medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Mechanizm działania
Analog strukturalny talidomiduo działaniu przeciwnowotworowym, przeciwangiogenetycznym, immunomodulującym i proertyropoetycznym. Mechanizm działania lenalidomidu polega na jego wiązaniu się do cereblonu, białka będącego elementem kompleksu jednej z ligaz ubikwitynowo-proteinowych E3. W wyniku tego następuje przyłączenie do kompleksu czynników transkrypcyjnych Aiolos i Ikaros, a następnie ich ubikwitynizacja i degradacja, co wywołuje skutki cytotoksyczne i immunomodulujące. Na poziomie organizmu lenalidomid: wywołuje apoptozę komórek z delecją 5q; hamuje proliferację niektórych nowotworowych komórek hematopoetycznych (w tym komórek szpiczakowych i komórek z delecją 5q); hamuje angiogenezę (poprzez hamowanie tworzenia mikronaczyń oraz migracji i adhezji komórek śródbłonka); hamuje syntezę cytokin prozapalnych przez monocyty, a także zwiększa liczbę komórek NKT, zwiększa odporność komórkową zależną od komórek T i komórek NK oraz wytwarzanie hemoglobiny płodowej przez hematopoetyczne komórki macierzyste CD34+. Skuteczność kliniczną lenalidomidu badano u chorych z noworozpoznanym szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim), z nawrotowym szpiczakiem plazmocytowym, u chorych z zespołami mieloblastycznymi oraz u chorych z chłoniakiem z komórek płaszcza. Wykazano, że leczenie podtrzymujące lenalidomidem u dorosłych pacjentów z noworozpoznanym szpiczakiem plazmocytowym, po autologicznym przeszczepie komórek macierzystych, spowodowało istotne (w 2 badaniach klinicznych, odpowiednio o 62% i o 48%) zmniejszenie ryzyka progresji choroby lub zgonu, względem placebo. W badaniach klinicznych wykazano także, że terapia skojarzona lenalidomidem z deksametazonem, u osób z nieleczonym szpiczakiem plazmocytowym niekwalifikujących się do autologicznego przeszczepu komórek macierzystych, wiąże się z mniejszym ryzkiem wystąpienia progresji choroby lub zgonu w stosunku do terapii skojarzonej melfalanem, prednizonem i talidomidem. Obserwowano niższą śmiertelność w grupie otrzymującej lenalidomid w skojarzeniu z małymi dawkami deksametazonu, w porównaniu do grupy otrzymującej lenalidomid w skojarzeniu ze standardowymi dawkami deksametazonu, jednak różnica ta miała tendencję do zmniejszania się przy dłuższej obserwacji. Również terapia skojarzona melfalanem, prednizonem i lenalidomidem u osób z nieleczonym szpiczakiem plazmocytowym niekwalifikujących się do autologicznego przeszczepu komórek macierzystych, w badaniach klinicznych wiązała się z mniejszym ryzykiem wystąpienia progresji choroby lub zgonu w stosunku do terapii skojarzonej melfalanem i prednizonem. U pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym, u których zastosowano już przynajmniej 1 schemat leczenia, badania wykazały istotną statystycznie przewagę terapii skojarzonej lenalidomidem i deksametazonem w zakresie długości czasu bez progresji choroby i w zakresie wystąpienia odpowiedzi na leczenie, w stosunku do monoterapii deksametazonem. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania lenalidomidu oceniono również u pacjentów z niedokrwistością wymagającą przetoczeń, której występowanie jest powiązane z zespołami mielodysplastycznymi o niskim lub pośrednim-1 ryzyku, z delecją 5q, wraz z innymi nieprawidłowościami cytogenetycznymi lub bez nich. Badania wykazały, że odsetek pacjentów, którzy nie wymagali przetoczeń krwi przez czas >182 dni był wyższy w grupie, która otrzymywała lenalidomid, w stosunku do grupy, która otrzymywała placebo. Dodatkowo badaniom poddawano również odpowiedź cytogenetyczną i ocenę jakości życia zależnej od zdrowia. Wyniki badań odpowiedzi cytogenetycznej i oceny zależnej od zdrowia jakości życia były spójne z wynikami uzyskanymi w analizie czasu pozostawania w niezależności od przetoczeń i wykazywały przewagę leczenia lenalidomidem nad placebo. Należy jednak zaznaczyć, że duża część pacjentów, biorąca udział we wspomnianych badaniach, otrzymywała wcześniej leki stymulujące erytropoezę. U pacjentów z chłoniakiem z komórek płaszcza, opornym na leczenie lub nawracającym, badania wykazały dłuższy czas przeżycia bez progresji choroby oraz większy odsetek pacjentów, u których wystąpiła odpowiedź w przypadku leczenia lenalidomidem w stosunku do placebo. Jednakże to samo badanie wykazało zwiększone ryzyko wczesnego zgonu u pacjentów z dużym rozmiarem guza w chwili rozpoczęcia leczenia.
Farmakokinetyka
Lenalidomid szybko wchłania się po podaniu p.o. na czczo. Szybkość wchłaniania lenalidomidu po podaniu p.o. jest podobna u pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim), z zespołami mielodysplastycznymi i z chłoniakiem z komórek płaszcza. cmax w osoczu osiągane jest w ciągu 0,5–2 h od podania. Przyjmowanie leku wraz z posiłkiem o dużej zawartości tłuszczu obniża wartość cmax w osoczu o ok. 50%, jednak w związku z tym, że badania nad skutecznością i bezpieczeństwem stosowania lenalidomidu były prowadzone bez uwzględniania wpływu przyjmowania pokarmu, lek może być podawany niezależnie od posiłku. W małym stopniu wiąże się z białkami osocza (23% u chorych ze szpiczakiem plazmocytowym i 29% u osób zdrowych), jest obecny w spermie ludzkiej, gdzie pozostaje w ilości wykrywalnej do 3 dni po zakończeniu podawania leku. Lenalidomid jest metabolizowany w niewielkim stopniu. Jest wydalany głównie przez nerki, większość przyjętej dawki, w postaci niezmienionej, jest wydalana z moczem (90% wydalania całkowitego z moczem, 4% z kałem). t1/2 leku wynosi ok. 3 h u osób zdrowych i 3–5 h u osób ze szpiczakiem plazmocytowym. Nie badano wpływu podeszłego wieku na farmakokinetykę leku. Łagodna niewydolność wątroby nie wpływa na farmakokinetykę, dane dotyczące farmakokinetyki w umiarkowanej lub ciężkiej niewydolności wątroby nie są dostępne. Badania wskazują, że wraz z pogorszeniem czynności nerek następuje proporcjonalne zmniejszenie się całkowitego klirensu lenalidomidu. t1/2 wydłuża się z około 3,5 h u osób z klirensem kreatyniny > 50 ml/min do >9 h u osób z klirensem kreatyniny < 50 ml/min.
Szpiczak plazmocytowy (szpiczak mnogi)
Monoterapia w leczeniu podtrzymującym u dorosłych pacjentów z noworozpoznanym szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim) po autologicznym przeszczepieniu komórek macierzystych.
Terapia skojarzona w leczeniu dorosłych pacjentów z nieleczonym wcześniej szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim), którzy nie kwalifikują się do autologicznego przeszczepienia komórek macierzystych.
Terapia skojarzona z deksametazonem w leczeniu dorosłych pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim), u których zastosowano wcześniej przynajmniej 1 schemat leczenia.
Niedokrwistość wymagająca przetoczeń w przebiegu zespołów mielodysplastycznych
Monoterapia w leczeniu dorosłych pacjentów z niedokrwistością wymagającą przetoczeń w przebiegu zespołów mielodysplastycznych o niskim lub pośrednim-1 ryzyku, związanych z nieprawidłowością cytogenetyczną w postaci izolowanej delecji 5q, jeżeli inne sposoby leczenia są niewystarczające lub niewłaściwe.
Chłoniak z komórek płaszcza
Monoterapia w leczeniu dorosłych pacjentów z nawracającym lub opornym na leczenie chłoniakiem z komórek płaszcza.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciąża, okres karmienia piersią.
Kobiety w wielku rozrodczym
Ze względu na właściwości teratogenne, u kobiet mogących zajść w ciążę, lenalidomid należy przepisywać z uwzględnieniem programu zapobiegania ciąży, chyba, że istnieją wiarygodne przesłanki, że pacjentka nie może zajść w ciążę. Lenalidomid jest przeciwwskazany w przypadku, gdy pacjentka mogąca zajść w ciążę nie przestrzega zasad programu zapobiegania ciąży lub nie wyraża na nie zgody oraz gdy lekarz nie uzyska potwierdzenia odpowiedniego poziomu ich zrozumienia przez pacjentkę. Odpowiednie środki bezpieczeństwa należy podjąć również u mężczyzn, przyjmujących lenalidomid, ponieważ niewielkie ilości leku mogą znajdować się w spermie.
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
Pacjentów ze znanymi czynnikami ryzyka wystąpienia zawału serca, w tym z wcześniejszymi epizodami zakrzepicy, należy dokładnie obserwować; należy również podjąć działania mające na celu minimalizację czynników ryzyka w przypadkach, w których jest to możliwe (np. palenie, nadciśnienie tętnicze i hiperlipidemia). Stosowanie lenalidomidu w skojarzeniu z deksametazonem u pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim) wiąże się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Mniejsze ryzyko obserwowano w przypadku stosowania lenalidomidu w monoterapii lub w skojarzeniu z melfalanem i prednizonem. Dodatkowo, równoległe podawanie czynników wpływających na erytropoezę lub występujące w wywiadzie epizody choroby zakrzepowo-zatorowej mogą zwiększać ryzyko zakrzepicy. W z związku z tym zaleca się dokładną obserwację pacjentów ze znanymi czynnikami ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej, możliwą minimalizację czynników ryzyka, oraz ostrożne podawanie leków, które mogą wpływać na erytropoezę lub mogą zwiększać ryzyko zakrzepicy (np. HTZ). Zaleca się poinformowanie pacjentów, aby zgłaszali się do lekarza, jeśli zaobserwują objawy takie jak: duszność, ból w klatce piersiowej, obrzęki nóg lub ramion. Zaleca się też profilaktyczne stosowanie leków przeciwzakrzepowych, zwłaszcza u pacjentów z dodatkowymi czynnikami ryzyka zakrzepicy. Jeżeli u pacjenta wystąpią objawy choroby zakrzepowo-zatorowej, należy przerwać leczenie i rozpocząć standardową terapię przeciwzakrzepową. Po ustabilizowaniu pacjenta w terapii przeciwzakrzepowej i po opanowaniu wszelkich objawów choroby zakrzepowo-zatorowej, można ponownie podjąć leczenie lenalidomidem w pierwotnej dawce, po rozważeniu ryzyka i potencjalnych korzyści; pacjent podczas wznowionego leczenia lenalidomidem powinien stosować terapię przeciwzakrzepową.
Zaburzenia hematologiczne
W celu kontrolowania cytopenii należy wykonywać oznaczenia morfologii krwi obejmujące liczbę krwinek białych z rozmazem, liczbę płytek krwi, stężenie hemoglobiny i hematokryt przed rozpoczęciem leczenia lenalidomidem oraz regularnie w jego trakcie. Należy poinformować pacjentów o konieczności natychmiastowego zgłaszania epizodów gorączki, a w przypadku stwierdzenia neutropenii rozważyć zastosowanie czynników wzrostu. Należy również poinformować chorych, aby zwracali szczególną uwagę na objawy podmiotowe i przedmiotowe krwawienia, w tym wybroczyny i krwawienia z nosa, szczególnie w przypadku jednoczesnego podawania leków, mogących wywoływać krwawienie. Należy zachować ostrożność podczas równoczesnego podawania lenalidomidu z innymi lekami o działaniu mielosupresyjnym, ze względu na ryzyko wystąpienia neutropenii lub małopłytkowości.
Czynność tarczycy
Przed rozpoczęciem leczenia zaleca się optymalną kontrolę współistniejących chorób mających wpływ na czynność tarczycy oraz kontrolowanie czynności tarczycy na początku i w jego trakcie.
Zakażenia
Wszystkich pacjentów należy pouczyć, aby w przypadku pierwszych objawów zakażenia (np. kaszel, gorączka, itd.) skontaktowali się z lekarzem w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Wirus półpaśca
W przypadku reaktywacji zakażenia wirusem półpaśca, które może prowadzić do wystąpienia rozsianego półpaśca, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanego przez wirusa półpaśca lub ocznej postaci półpaśca, konieczne może być tymczasowe wstrzymanie lub przerwanie podawania lenalidomidu oraz wprowadzenie odpowiedniego leczenia przeciwwirusowego.
WZW typu B
Przed rozpoczęciem leczenia lenalidomidem należy wykonać badanie w kierunku nosicielstwa wirusa HBV. W przypadku pacjentów z dodatnim wynikiem zakażenia, zaleca się konsultację z lekarzem doświadczonym w leczeniu WZW typu B. Należy zachować środki ostrożności, jeśli lenalidomid jest stosowany u pacjentów zakażonych w przeszłości HBV, w tym u pacjentów HBc-dodatnich, ale HBsAg-negatywnych. Pacjentów tych należy poddawać dokładnej obserwacji w kierunku objawów aktywnego zakażenia HBV przez cały okres leczenia.
Zespół rozpadu guza
W związku z działaniem przeciwnowotworowym lenalidomidu mogą wystąpić powikłania w postaci zespołu rozpadu guza, szczególnie u osób z dużym rozmiarem guza przed rozpoczęciem leczenia; należy zachować ostrożność, zwłaszcza na początku leczenia oraz podczas zwiększania dawki leku.
Chłoniak z komórek płaszcza o dużych rozmiarach
Lenalidomid nie jest zalecany w leczeniu pacjentów z chłoniakiem z komórek płaszcza z dużym rozmiarem guza, jeśli możliwe jest zastosowanie innych schematów leczenia.
Krzyżowa reakcja alergiczna
Pacjentów, u których uprzednio występowały reakcje alergiczne w trakcie leczenia talidomidem należy poddać szczególnej obserwacji, ze względu na udokumentowane przypadki wystąpienia reakcji krzyżowej pomiędzy lenalidomidem i talidomidem; u osób, u których wystąpiła w przeszłości ciężka wysypka w związku z leczeniem talidomidem, nie należy stosować lenalidomidu.
Objawy skórne
Należy trwale zakończyć stosowanie lenalidomidu w przypadku wystąpienia wysypki złuszczającej lub pęcherzowej, lub w przypadku podejrzenia zespołu Stevensa i Johnsona albo toksycznej rozpływnej martwicy naskórka.
Hematologiczne drugie pierwotne nowotwory
Przed rozpoczęciem terapii lenalidomidem w skojarzeniu z melfalanem lub bezpośrednio po leczeniu z wykorzystaniem dużych dawek melfalanu i autologicznym przeszczepie komórek macierzystych należy uwzględnić ryzyko wystąpienia hematologicznych drugich pierwotnych nowotworów; przed leczeniem oraz w jego trakcie należy dokładnie badać pacjentów używając standardowych onkologicznych metod przesiewowych czy występują u nich drugie pierwotne nowotwory oraz w razie potrzeby wdrażać leczenie zgodnie ze wskazaniami.
Krwiodawstwo
Podczas leczenia lenalidomidem oraz przez 1 tydz. po jego zakończeniu, pacjent nie może oddawać krwi.
Zaćma
Zgłaszano większą częstość występowania zaćmy u pacjentów otrzymujących lenalidomid w skojarzeniu z deksametazonem, szczególnie w przypadku długotrwałego stosowania; zaleca się regularne kontrolowanie wzroku.
Zaburzenia czynności nerek, osoby w podeszłym wieku
U osób z zaburzeniami czynności nerek oraz u osób w podeszłym wieku, ze względu na większe prawdopodobieństwo wystąpienia zmniejszonej rezerwy czynnościowej nerek, należy zachować ostrożność podczas dostosowywania dawki oraz kontrolować czynność nerek.
Zaburzenia czynności wątroby
Należy monitorować czynność wątroby, szczególnie u pacjentów z wirusowym zakażeniem wątroby w wywiadzie, lub w przypadku jednoczesnego stosowania lenalidomidu z lekami, o których wiadomo, że zaburzają czynność wątroby.
Osoby do 18. rż.
Lenalidomidu nie należy stosować u dzieci w wieku do 18. rż.
Izoenzymy cytochromu P-450
Lenalidomid nie jest substratem dla izoenzymów CYP450. Dostępne dane wskazują, że podawanie lenalidomidu z lekami, będącymi inhibitorami CYP450 nie powinno powodować interakcji metabolicznych. Lenalidomid nie jest inhibitorem CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6, CYP2E1, CYP3A lub UGT1A1. Badania wykazały, że w różnych stężeniach nie indukuje izoenzymów CYP1A2, CYP2B6, CYP2C9, CYP2C19 i CYP3A4/5. W związku z tym, wystąpienie klinicznie istotnych interakcji przy jednoczesnym podawaniu lenalidomidu oraz substratów tych izoenzymów jest mało prawdopodobne.
Inne białka transportowe
Lenalidomid nie jest również substratem dla: białka oporności raka piersi BCRP; transporterów z rodziny białek oporności wielolekowej MRP1, MRP2, MRP3; transporterów anionów organicznych OAT1 i OAT3; polipeptydu transportującego aniony organiczne OAT1B1; transporterów kationów organicznych OCT1 i OCT2; białka ekstruzji wielolekowej i toksyn MATE1, ani transporterów kationów organicznych OCTN1 i OCTN2. Nie jest inhibitorem pompy eksportującej sole kwasów żółciowych BSEP; BCRP; MRP2; OAT1, OAT3; OATP1B1, OATP1B3 ani OCT2. Lenalidomid może być stosowany w terapii skojarzonej z deksametazonem, który jest słabym lub umiarkowanym induktorem niektórych enzymów.
Deksametazon
W przypadku stosowania terapii skojarzonej lenalidomidu i deksametazonu należy: stosować ostrożnie leki wpływające na erytropoezę lub zwiększające ryzyko zakrzepicy u chorych na szpiczaka plazmocytowego (szpiczaka mnogiego); podjąć skuteczne środki zapobiegające ciąży, w przypadku kobiet mogących zajść w ciążę, mając na uwadze możliwość zmniejszenia skuteczności doustnych środków antykoncepcyjnych; w przypadku równoległego podawania warfaryny, ściśle kontrolować jej stężenie w osoczu. Równoczesne podawanie deksametazonu w dawce pojedynczej lub wielokrotnej nie ma klinicznie istotnego wpływu na farmakokinetykę lenalidomidu podawanego w dawce wielokrotnej.
Dwuskładnikowe doustne środki antykoncepcyjne
Stosowanie dwuskładnikowych doustnych środków antykoncepcyjnych nie jest zalecane również ze względu na zwiększone ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u pacjentek ze szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim) przyjmujących lenalidomid w terapii skojarzonej i w mniejszym stopniu u pacjentek ze szpiczakiem plazmocytowym, zespołami mielodysplastycznymi i z chłoniakiem z komórek płaszcza przyjmującymi lenalidomid w monoterapii.
Digoksyna
Ze względu na ryzyko zwiększenia stężenia digoksyny w przypadku równoległego podawania z lenalidomidem, zaleca się kontrolowanie jej stężenia w osoczu.
Statyny
Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia rabdomiolizy w przypadku równoległego podawania statyn i lenalidomidu, zaleca się szczególne monitorowanie pacjenta, zwłaszcza w pierwszych tygodniach terapii.
Inhibitory glikoproteiny P
Lenalidomid jest substratem, ale nie jest inhibitorem dla glikoproteiny P. Równoczesne podawanie w dawce wielokrotnej chinidyny, będącej silnym inhibitorem glikoproteiny P lub temsirolimusu, będącego umiarkowanie silnym inhibitorem glikoproteiny P, nie miało klinicznie istotnego wpływu na farmakokinetykę lenalidomidu; podobnie, równoczesne podawanie lenalidomidu nie zmieniało farmakokinetyki temsirolimusu.
Działania niepożądane w leczeniu podtrzymującym u chorych z noworozpoznanym szpiczakiem plazmocytowym (szpiczakiem mnogim) po autologicznym przeszczepie komórek macierzystych:
bardzo często – zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok, zapalenie nosogardzieli, zapalenie żołądka i jelit, nieżyt nosa, zakażenia górnych dróg oddechowych, zakażenia neutropeniczne, neutropenia, małopłytkowość, leukopenia, limfopenia, gorączka neutropeniczna, niedokrwistość, hipokaliemia, parestezje, kaszel, biegunka, zaparcia, bóle brzucha, nudności, nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych wątroby, wysypka, suchość skóry, kurcze mięśni, zmęczenie, astenia, gorączka;
często – zakażenia dolnych dróg oddechowych, płuc, układu moczowego i inne, posocznica, bakteriemia, zespół mielodysplastyczny, neuropatia obwodowa, zatorowość płucna, duszności, wydzielina z nosa, wymioty, bóle nadbrzusza, bóle mięśni, bóle mięśniowo-szkieletowe oraz następujące działania niepożądane 3. i 4. stopnia ciężkości: posocznica, bakteriemia, bakteryjne zakażenie dolnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli, grypa, zapalenie żołądka i jelit, zakażenie wirusem Herpes zoster, zakażenie, pancytopenia, odwodnienie, ból głowy, zakrzepica żył głębokich, biegunka, nudności, nieprawidłowe wyniki badań wątroby, świąd.
Działania niepożądane w terapii skojarzonej w szpiczaku plazmocytowym:
bardzo często – zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie gardła, zapalenie nosogardzieli, zakażenie górnych dróg oddechowych, zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze (w tym zakażenia oportunistyczne), neutropenia, małopłytkowość, leukopenia, niedokrwistość, zaburzenia krwotoczne, hiperglikemia, hipokaliemia, hipokalcemia, zmniejszone łaknienie, zmniejszenie masy ciała, depresja, bezsenność, neuropatie obwodowe (z wyjątkiem neuropatii ruchowej), zawroty głowy, drżenia, zaburzenia smaku, bóle głowy, zaćma, niewyraźne widzenie, epizody żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (głównie zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej), duszności, krwawienie z nosa, biegunka, zaparcia, bóle brzucha, nudności, wymioty, niestrawność, wysypka, świąd, kurcze mięśni, bóle kości, ból i uczucie dyskomfortu związane z tkanką mięśniowo-szkieletową oraz łączną, bóle stawów, niewydolność nerek (w tym ostra niewydolność nerek), zmęczenie, obrzęk (w tym obrzęk obwodowy), gorączka, astenia, objawy grypopodobne (w tym gorączka, kaszel, ból mięśni, ból mięśniowo-szkieletowy, ból głowy, drżenia);
często – zapalenie zatok, posocznica, pancytopenia, gorączka neutropeniczna, niedoczynność tarczycy, hiperurykemia, hipomagnezemia, odwodnienie, ataksja, zaburzenia równowagi, zmniejszona ostrość widzenia, głuchota (również niedosłuch), szumy uszne, migotanie przedsionków, bradykardia, niedociśnienie, nadciśnienie, wybroczyny, krwawienie z przewodu pokarmowego (w tym krwawienie z odbytnicy, z guzków krwawniczych, z wrzodów żołądka, dziąseł), suchość w jamie ustnej, zapalenie jamy ustnej, utrudnione połykanie, nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych wątroby, pokrzywka, nadmierna potliwość, sucha skóra, nadmierna pigmentacja skóry, egzema, rumień, osłabienie mięśni, obrzęki stawów, bóle mięśni, krwiomocz, zatrzymanie moczu, nietrzymanie moczu, zaburzenia wzwodu, ból w klatce piersiowej, letarg, zwiększone stężenie białka C-reaktywnego, upadki, stłuczenia oraz następujące działania niepożądane 3. i 4. stopnia ciężkości: zapalenie płuc, zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze (w tym zakażenia oportunistyczne), zapalenie oskrzeli, ostra białaczka szpikowa, zespół mielodysplastyczny, rak płaskokomórkowy skóry, niedokrwistość hemolityczna, cukrzyca, hiperglikemia, hipokaliemia, hipokalcemia, hipofosfatemia, hiponatremia, dna moczanowa, zmniejszone łaknienie, zmniejszenie masy ciała, depresja, bezsenność, epizody mózgowo–naczyniowe, zawroty głowy, omdlenia, zaćma, zawał serca (również ostre przypadki), zastoinowa niewydolność serca, tachykardia, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca, zapalenie naczyń, ostre wyczerpanie oddechowe, duszności biegunka, bóle brzucha, zaparcia, nudności, wymioty, zastój żółci, wysypka, bóle kości, zmęczenie, gorączka, astenia;
niezbyt często – rak podstawnokomórkowy, rak płaskonabłonkowy, hemoliza, niedokrwistość hemolityczna, autoimunnologiczna niedokrwistość hemolityczna, reakcje nadwrażliwości, utrata popędu płciowego, zaburzenia rytmu serca, wydłużenie odstępu QT, trzepotanie przedsionków, dodatkowe skurcze komorowe, zapalenie okrężnicy, zapalenie kątnicy, niewydolność wątroby, odbarwienie skóry, nadwrażliwość na światło, nabyty zespół Fanconiego, oraz następujące działania niepożądane 3. i 4. stopnia ciężkości: ostra białaczka limfoblastyczna z komórek T, zespół rozpadu guza, nadkrzepliwość, koagulopatia, krwotok wewnątrzczaszkowy, przemijający napad niedokrwienny, udar niedokrwienny, ślepota, niedokrwienie, niedokrwienie obwodowe, wewnątrzczaszkowe, zakrzepowe, zapalenie zatok żylnych czaszki, martwica kanalików nerkowych. Działania niepożądane w monoterapii pacjentów z zespołami mielodysplastycznymi: bardzo często –zapalenie płuc 3. i 4. stopnia ciężkości, zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze (w tym zakażenia oportunistyczne), neutropenia, małopłytkowość, leukopenie, niedoczynność tarczycy, zawroty głowy, bóle głowy, krwawienie z nosa, biegunka, bóle brzucha (w tym ból nadbrzusza), nudności, wymioty, zaparcia, wysypka, sucha skóra, świąd, kurcze mięśni, bóle mięśniowo-szkieletowe (w tym bóle pleców oraz bóle kończyn), bóle stawów, bóle mięśni, zmęczenie, obrzęk obwodowy, objawy grypopodobne (w tym gorączka, kaszel, ból mięśni, ból mięśniowo-szkieletowy, ból głowy, zapalenie gardła); często – przeładowanie żelazem, zmniejszenie masy ciała, parestezje, nadciśnienie, krwiaki, suchość w jamie ustnej, niestrawność, nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych wątroby, oraz następujące działania niepożądane 3. i 4. stopnia ciężkości: zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze (w tym zakażenia oportunistyczne), zapalenie oskrzeli, gorączka neutropeniczna, hiperglikemia, zmniejszone łaknienie, zmiany nastroju, ostry zawał serca, migotanie przedsionków, niewydolność serca, epizody żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (głównie zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej), biegunka, nudności, bóle zębów, wysypka, świąd, bóle pleców, niewydolność nerek, gorączka, upadki.
Działania niepożądane w monoterapii pacjentów z chłoniakiem z komórek płaszcza:
bardzo często – zapalenie płuc, zapalenie nosogardzieli, zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze (w tym zakażenia oportunistyczne), neutropenia, małopłytkowość, leukopenie, niedokrwistość, hipokaliemia, zmniejszone łaknienie, zmniejszenie masy ciała, duszności, biegunka, nudności, wymioty, zaparcia, wysypka (również alergiczne zapalenie skóry), świąd, kurcze mięśni, bóle pleców, zmęczenie, astenia, obrzęk obwodowy, objawy grypopodobne (w tym gorączka, kaszel, zapalenie gardła);
często – zapalenie zatok, reakcja typu „tumour flare”, gorączka neutropeniczna, odwodnienie, bezsenność, zaburzenia smaku, bóle głowy, neuropatia obwodowa, zawroty głowy pochodzenia błędnikowego, niedociśnienie, bóle brzucha, poty nocne, suchość skóry, bóle stawów, bóle kończyn, osłabienie mięśniowe, dreszcze, oraz działania niepożądane 3. i 4. stopnia ciężkości: zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze (w tym zakażenia oportunistyczne), zapalenie płuc, rak kolczystokomórkowy skóry, rak podstawnokomórkowy skóry, leukopenie, hiponatremia, hipokalcemia, czuciowa neuropatia obwodowa, letarg, ostry zawał serca, niewydolność serca, zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna, duszności, biegunka, zaparcia, wysypka, bóle pleców, niewydolność nerek, gorączka, astenia, zmęczenie.
Po dopuszczeniu do obrotu preparatu z lenalidomidem obserwowano także: zakażenia wirusowe, w tym reaktywację zakażenia wirusem półpaśca oraz zapalenia wątroby typu B, zespół rozpadu guza, hemofilię nabytą, nadczynność tarczycy, śródmiąższowe zapalenie pęcherzyków płucnych, zapalenie trzustki, perforację przewodu pokarmowego (w tym perforacje wyrostka robaczkowego, jelita cienkiego i grubego), ostrą niewydolność wątroby, toksyczne zapalenie wątroby, cytolityczne zapalenie wątroby, cholestatyczne zapalenie wątroby, mieszane cytolityczne/cholestatyczne zapalenie wątroby, obrzęk naczynioruchowy, zespół Stevensa i Johnsona, toksyczną rozpływną martwicę naskórka, leukocytoklastyczne zapalenie naczyń. W zespołach mieloblastycznych, większość działań niepożądanych występowała podczas pierwszych 16 tyg. leczenia. U pacjentów z chłoniakiem z komórek płaszcza z dużym rozmiarem guza w chwili rozpoczęcia leczenia występuje zwiększone ryzyko wczesnego zgonu.
Należy przerwać stosowanie lenalidomidu w przypadku wystąpienia wysypki skórnej 4. stopnia, wysypki złuszczającej lub pęcherzowej, obrzęku naczynioworuchowego, w przypadku podejrzenia zespołu Stevensa i Johnsona lub toksycznej rozpływnej martwicy naskórka i nie należy wznawiać leczenia po ustąpieniu tych reakcji. W przypadku wystąpienia innych form reakcji skórnej należy rozważyć przerwanie lub zakończenie leczenia. U pacjentów otrzymujących lenalidomid zgłaszano występowanie reaktywacji zakażenia wirusowego, które mogło prowadzić do wystąpienia objawów wymagających tymczasowego wstrzymania lub przerwania leczenia, a nawet zakończonych zgonem. Pacjenci ze znanym ryzykiem zakażenia powinni być ściśle monitorowani.
Przedawkowanie
W przypadku przedawkowania lenalidomidu zaleca się leczenie wspomagające.
Lenalidomid jest przeciwwskazany do stosowania w okresie ciąży, a podczas leczenia lenalidomidem należy przerwać karmienie piersią.
Ze względu na ryzyko działania teratogennego (wynikające z podobieństwa strukturalnego do talidomidu), lenalidomid jest przeciwwskazany u kobiet, które mogą zajść w ciążę, jeśli nie spełniają one któregokolwiek z następujących warunków programu zapobiegania ciąży: pacjentka rozumie możliwe ryzyko teratogenności dla nienarodzonego dziecka, zagrożenia i niezbędne środki ostrożności związane ze stosowaniem leku; zna i rozumie potencjalne następstwa ciąży oraz konieczność natychmiastowej konsultacji w przypadku podejrzenia zajścia w ciążę; rozumie potrzebę i zgadza się na wykonywanie testów ciążowych co 4 tyg. ( z wyjątkiem przypadków potwierdzonej sterylizacji przez podwiązanie jajowodów), oraz rozumie potrzebę rozpoczęcia leczenia zaraz po wydaniu leku poprzedzonym uzyskaniem ujemnego wyniku testu ciążowego; rozumie konieczność stosowania skutecznej antykoncepcji bez przerwy przez 4 tyg. przed rozpoczęciem leczenia, przez cały okres trwania leczenia i przez 4 tyg. po zakończeniu leczenia, jest w stanie stosować i przestrzegać skutecznych metod antykoncepcji, nawet w sytuacji braku menstruacji. Odpowiednie metody zapobiegania ciąży obejmują m.in.: implant, wewnątrzmaciczny system hormonalny uwalniający lewonorgestrel, octan medroksyprogesteronu w postaci depot, sterylizację przez podwiązanie jajowodów, pożycie seksualne tylko z mężczyzną po wazektomii potwierdzonej dwoma ujemnymi badaniami spermy, preparaty hamujące owulację, zawierające tylko progestagen (np. dezogestrel). Stosowanie implantów i systemów wewnątrzmacicznych uwalniających lewonorgestrel wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zakażenia w trakcie umieszczania środka antykoncepcyjnego oraz nieregularnym krwawieniem z pochwy; należy rozważyć profilaktyczne podanie antybiotyków. Zwykle nie zaleca się stosowania wewnątrzmacicznych wkładek uwalniających miedź ze względu na potencjalne ryzyko zakażenia w trakcie ich umieszczania i utratę krwi menstruacyjnej, co może pogorszyć stan pacjentek z neutropenią lub małopłytkowością. Ze względu na zwiększone ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym przyjmujących lenalidomid w terapii skojarzonej i w mniejszym stopniu u pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym, zespołami mielodysplastycznymi i z chłoniakiem z komórek płaszcza, przyjmujących lenalidomid w monoterapii, stosowanie dwuskładnikowych doustnych środków antykoncepcyjnych nie jest zalecane. Jednoczesne stosowanie deksametazonu może zmniejszać skuteczność steroidowych środków antykoncepcyjnych. Pacjentka, która może zajść w ciążę musi stosować skuteczną metodę antykoncepcji przez wymieniony okres, jeśli nie zobowiąże się do bezwzględnej i ciągłej abstynencji seksualnej potwierdzanej co miesiąc. Konieczne jest przeprowadzanie testów ciążowych pod nadzorem lekarza w trakcie wizyty, podczas której zapisany został lenalidomid, lub na 3 dni przed wizytą u lekarza zapisującego lek, jeśli pacjentka stosowała skuteczną antykoncepcję przez co najmniej 4 tygodnie. Test musi potwierdzić, że pacjentka nie jest w ciąży w trakcie rozpoczynania leczenia lenalidomidem. Wymóg ten obejmuje również kobiety mogące zajść w ciążę, które praktykują bezwzględną i ciągłą abstynencję seksualną. Lek powinien zostać wydany kobietom mogącym zajść w ciążę w ciągu 7 dni od jego przepisania. Jeśli w trakcie leczenia lenalidomidem kobieta zajdzie w ciążę, leczenie musi zostać przerwane, a pacjentka powinna zostać skierowana do specjalisty doświadczonego w ocenie teratogennego skutku leczenia w celu przeprowadzenia takiej oceny i uzyskania odpowiedniej porady.
W przypadku mężczyzn przyjmujących lenalidomid, istnieje ryzyko teratogenności leku w przypadku pożycia seksualnego z kobietą w ciąży lub z kobietą mogącą zajść w ciążę. W ramach środków ostrożności, a także biorąc pod uwagę możliwe wydłużenie czasu wydalania leku z organizmu, np. w przypadku niewydolności nerek, wszyscy pacjenci płci męskiej stosujący lenalidomid muszą używać prezerwatyw przez okres leczenia, podczas przerwy w podawaniu leku i przez 1 tydzień po zakończeniu leczenia, jeśli partnerka jest w ciąży lub może zajść w ciążę i nie stosuje antykoncepcji. Jeżeli partnerka zajdzie w ciążę w czasie kiedy mężczyzna przyjmuje lenalidomid lub w krótkim czasie po zaprzestaniu jego stosowania, mężczyzna powinien jak najszybciej poinformować o tym fakcie swojego lekarza prowadzącego, a partnerka powinna zostać skierowana do lekarza specjalizującego się lub mającego doświadczenie w zakresie teratologii.
Podawać p.o. osobom dorosłym, o stałej porze, niezależnie od posiłku; kapsułki połykać w całości.
Leczenie podtrzymujące nowo rozpoznanego szpiczaka plazmocytowego (szpiczaka mnogiego) u osób po autologicznym przeszczepieniu komórek macierzystych.
Leczenie należy rozpocząć po powrocie parametrów hematologicznych do odpowiednich wartości po przeszczepieniu, u osób bez objawów progresji choroby. W monoterapii początkowo 10 mg 1 ×/d przez 28 dni bez przerwy (28-dniowe cykle leczenia). Po 3 cyklach, w przypadku dobrej tolerancji, dawkę można zwiększyć do 15 mg 1 ×/d. Leczenia nie wolno rozpoczynać, gdy bezwzględna liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi <1,0 × 109/l i/lub liczba płytek krwi wynosi <75 × 109/l. Leczenie kontynuować do czasu progresji choroby lub objawów nietolerancji.
Leczenie nowo rozpoznanego szpiczaka plazmocytowego (szpiczaka mnogiego) u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do przeszczepienia.
W leczeniu skojarzonym z deksametazonem początkowo 25 mg 1 ×/d przez 21 dni, a następnie 7 dni przerwy (28-dniowe cykle leczenia); deksametazon p.o. w dawce 40 mg (u osób po 75. rż. 20 mg) należy podawać w 1., 8., 15. i 22. dniu każdego cyklu. Leczenia nie wolno rozpoczynać, gdy bezwzględna liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi <1,0 × 109/l i/lub liczba płytek krwi wynosi <50 × 109/l. Leczenie można kontynuować do czasu progresji choroby lub objawów nietolerancji. W leczeniu skojarzonym z melfalanem i prednizonem początkowo 10 mg 1 ×/d przez 21 dni, a następnie 7 dni przerwy (28-dniowe cykle leczenia). Stosuje się maks. 9 cykli. W dniach 1.–4. każdego cyklu podaje się 1 ×/d p.o. 0,18 mg/kg mc. melfalanu oraz 2 mg/kg mc. prednizonu. Leczenia nie wolno rozpoczynać, gdy bezwzględna liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi <1,5 × 109/l i/lub liczba płytek krwi wynosi <75 × 109/l. Po podaniu 9 cykli lub w przypadku, gdy nie można ukończyć leczenia skojarzonego z powodu nietolerancji, leczenie można kontynuować podając lenalidomid w monoterapii w dawce 10 mg/d przez 21 dni 28-dniowego cyklu leczenia do czasu progresji choroby.
Leczenie skojarzone z deksametazonem szpiczaka plazmocytowego (szpiczaka mnogiego) u osób, u których stosowano uprzednio co najmniej jeden schemat leczenia.
Początkowo 25 mg 1 ×/d przez 21 dni, a następnie 7 dni przerwy (28-dniowe cykle leczenia); deksametazon p.o. w dawce 40 mg podaje się w dniach 1.–4., 9.–12. i 17.–20. każdego cyklu przez pierwsze 4 cykle leczenia, a następnie w dniach 1.–4. każdego cyklu. Nie wolno rozpoczynać leczenia, gdy bezwzględna liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi <1,0 × 109/l i/lub liczba płytek krwi wynosi <75 × 109/l lub <30 × 109/l, w zależności od nacieczenia szpiku kostnego przez komórki plazmatyczne.
Leczenie niedokrwistości zależnej od przetoczeń w przebiegu zespołów mielodysplastycznych z izolowaną delecją 5q, u osób z grupy małego lub pośredniego-1 ryzyka wg IPSS, jeżeli inne sposoby leczenia są niewystarczające lub niewłaściwe.
Początkowo 10 mg 1 ×/d przez 21 dni, a następnie 7 dni przerwy (28-dniowe cykle leczenia). Nie wolno rozpoczynać leczenia, gdy bezwzględna liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi <0,5 × 109/l i/lub liczba płytek krwi wynosi <25 × 109/l. Leczenie należy przerwać, jeśli nie wystąpiła odpowiedź ze strony komórek erytroidalnych w ciągu 4 mies. od rozpoczęcia leczenia, objawiająca się zmniejszeniem konieczności przeprowadzania przetoczeń o przynajmniej 50%, a w przypadku braku przetoczeń zwiększeniem stężenia hemoglobiny o 1 g/dl.
Leczenie pacjentów z nawracającym lub opornym na leczenie chłoniakiem z komórek płaszcza.
Początkowo 25 mg 1 ×/d przez 21 dni, a następnie 7 dni przerwy (28-dniowe cykle leczenia).
Dawkowanie kontynuować lub modyfikować na podstawie obserwacji klinicznych oraz wyników laboratoryjnych. Postępowanie w razie wystąpienia neutropenii, małopłytkowości lub innych działań toksycznych – patrz: zarejestrowane materiały producenta.
Zaburzenia czynności nerek
U osób z łagodnymi zaburzeniami czynności nerek nie jest konieczne dostosowanie dawki. U osób z umiarkowanymi lub ciężkimi, w tym krańcowymi zaburzeniami czynności nerek dawki dostosować w zależności od klirensu kreatyniny.
Lenalidomid wywiera niewielki lub umiarkowany wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, jednak, ponieważ podczas jego stosowania zgłaszano zmęczenie, zawroty głowy (w tym pochodzenia błędnikowego), senność i niewyraźne widzenie, zaleca się zachowanie ostrożności.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
