zakresie etc. Należy podkreślić, że tematyka pozyskiwania osocza do potrzeb lecznictwa jest bardzo ważna i na bieżąco analizowana i monitorowana – stwierdził Konieczny.
