Co to jest kwas β-hydroksymasłowy?
Kwas β-hydroksymasłowy, aceton i kwas acetooctowy należą do grupy związków chemicznych określanych jako ciała ketonowe. Stanowią dodatkowy, alternatywny do glukozy materiał energetyczny dla wielu narządów, m.in. mózgu, mięśni, serca czy nerek. W prawidłowych warunkach tylko niewielka ilość ciał ketonowych uwalniana jest do krwi. W sytuacji zaburzonego metabolizmu dochodzić może do nadprodukcji kwasu β-hydroksymasłowego i pozostałych ciał ketonowych, wzrostu ich stężenia we krwi, wzrostu wydalania ketonów z moczem, rozwoju kwasicy ketonowej i w konsekwencji nawet groźnej dla życia śpiączki ketonowej.
Jakie są wskazania do badania stężenia kwasu β-hydroksymasłowego?
Wskazaniem do badania stężenia kwasu β-hydroksymasłowego w surowicy lub w moczu są stany, w których podejrzewa się wystąpienie kwasicy ketonowej. Należą do nich m.in.: cukrzyca, nadużywanie alkoholu, głodzenie lub dieta bogatotłuszczowa, niskowęglowodanowa.
Ponadto, na konieczność zbadania stężenia ciał ketonowych, w tym kwasu β-hydroksymasłowego, wskazywać mogą następujące objawy (szczególnie u osób chorych na cukrzycę): złe samopoczucie, wielomocz, odwodnienie, wzmożone pragnienie, suchość w jamie ustnej, słodki zapach z ust, biegunka, wymioty, gorączka.
Jak przygotować się do badania?
Pacjent do badania powinien zgłosić się na czczo, czyli przynajmniej 8 godzin po ostatnim posiłku.
Jakie są przeciwwskazania do badania kwasu β-hydroksymasłowego?
Nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania. W zależności od rodzaju badania konieczne jest jedynie pobranie krwi żylnej lub próbki moczu.
Jak interpretuje się wynik badania?
Na ciała ketonowe w organizmie człowieka składa się w ok. 75–80% kwas β-hydroksymasłowy, 20–25% kwas acetooctowy i w ok. 2% aceton.
Norma ciał ketonowych w surowicy krwi u dorosłych: <0,22 mmol/l; najlepiej odnosić się do norm podawanych przez laboratorium wykonujące badanie.
W prawidłowym moczu ciała ketonowe, w tym kwas β-hydroksymasłowy, są nieobecne.
Podwyższone stężenia kwasu β-hydroksymasłowego i pozostałych ciał ketonowych we krwi i moczu może wywołać:
- cukrzyca typu 1 oraz typu 2
- nadużywanie alkoholu, zatrucie alkoholem
- głodzenie, dieta niskowęglowodanowa
- ciężka niewydolność nerek
- gorączka, biegunka, wymioty
- ciąża, szczególnie w jej drugiej połowie.
