Co to jest ból?
Ból jest najczęstszym objawem chorobowym, towarzyszącym nam od najmłodszych lat. Spełnia rolę ostrzegawczo-obronną – jest sygnałem, że coś złego dzieje się w organizmie. Jak wynika z definicji, ból jest subiektywnym doznaniem czuciowym i emocjonalnym. Wiąże się zarówno z działaniem bodźca, który go wywołuje, jak też spostrzeżeniem powstającym na podstawie psychicznej interpretacji zachodzących zjawisk.
Odczuwanie bólu jest indywidualne dla każdego człowieka. Wpływają na to zarówno nasze wcześniejsze doświadczenia związane z doznawaniem bólu, jak i uwarunkowania psychosomatyczne (dotyczące zależności między psychiką a ciałem). Zawsze jednak ból jest doznaniem nieprzyjemnym.
Uczucie bólu może powstawać w wyniku podrażnienia receptorów bólowych, które znajdują się w skórze, stawach i wielu narządach wewnętrznych. Przyczyną bólu może być również uszkodzenie układu nerwowego, zarówno jego części obwodowej (nerwy obwodowe), jak i ośrodkowej (rdzeń kręgowy, mózg). Ból może pojawiać się także bez istniejącego uszkodzenia tkanek, chociaż jest przez chorego do niego odnoszony (ból psychogenny).
Mechanizmy powstawania bólu
Proces powstawania bólu jest zjawiskiem złożonym. W naszej skórze, mięśniach, stawach i narządach wewnętrznych znajdują się receptory bólowe wrażliwe na bodźce mechaniczne, termiczne czy chemiczne.
Działanie bodźca uszkadzającego na te receptory powoduje jego przetworzenie na impuls elektryczny. Impuls ten przewodzony jest za pomocą włókien nerwowych do rdzenia kręgowego i dalej do mózgu. W tym momencie uświadamiamy sobie, że coś nas boli.
W sytuacjach stresowych (np. wypadek komunikacyjny, pole walki) ok. 30% populacji może nie odczuwać bólu związanego z urazem. Jest to zjawisko tzw. analgezji indukowanej stresem i spowodowane jest uwolnieniem adrenaliny (tzw. hormon stresu).
Ból ma nie tylko charakter somatyczny (czyli związany jest ze stanem naszego organizmu), ale jest zjawiskiem wielowymiarowym. Zatem oprócz fizjologicznego procesu odczuwania bólu, ważna jest także jego subiektywna percepcja, o której decyduje ośrodkowy układ nerwowy. Składają się na nią także aspekty emocjonalne: cierpienie i postawa wobec bólu oraz ekspresja bólu.
