Co to są wolne kwasy tłuszczowe?
Wolne kwasy tłuszczowe (NEFA) to jeden z rodzajów lipidów osocza stanowiący około 2–5% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych. We krwi wolne kwasy tłuszczowe związane są z albuminą i transportowane do tkanek, gdzie służą jako materiał energetyczny. Są szczególnie przydatne w czasie głodzenia. Głównym źródłem wolnych kwasów tłuszczowych jest tkanka tłuszczowa, w mniejszym stopniu wątroba. Stężenie NEFA we krwi zależy przede wszystkim od równowagi pomiędzy ich uwalnianiem z tkanki tłuszczowej, a wychwytem przez tkanki.
Jakie są wskazania do badania wolnych kwasów tłuszczowych?
Badania wolnych kwasów tłuszczowych nie wykonuje się rutynowo. Wskazania do badania stężenia NEFA to:
- monitorowanie przebiegu i leczenia cukrzycy
- podejrzenie guza chromochłonnego nadnerczy lub guzów wydzielających glukagon, hormon tyreotropowy i adrenokortykotropinę
- ocena stanu metabolicznego osób z zaburzeniami endokrynologicznymi.
Jak przygotować się do badania?
Do badania stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi wskazane jest zgłoszenie się na czczo (12 godzin bez przyjmowania pokarmów). Nie należy spożywać alkoholu w ciągu 24 godzin poprzedzających badanie. Stosowanie heparyny zwiększa stężenie NEFA.
Jakie są przeciwwskazania do badania wolnych kwasów tłuszczowych?
Nie ma przeciwwskazań do oznaczania stężenia wolnych kwasów tłuszczowych. Wystarczy pobranie niewielkiej ilości krwi żylnej.
Interpretacja wyników badania
Norma stężenia wolnych kwasów tłuszczowych u dorosłych: 8–25 mg/dl = 0,28–0,89 mmol/l
Norma stężenia wolnych kwasów tłuszczowych u dzieci: ok. 31 mg/dl = 1 mmol/l
Podane normy są orientacyjne – w zależności od laboratorium przeprowadzającego oznaczenie oraz dokładnego wieku pacjenta mogą się nieznacznie różnić.
Przyczyny wzrostu stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi:
- otyłość
- cukrzyca typu 2, insulinooporność
- nadczynność tarczycy
- alkoholizm
- ostry zespół wieńcowy (zawał serca)
- choroba von Gierkego
- zespół Reye’a
- guz chromochłonny nadnerczy, guzy wydzielające glukagon, adrenalinę, TSH, ACTH
- długotrwałe głodzenie
- ekspozycja na zimno
- palenie papierosów.
Przyczyny małego stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi:
- mukowiscydoza
- zespół złego wchłaniania
- długotrwałe żywienie pozajelitowe
- niedobór cynku.
