Kabazytaksel

Kabazytaksel – lek przeciwnowotworowy stosowany w chemioterapii nowotworów. Wykazuje działanie cytostatyczne poprzez hamowanie podziałów komórkowych. Obok paklitakselu i docetakselu, jest lekiem należącym do grupy taksanów (inna spotykana nazwa tej grupy to taksoidy). Nazwa taksany pochodzi od łacińskiej nazwy cisu (Taxus spp.), z którego różnych gatunków początkowo pozyskiwano paklitaksel, pierwszy lek z tej grupy. Kabazytaksel jest najmłodszym lekiem z tej grupy, w USA został dopuszczony do stosowania w 2010 roku. Kabazytaksel jest półsyntetyczną pochodną taksanów naturalnych.
Działanie kabazytakselu, podobnie jak innych leków z grupy taksanów, polega przede wszystkim na hamowaniu podziałów komórkowych. W przebiegu procesu mitotycznego podziału komórki (mitozy) niezbędne jest powstanie włóknistych struktur białkowych, tzw. mikrotubul, zbudowanych z mniejszych podjednostek, cząsteczek białka tubuliny. Mikrotubule, to struktury dynamiczne, ulegające ciągłej przebudowie, o gwałtownie zmieniającej się długości. Kabazytaksel wiąże się z białkami uczestniczącymi w tworzeniu mikrotubul. Sprzyja powstawaniu mikrotubul i stabilizuje je hamując ich rozpad. W ten sposób uniemożliwia reorganizację mikrotubul, co powoduje zatrzymanie procesu mitozy na pewnym etapie. W cytoplazmie komórki powstaje nieprawidłowy układ mikrotubul zaburzający czynności życiowe komórki. W konsekwencji następuje śmierć komórki.
Działanie kabazytakselu dotyczy szczególnie komórek szybko dzielących się, jakimi są komórki nowotworowe. Hamując podziały komórkowe kabazytaksel ogranicza wzrost i rozwój nowotworu. W Polsce kabazytaksel stosowany jest w leczeniu skojarzonym ze steroidami w chemioterapii hormonoopornego raka gruczołu krokowego z przerzutami, u osób leczonych wcześniej chemioterapią z zastosowaniem docetakselu. Badania kliniczne pokazały, że zastosowanie kabazytakselu istotnie wydłuża czas przeżycia chorych i spowalnia progresję choroby w porównaniu do leczenia z zastosowaniem antybiotyku antracyklinowego (mitoksantron).
Ze stosowaniem leków hamujących podziały komórkowe, w tym kabazytakselu, wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych dotyczących tkanek prawidłowych o częstych podziałach komórkowych (np. szpik kostny, tkanka nabłonkowa). Jednym z najczęściej występujących działań niepożądanych kabazytakselu jest hamowanie czynności krwiotwórczej szpiku kostnego. Prowadzi to do wystąpienia neutropenii, niekiedy znacznie nasilonej i innych zaburzeń hematologicznych (np. małopłytkowość, niedokrwistość, leukopenia) oraz następczego zmniejszenia odporności. W okresie leczenia konieczna jest regularna kontrola hematologiczna, a wyniki badań mogą wymagać opóźnienia rozpoczęcia (lub kontynuowania) leczenia lub zmniejszenia dawki leku w kolejnych cyklach. Działanie kabazytakselu na nabłonek wyścielający przewód pokarmowy często powoduje nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunki/zaparcia oraz stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego. Istnieje też ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań ze strony przewodu pokarmowego (krwotoki, perforacje, niedrożność porażenna jelit, zapalenia jelita grubego, w tym prowadzące do śmierci). Kabazytaksel, podobnie jak inne leki cytotoksyczne, jest przeciwwskazany w okresie ciąży, ponieważ może powodować uszkodzenie płodu. Zaburza płodność, może uszkadzać komórki rozrodcze, może nieodwracalnie wpływać na płodność u mężczyzn. Innym częstym działaniem niepożądanym kabazytakselu jest jego działanie neurotoksyczne (tj. uszkadzające układ nerwowy), zwykle w postaci neuropatii obwodowej. U części pacjentów neuropatia obwodowa ma ciężki przebieg wymagający zmniejszenia stosowanych dawek leku. Ponadto, kabazytaksel może powodować wystąpienie ciężkich reakcji nadwrażliwości, w tym stanowiących bezpośrednie zagrożenie życia (np. niedociśnienie tętnicze, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, reakcje anafilaktyczne). Wśród ciężkich działań niepożądanych związanych ze stosowaniem kabazytakselu może także wystąpić niewydolność nerek, w tym przypadki zakończone śmiercią oraz zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego. Należy pamiętać, że wyżej wymienione działania niepożądane nie przedstawiają wszystkich znanych działań niepożądanych kabazytakselu. Przedstawiono działania niepożądane występujące najczęściej i/lub o dużym znaczeniu klinicznym.
Kabazytaksel podaje się dożylnie w postaci wlewu. Lek metabolizowany jest głównie w wątrobie z udziałem izoenzymu 3A4 cytochromu P-450. Niektóre metabolity zachowują aktywność farmakologiczną. Około 80% podanej dawki ulega wydaleniu w ciągu 2 tygodni, głównie z kałem w postaci metabolitów. Z moczem wydalany jest niewielki odsetek dawki (mniej niż 4%). Wiek nie wpływa na parametry farmakokinetyczne kabazytakselu. Łagodne i umiarkowane zaburzenia czynności nerek nie wpływają znacząco na farmakokinetykę leku.

Preparaty na rynku polskim zawierające kabazytaksel