medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Nilotynib – lek stosowany w chemioterapii nowotworów. Ze względu na swoje działanie należy do leków przeciwnowotworowych z grupy inhibitorów kinaz białkowych. Został wprowadzony do leczenia w 2007 roku (preparat Tasigna firmy Novartis). Wskazania do stosowania nilotynibu obejmują leczenie chorych z nowo rozpoznaną przewlekłą białaczką szpikową z obecnością chromosomu Philadelphia, w fazie przewlekłej. Nilotynib jest kolejnym, obok imatynibu, lekiem z grupy inhibitorów kinaz białkowych stosowanym w leczeniu tej choroby. Imatynib, dopuszczony do stosowania w 2001 roku, stanowił przełom w leczeniu przewlekłej białaczki szpikowej z obecnością chromosomu Philadelphia. W przeciwieństwie do stosowanych wcześniej chemioterapeutyków imatynib, podobnie jak nilotynib, wykazuje dużą selektywność w stosunku do komórek zawierających chromosom Philadelphia, odznacza się większą skutecznością i korzystniejszym profilem działań niepożądanych. Badania kliniczne pokazały, że nilotynib wykazuje aktywność zarówno w przypadku białaczek wrażliwych na imatynib, jak i białaczek, które pomimo obecności chromosomu Philadelphia wykazują oporność na działanie imatynibu (oporność ta wynika między innymi z mutacji zmniejszających wrażliwość kinazy białkowej na lek).
Kinazy białkowe są to enzymy, które fosforylują (fosforylacja – reakcja chemiczna polegająca na przyłączeniu grupy fosforanowej) inne białka w komórce i w ten sposób regulują ich aktywność. W komórkach prawidłowych aktywność kinaz białkowych jest ściśle regulowana, natomiast w komórkach nowotworowych często wymyka się spod kontroli i jest nadmierna. Powoduje to zaburzenia funkcjonowania wielu szlaków komórkowych oraz zaburzenia kontroli cyklu komórkowego i w konsekwencji prowadzi do nasilenia podziałów komórkowych i niekontrolowanego wzrostu nowotworu. Zahamowanie, czyli inhibicja nadmiernej aktywności kinaz białkowych jest celem terapeutycznym omawianej grupy leków przeciwnowotworowych. Nilotynib, podobnie jak imatynib, hamuje aktywność kinazy białkowej BCR-ABL w komórkach białaczkowych zawierających tzw. chromosom Philadelphia. Działanie nilotynibu dotyczy zasadniczo tylko komórek nowotworowych, ponieważ komórki zdrowe nie zawierają chromosomu Philadelphia. Chromosom ten w komórkach szpiku chorych na przewlekłą białaczkę szpikową został opisany po raz pierwszy w 1960 roku i nazwany na cześć miasta, w którym dokonano jego odkrycia. Powstaje on na skutek przeniesienia się fragmentów informacji genetycznej (tzw. translokacji) pomiędzy 2 chromosomami, tj. pomiędzy chromosomem 9 i 22. Nieprawidłowy chromosom nazwany Philadelphia zawiera połączenie genów oznaczanych jako BCR i ABL, a nowopowstały gen łączony odpowiedzialny jest za syntezę białka BCR-ABL. Białko to posiada wzmożoną i niekontrolowaną aktywność kinazy tyrozynowej. Prowadzi nasiloną fosforylację reszt tyrozynowych białek uczestniczących w przekazywaniu sygnałów wewnątrzkomórkowych. Zahamowanie aktywności kinazy BCR-ABL przez nilotynib prowadzi do zahamowania podziałów komórkowych i do apoptotycznej śmierci komórki nowotworowej. Nilotynib nie tylko silnie hamuje aktywność niezmutowanego białka BCR-ABL, ale dodatkowo jest skuteczny wobec 32/33 zmutowanych form BCR-ABL opornych na imatynib. Nilotynib, podobnie jak imatynib, hamuje także aktywność innych kinaz białkowych związanych z procesem nowotworowym (w tym kinazy KIT i kinaz receptorowych dla niektórych czynników wzrostu). Nie wykazuje działania lub wykazuje słabe działanie na większość innych badanych kinaz białkowych (w tym na kinazę SRC, także związaną z procesem nowotworowym).
Do najczęściej występujących działań niepożądanych związanych ze stosowaniem nilotynibu należą: zaburzenia hematologiczne, nudności, bóle głowy, zmęczenie, wysypka, świąd, łysienie i bóle mięśni. Jednym z powszechnie występujących działań niepożądanych nilotynibu jest hamowanie czynności krwiotwórczej szpiku kostnego. Istnieje duże ryzyko wystąpienia granulocytopenii/neutropenii, niekiedy znacznie nasilonej oraz małopłytkowości i niedokrwistości. Konsekwencją zaburzeń hematologicznych jest zwiększone ryzyko zakażeń w wyniku zmniejszenia odporności, a także zwiększone ryzyko krwawień. W okresie leczenia konieczna jest częsta kontrola hematologiczna. Ciężka neutropenia lub małopłytkowość wymaga zmniejszenia dawki lub może być wskazaniem do czasowego przerwania stosowania preparatu. Bardzo często występują nudności, rzadziej wymioty, biegunka, niestrawność, ból brzucha, zaparcia; możliwe stany zapalne i owrzodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego. Wśród poważnych działań niepożądanych nilotynibu może wystąpić wydłużenie odstępu QT w zapisie EKG. Zmiany odstępu QT mogą być szczególnie nasilone w przypadku, gdy nilotynib stosowany jest z lekami hamującymi jego metabolizm lub z lekami, które mogą wydłużać odstęp QT, a także jeżeli przyjmowany jest wraz z pokarmem. Przed rozpoczęciem leczenia należy wyrównać niedobory potasu i magnezu, ponieważ hipokaliemia i/lub hipomagnezemia mogą nasilać zmiany odstępu QT. Wydłużenie odstępu QT może być przyczyną zgonu. Szczególna ostrożność jest wymagana u chorych z wydłużeniem odstępu QT, przyjmujących leki przeciwarytmiczne oraz w przypadku chorób serca (niedawno przebyty zawał serca, niewydolność serca, zmniejszenie częstotliwości rytmu serca, niestabilna dławica piersiowa). Oprócz zmian QT widocznych w zapisie EKG, nilotynib może powodować także inne zaburzenia kardiologiczne (zaburzenia rytmu serca, dławicę piersiową). Preparat może powodować retencję, czyli zatrzymanie płynów, w tym wysięk do opłucnej (powodujący duszność, suchy kaszel) oraz obrzęki obwodowe, obrzęk twarzy, obrzęk wokół oczu. Stosowanie preparatu może być związane ze zwiększeniem aktywności enzymów wątrobowych, a także z ryzykiem uszkodzenia wątroby (w tym toksyczne zapalenie wątroby). Preparat może powodować zwiększenie aktywności lipazy; należy zachować ostrożność u chorych po przebytym zapaleniu trzustki. Działania niepożądane mogą dotyczyć układu nerwowego. Bardzo często występują bóle głowy, rzadziej zawroty głowy, neuropatia obwodowa, zaburzenia pamięci, lęk, bezsenność, drgawki. Nilotynib jest przeciwwskazany w okresie ciąży, ponieważ może powodować uszkodzenie płodu. Jak dotąd nie stwierdzono czy nilotynib zaburza płodność, czy uszkadza komórki rozrodcze i czy może powodować nieodwracalną bezpłodność. Ponadto, nilotynib może powodować wystąpienie ciężkich reakcji nadwrażliwości, w tym stanowiących bezpośrednie zagrożenie życia (np. niedociśnienie tętnicze, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, reakcje anafilaktyczne). Należy pamiętać, że wyżej wymienione działania niepożądane nie przedstawiają wszystkich znanych działań niepożądanych nilotynibu. Przedstawiono działania niepożądane występujące najczęściej i/lub o dużym znaczeniu klinicznym.
Nilotynib stosuje się doustnie w postaci tabletek powlekanych. Po podaniu doustnym wchłanianie wynosi około 30% (pokarm zwiększa wchłanianie leku; nie należy przyjmować leku z pokarmem). Stężenie maksymalne nilotynibu w osoczu występuje w ciągu 3 godzin po jego przyjęciu. Metabolizowany w wątrobie z udziałem cytochromu P-450. Metabolity nilotynibu nie wykazują istotnej aktywności farmakologicznej. Nilotynib wydalany jest głównie z żółcią, w większości w postaci niezmienionej.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
