Co to jest badanie stężenia acetonu i na czym polega?
Aceton, wraz z innymi metabolitami związkami – acetooctanem i beta-hydroksymaślanem, nosi wspólną nazwę ciał ketonowych. Badanie stężenia acetonu polega na oznaczeniu stężenia acetonu w moczu. Prawidłowo aceton powinien być w moczu nieobecny. Głównym wskazaniem do badania jest cukrzyca typu 1, w szczególności podejrzenie tzw. cukrzycowej śpiączki ketonowej. U chorych na cukrzycę aceton jest głównym ciałem ketonowym obecnym w moczu oraz w wydychanym powietrzu, co powoduje charakterystyczny zapach jabłek z ust chorego.
Jakie są wskazania do badania stężenia acetonu?
Wypada zaznaczyć, że badanie stężenia acetonu należy do podstawowych badań wykonywanych z moczu. Rutynowe badanie ogólne moczu zawsze zawiera informację o obecności acetonu. Prawidłowo wynik jest ujemny.
Badanie acetonu w moczu jest szczególnie ważne przy podejrzeniu cukrzycowej śpiączki ketonowej. Badanie to zleca się doraźnie i nieraz w warunkach szpitalnych, np. u przywiezionego nieprzytomnego chorego. Badanie stężenia acetonu w moczu jest tylko jednym z kilku badań służących ustaleniu rozpoznania. Podstawowe to oznaczenie stężenia glukozy we krwi i w moczu. W cukrzycy może wystąpić kilka rodzajów śpiączek i ustalenie rozpoznania właśnie kwasicy i śpiączki ketonowej w przebiegu cukrzycy, a nie innej śpiączki występującej w cukrzycy jest ważne dla dalszego postępowania. Nieleczona śpiączka ketonowa bezpośrednio zagraża życiu, więc wykazanie obecności acetonu w moczu jest kluczowe dla chorego.
Ciała ketonowe w moczu mogą pojawić się także u osób dorosłych głodzonych lub z jakichkolwiek powodów nieprzyjmujących pokarmu, np. przy uporczywych wymiotach, anoreksji. Szczególnie łatwo ciała ketonowe pojawiają się w moczu u dzieci – wystarczy krótkotrwałe zatrucie pokarmowe, połączone z wymiotami. Dodatni wynik badania acetonu w moczu u tych pacjentów jest wówczas wskazówką świadczącą o konieczności intensywnego leczenia (np. zatrucia pokarmowego).
Jak przebiega badanie stężenia acetonu w moczu?
Mocz oddaje się jak do rutynowego badania.
Jak przygotować się do badania stężenia acetonu w moczu?
W stanach nagłych nie ma zaleceń. Jak wspomniano, u nieprzytomnego chorego mocz można pobrać do badania przy okazji cewnikowania pęcherza moczowego.
Ponadto oznaczanie ciał ketonowych stanowi część każdego planowo wykonywanego badania ogólnego moczu i zalecenia są wówczas, takie jak zawsze w tym badaniu – chory pobiera materiał sam, z reguły rano, na czczo i ze środkowego strumienia moczu.
Jakie są przeciwwskazania do badania stężenia acetonu?
W rzadkich przypadkach, u pacjentów w śpiączce, odwodnionych, konieczne jest założenie cewnika do dróg moczowych oraz czasem także szybkie nawodnienie chorego za pomocą wlewów dożylnych („kroplówek”).
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania stężenia acetonu? Jak postępować po badaniu acetonu?
Brak powikłań. Niekiedy u zacewnikowanych chorych może wystąpić zakażenie dróg moczowych. Jednak powodem jest samo cewnikowanie, a nie badanie acetonu.
