Co to jest kwas acetooctowy?
Kwas acetooctowy, obok acetonu i kwasu β-hydroksymasłowego, należy do grupy związków chemicznych określanych jako ciała ketonowe. Są to pośrednie metabolity przemian kwasów tłuszczowych, produkowane głównie w wątrobie. Stanowią dodatkowy, alternatywny do glukozy materiał energetyczny dla wielu narządów, m.in. mózgu, mięśni, serca czy nerek. W prawidłowych warunkach tylko niewielka ilość ciał ketonowych uwalniana jest do krwi. W sytuacji zaburzonego metabolizmu, np. przy znacznym niedoborze insuliny (np. w cukrzycy) zużycie glukozy przez komórki organizmu jest upośledzone, przez co dochodzi do nadprodukcji kwasu acetooctowego i pozostałych ciał ketonowych, wzrostu ich stężenia we krwi, wzrostu wydalania ketonów z moczem, rozwoju kwasicy ketonowej, a w konsekwencji nawet groźnej dla życia śpiączki ketonowej.
Jakie są wskazania do badania stężenia kwasu acetooctowego?
Wskazaniem do badania stężenia kwasu acetooctowego w surowicy lub w moczu są stany, w których podejrzewa się wystąpienie kwasicy ketonowej. Należą do nich m.in. cukrzyca, zatrucie alkoholem, nadużywanie alkoholu i głodzenie lub dieta bogatotłuszczowa, niskowęglowodanowa.
U osób chorych na cukrzycę na konieczność zbadania stężenia ciał ketonowych, w tym kwasu acetooctowego, wskazywać mogą następujące objawy: złe samopoczucie, wielomocz, odwodnienie, wzmożone pragnienie, suchość w jamie ustnej, słodki zapach z ust, biegunka, wymioty, gorączka.
Jak przygotować się do badania?
Pacjent do badania powinien zgłosić się na czczo.
Jakie są przeciwwskazania do badania kwasu acetooctowego?
Nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania. W zależności od rodzaju badania konieczne jest jedynie pobranie krwi żylnej lub próbki moczu.
Jak interpretuje się wynik badania?
Na ciała ketonowe w organizmie człowieka składa się w ok. 20–25% kwas acetooctowy, 75–80% kwas β-hydroksymasłowy i w ok. 2% aceton.
Norma ciał ketonowych w surowicy krwi u dorosłych: <0,22 mmol/l; najlepiej odnosić się do norm podawanych przez laboratorium wykonujące badanie.
W prawidłowym moczu ciała ketonowe, w tym kwas acetooctowy, są nieobecne.
Zwiększone stężenie kwasu acetooctowego i pozostałych ciał ketonowych we krwi i moczu może wywołać:
- cukrzyca typu 1 oraz cukrzyca typu 2
- nadużywanie alkoholu, zatrucie alkoholem
- głodzenie, dieta niskowęglowodanowa
- ciężka niewydolność nerek
- gorączka, biegunka, wymioty
- ciąża, szczególnie w jej drugiej połowie.
