Pamiętam znakomicie moją rozmowę z Małgorzatą Braunek sprzed 8 lat na temat jej wolontariatu w hospicjum. Opowiadała, że gdy jeździła tam na rowerze, przy okazji wpadała do syna, by zobaczyć się z maleńkim wnukiem. Ta droga była dla niej symboliczna – od narodzin do śmierci. Mówiła, że umierający ludzie są poza konwenansami, znika rutyna zachowań, bariery, powinności. Spotkanie staje się czymś prostym, ktoś chce bliskości lub ją odrzuca.
W pewnym momencie Braunek wzięła jednak w pracy w hospicjum urlop, bo strona cierpienia zaczynała w niej dominować. Ciągle wsłuchiwała się w swój organizm, zadręczała się myślą, że ma raka. Straciła barierę ochronną. Mimo że praktykowała buddyzm i miała w sobie gotowość do opieki. Próbowała jeszcze dla siebie i dla pielęgniarek zorganizować grupę wsparcia. Istnieją techniki, które pomagają przepracować obcowanie ze śmiercią w taki sposób, by życie nie przesiąkło nią bez reszty. Problem w tym, że polskie pielęgniarki, by związać ekonomiczne końce zmuszone są do pracy na dwóch etatach. Nie mają czasu, aby zająć się sobą. Na takie spotkania przychodziły trzy osoby.
Braunek przed swoją śmiercią zostawiła list, w którym napisała, że chciałaby powołać fundusz pomocy osobom chorym na nowotwór. Jej rodzina założyła fundację „Bądź” - centrum informacji holistycznego podejścia w medycynie, czyli takiego, które zajmie się człowiekiem także w aspekcie duchowym. Aktorce właśnie tego zabrakło ze strony rodzimej służby zdrowia. W tym nieszczęściu zdarzyło się inne szczęście, bo płynące od biskich, którzy potrafili otoczyć Małgorzatę opieką. Umieli jej towarzyszyć, byli wsparciem.
Kadr z filmu „Opiekun”
Pierwszorzędnie trud opieki nad umierającymi pokazuje wyświetlany w naszych kinach „Opiekun”. Tytułowy bohater to pan do wynajęcia, Charon przewożący łodzią na drugi brzeg. Przewijający, myjący, karmiący, podcierający. Słuchający, współodczuwający. Bliscy jego pacjentów z różnych powodów nie dają rady brać w tym udziału – on tak. Akceptujący schyłek ludzkiego ciała - jego fizjologiczną ułomność. Smród i chudość. Będący w stanie konfrontować się z niewyobrażalnym bólem, także psychicznym. Niezaprzeczający niczemu. Odchodzący potrzebują jego obecności, bo przed nim nic nie muszą udawać. Mogą się nie wstydzić, że zbliżają się do finiszu. Z tym człowiekiem fenomenalnie zagranym przez Tima Rotha połączy ich jedna z najbardziej intymnych więzi, która rodzi się i cementuje tyko poprzez bezpośredniość kontaktu: dotyk, powtarzalność, przewidywalność.
Kadr z filmu „Opiekun”
„Opiekun” dla jednych przekracza granice weryzmu (czytaj: dobrego smaku), dla innych, w tym dla piszącej te słowa, jest manifestacją wiary w to, że największe akty humanizmu przychodzą czasem od obcych, którzy potrafią bez obrzydzenia zmienić pieluchę, z czułością podać szklankę wody, by w końcu nie bać się umyć martwego już ciała.
