Danazol (opis profesjonalny)

Działanie - Danazol

Mechanizm działania
Syntetycznie otrzymywana pochodna 17-α-etynylotestosteronu, analog steroidowy o silnych właściwościach przeciwgonadotropowych. Hamuje pulsacyjne wydzielanie gonadoliberyny (GnRH) w podwzgórzu i wtórnie syntezę oraz wydzielanie lutropiny (LH) i folitropiny (FSH) z przysadki oraz estradiolu przez jajniki. Danazol wykazuje słabe działanie przeciwestrogenowe, przeciwprogestagenne, androgenowe i anaboliczne. Wiąże się z wewnątrzjądrowymi receptorami estrogenowymi, progesteronowymi, androgenowymi, glikokortykosteroidowymi. Wpływa hamująco na wydzielanie SHBG i wtórnie zwiększa stężenie wolnego testosteronu we krwi. W badaniach wykazano dodatkowo zmniejszenie stężenia IgG, IgM i IgA, jak również fosfolipidów i autoprzeciwciał IgG u pacjentek z endometriozą, co sugeruje możliwość występowania innych mechanizmów wspomagających regresję choroby. W leczeniu endometriozy danazol prowadzi do inaktywacji i atrofii prawidłowego i ektopowego endometrium, powodując w większości przypadków ustąpienie zmian.

Farmakokinetyka
Dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego, uzyskując maks. stężenie w surowicy ok. 2–3 h po podaniu. Podanie leku jednocześnie z pokarmem o dużej zawartości tłuszczu 3-krotnie zwiększa dostępność biologiczną w porównaniu z podaniem na czczo. t_1/2 wynosi 3–6 h po podaniu jednorazowym i może ulec wydłużeniu do nawet 26 h po podaniu wielokrotnym. Żaden z wyizolowanych metabolitów nie wykazuje działania hamującego na przysadkę. Istnieją ograniczone dane dotyczące wydalania leku. U małp 36% radioaktywnej dawki było wykrywalne w moczu oraz 48% w kale przez 96 h.

Wskazania do stosowania - Danazol

Endometrioza
Leczenie objawów związanych z endometriozą i/lub zmniejszenie ognisk endometriozy. Lek można stosować w skojarzeniu z zabiegiem operacyjnym lub w monoterapii u pacjentek, u których inne leczenie jest nieskuteczne.

Dysplazja włóknisto-torbielowata gruczołu sutkowego
Objawowe leczenie nasilonego bólu i tkliwości uciskowej w przebiegu dysplazji włóknisto-torbielowatej gruczołu sutkowego, gdy inne leczenie jest nieskuteczne lub przeciwwskazane.

Przeciwwskazania stosowania - Danazol

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu; nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej etiologii, ciężkie zaburzenia czynności wątroby, nerek lub serca, porfiria, ciąża, okres karmienia piersią, nowotwór androgenozależny, zaburzenia zakrzepowe lub zakrzepowo-zatorowe obecnie lub w wywiadzie.

Wirylizacja
W przypadku wystąpienia objawów wirylizacji lek należy odstawić. Reakcje androgeniczne są zazwyczaj odwracalne, ale kontynuacja przyjmowania leku po wystąpieniu objawów wirylizacji androgenicznej zwiększa ryzyko nieodwracalnych reakcji androgenicznych.

Stany wymagające zachowania szczególnej ostrożności
Należy zachować szczególną ostrożność, stosując lek u osób z chorobami wątroby lub nerek, z nadciśnieniem lub innymi zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego i w każdym stanie, który może ulec pogorszeniu w przypadku wystąpienia retencji płynów, pacjentów z czerwienicą, cukrzycą, padaczką, migreną, zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz u osób z wyraźnymi lub utrwalonymi reakcjami wirylizującymi w odpowiedzi na wcześniejsze leczenie hormonami płciowymi.

Choroba nowotworowa
Zachować ostrożność u osób z obecną bądź podejrzewaną chorobą nowotworową; przed rozpoczęciem leczenia należy wykluczyć obecność nowotworu hormonozależnego, jak również jeżeli guzki piersi nie ustępują lub powiększają się w trakcie leczenia danazolem.

Rak jajnika
Wstępne dane z 2 kontrolowanych badań epidemiologicznych wskazują, że stosowanie danazolu może zwiększyć podstawowe ryzyko raka jajnika u pacjentek leczonych z powodu endometriozy.

Przerwanie stosowania leku
Przyjmowanie leku należy przerwać, jeżeli pojawią się jakiekolwiek reakcje niepożądane, a w szczególności: obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, bóle głowy, zaburzenia widzenia lub inne objawy rosnącego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, żółtaczka lub inne zaburzenia czynności wątroby, zakrzepica lub zaburzenia zakrzepowo-zatorowe.

Powtarzanie leczenia
Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa długotrwałego stosowania leku, w przypadku konieczności powtórzenia leczenia należy zachować ostrożność i obserwować pacjenta. Długotrwałe stosowanie danazolu wraz ze steroidami alkilowanymi w pozycji 17 wiąże się z ryzykiem gruczolakowatości wątroby, plamicy wątrobowej i raka wątroby.

Badania kontrolne
Podczas leczenia należy rozważyć badania laboratoryjne obejmujące kontrolę czynności wątroby i stanu hematologicznego. W badaniu długoterminowym (>6 mies.) albo powtarzającym się leczeniu zaleca się wykonanie badania USG 2 ×/rok.

Laktoza
Preparaty zawierające laktozę nie powinny być stosowane u pacjentów nietolerancją laktozy, pierwotnym brakiem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Interakcje - Danazol

Leki przeciwdrgawkowe
Danazol może wpływać na stężenie karbamazepiny oraz fenytoiny i fenobarbitalu w osoczu.

Leki przeciwcukrzycowe
Danazol może spowodować oporność na insulinę.

Doustne leki przeciwzakrzepowe
Danazol może nasilać działanie warfaryny.

Leki przeciwnadciśnieniowe
Danazol może osłabiać działanie leków przeciwnadciśnieniowych (prawdopodobnie przez retencję płynów).

Cyklosporyna i takrolimus
Danazol może zwiększać stężenie cyklosporyny i takrolimusu w osoczu i nasilać ich działanie nefrotoksyczne.

Steroidy
Danazol może wchodzić w interakcje z hormonami płciowymi.

Leki przeciwmigrenowe
Danazol może powodować wystąpienie migreny i zmniejszać skuteczność leków stosowanych w profilaktyce migreny.

Alfakalcydol
Danazol może nasilać działanie alfakalcydolu; konieczne może być zmniejszenie dawki leku.

Alkohol
Spożycie alkoholu w trakcie leczenia może skutkować wystąpieniem nudności i płytkiego oddechu.

Badania laboratoryjne
Danazol może wpływać na wyniki oznaczeń laboratoryjnych testosteronu i białek osocza.

Działania niepożądane - Danazol

Działanie androgenizujące – zwiększenie masy ciała, zwiększenie apetytu, trądzik, łojotok, hirsutyzm, utrata włosów, zmiana barwy głosu mogąca objawiać się chrypką, bólem gardła, chwiejnością lub obniżeniem głosu, rzadko przerost łechtaczki, zatrzymanie płynów.

Zaburzenia miesiączkowania – plamienie, zmiana długości cyklu, brak miesiączki; cykliczne krwawienia i owulacja powracają zwykle po 60–90 dniach od odstawienia leku; czasem występuje wtórny brak miesiączki; zaczerwienienie twarzy, suchość pochwy, zmiany libido, podrażnienie oraz zmniejszenie piersi moze być spowodowane zmniejszeniem stężenia estrogenów.

Zaburzenia spermatogenezy u mężczyzn.

Zaburzenia metabolizmu i odżywiania – u pacjentów z cukrzycą może się zwiększyć oporność na insulinę; u pacjentów niechorujących na cukrzycę może wystąpić objawowa hipoglikemia; ponadto: łagodne upośledzenie tolerancji glukozy, zwiększenie aktywności syntetazy kwasu aminolewulinowego (ALA), zmniejszenie stężenia globulin wiążących T₄ z jednoczesnym zwiększeniem wiązania T₃, zachodzące bez zaburzeń wydzielania hormonów przez tarczycę.

Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej – wysypka (grudkowo-plamkowa, wybroczynowa, rumieniowata lub przyjmująca postać pokrzywki, która może występować razem z obrzękiem twarzy), może wystąpić towarzysząca gorączka; nadwrażliwość na promieniowanie UV, rumieniowe guzki zapalne, zmiany w pigmentacji skóry, złuszczające zapalenia skóry, rumień wielopostaciowy.

Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej – bóle pleców, skurcze i drżenie mięśni, drgania pęczkowe mięśni, bóle kończyn oraz bóle i obrzęki stawów, zwiększenie aktywności kinazy kreatynowej.

Zaburzenia sercowo-naczyniowe – kołatanie serca, tachykardia, zawał serca, nadciśnienie, zakrzepica zatoki strzałkowej, naczyń mózgowych, tętnic.

Zaburzenia oka – niewyraźne widzenie, problemy z ogniskowaniem, nietolerancja soczewek kontaktowych, wada refrakcji wymagająca korekty.

Zaburzenia krwi i układu chłonnego – zwiększenie liczby czerwonych krwinek oraz liczby płytek, eozynofilia, leukopenia, małopłytkowość, plamica, odwracalna czerwienica.

Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych – zwiększenie aktywności aminotransferaz w osoczu, rzadko żółtaczka cholestatyczna, gruczolaki wątroby; u pacjentów przyjmujących lek długotrwale bardzo rzadko występowała plamica wątrobowa oraz nowotwór złośliwy wątroby.

Zaburzenia układu nerwowego – zespół cieśni nadgarstka (sporadycznie), który może być spowodowany zatrzymywaniem płynów, migrena, łagodne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe; lek może nasilać objawy padaczki, a także zwiększać jej ryzyko u osób predysponowanych.

Zaburzenia psychiczne – niestabilność emocjonalna, niepokój, depresja, nerwowość, zawroty głowy, mdłości, bóle głowy, znużenie.

Zaburzenia układu moczowego – krwiomocz (rzadko) u pacjentów z dziedzicznym obrzękiem naczynioruchowym przyjmujących lek przewlekle.

Badania diagnostyczne – u kobiet przyjmujących lek zaobserwowano przemijające zmiany w ilości lipoprotein: zwiększenie stężenia cholesterolu frakcji LDL, zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji HDL, wpływ na wszystkie podfrakcje, zmniejszenie stężenia apolipoprotein A I oraz A II.

Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej, śródpiersia – śródmiąższowe zapalenie płuc, ból w klatce piersiowej.

Zaburzenia żołądka i jelit – ból w nadbrzuszu, zapalenie trzustki.

Przedawkowanie
Przedawkowanie prawdopodobnie nie niesie ze sobą ryzyka natychmiastowej ciężkiej reakcji. W przypadku ostrego zatrucia należy podać węgiel aktywowany, obserwować pacjenta.

Ciąża i laktacja - Danazol

Danazol jest przeciwwskazany w okresie ciąży. Stosowanie danazolu u kobiet w ciąży wiąże się z ryzykiem wirylizacji płodów żeńskich. Kobiety w wieku rozrodczym powinny w czasie leczenia stosować skuteczną niehormonalną antykoncepcję.

Leku nie należy stosować w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie - Danazol

P.o., stosować w sposób ciągły, bez przerw. Dawkę należy dostosować do nasilenia choroby oraz reakcji klinicznej na lek. U kobiet w wieku rozrodczym podawanie leku rozpoczynać w 1. dniu krwawienia miesiączkowego, a w trakcie leczenia stosować skuteczne niehormonalne metody antykoncepcji, w razie wątpliwości należy wykluczyć ciążę.

Endometrioza
Zwykle 200–800 mg/d przez 3–6 mies. Dawkę należy zwiększyć, jeśli fizjologiczne cykliczne krwawienie utrzymuje się po 2 mies. leczenia.

Dysplazja włóknisto-torbielowata
Początkowo 300 mg/d. Leczenie trwa zwykle 3–6 mies.

Dzieci, osoby w podeszłym wieku
Nie zaleca się stosowania u dzieci i osób w podeszłym wieku.

Uwagi dla Danazol

W czasie leczenia mogą wystąpić objawy ograniczające sprawność psychofizyczną i zdolność prowadzenia pojazdów.

Preparaty na rynku polskim zawierające danazol