×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ból w klatce piersiowej – diagnostyka i leczenie

lek. Daria Boboryk
Zakład Dydaktyki Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Oddział Ratunkowy Szpitala Powiatowego im. bł. Marty Wieckiej w Bochni

Klatka piersiowa to rejon ciała, który zawiera kilka kluczowych dla życia narządów – przede wszystkim serce, płuca i aortę (największą tętnicę organizmu, rozprowadzającą krew do wszystkich narządów ciała). Nic więc dziwnego, że ból w klatce piersiowej budzi niepokój, a osoba doświadczająca go obawia się wystąpienia np. zawału serca. Ból w klatce piersiowej może być jednak zupełnie niegroźny i pochodzić z mięśni położonych na zewnątrz lub towarzyszyć zwykłej zgadze. Co zatem dzieje się w organizmie, kiedy odczuwamy ból w klatce piersiowej?

Skąd pochodzi ból w klatce piersiowej?

Klatka piersiowa to rejon ciała, który zawiera kilka kluczowych dla życia narządów – przede wszystkim serce, płuca i aortę (największą tętnicę organizmu, rozprowadzającą krew do wszystkich narządów ciała). Nic więc dziwnego, że ból w klatce piersiowej budzi niepokój, a osoba doświadczająca go martwi się, czy nie jest to np. zawał serca. Ból w klatce piersiowej może być jednak zupełnie niegroźny i pochodzić z mięśni położonych na zewnątrz lub towarzyszyć zwykłej zgadze. Co zatem dzieje się w organizmie, kiedy odczuwamy ból w klatce piersiowej?

Jakie są przyczyny bólu w klatce piersiowej?

Jak już wspomniano, klatka piersiowa zawiera kilka kluczowych dla życia narządów. Ich ochronie służy kostne rusztowanie, składające się z mostka i żeber przymocowanych do kręgosłupa. Razem z mięśniami, nerwami i naczyniami stanowią one ścianę, czyli zewnętrzną „pokrywę” klatki piersiowej. Oprócz serca, płuc i aorty klatka piersiowa zawiera kilka innych elementów, takich jak tchawica i oskrzela, przełyk, część żołądka, większe i mniejsze naczynia krwionośne, węzły chłonne oraz opłucną i osierdzie, czyli „błony” pokrywające od środka ścianę klatki piersiowej, płuca oraz serce. Prawie wszystkie te struktury mogą być źródłem bólu. Ból w klatce piersiowej mogą też powodować narządy położone poza klatką piersiową, np. pęcherzyk żółciowy (jeśli zawiera kamienie) czy trzustka.

Jak to się dzieje, że dolegliwości w klatce piersiowej są tak niecharakterystyczne? Unerwienie wewnątrz ciała bardzo różni się od tego na powierzchni skóry. Czucie na skórze jest bardzo precyzyjnie zlokalizowane i nasilenie czucia bólu zależy od stopnia uszkodzenia skóry – takie właściwości ma tzw. ból somatyczny. Natomiast wewnątrz ciała zakończenia nerwowe mieszają się między sobą (w tzw. zwojach nerwowych) i dają bardziej „wrażenie” miejsca i charakteru bólu niż dokładną informację – tym charakteryzuje się tzw. ból trzewny. Dlatego zarówno nasilenie, jak i lokalizacja bólu w chorobach narządów klatki piersiowej potrafią być bardzo mylące. Na przykład ból w zawale serca można odczuwać w szyi i/lub lewej ręce, a ból w stanach zapalnych trzustki (która leży po lewej stronie brzucha) niektórzy pacjenci odczuwają w prawym barku.

Co robić w razie bólu w klatce piersiowej?

Skoro rozstrzygnięcie, skąd pchodzą dolegliwości w klatce piersiowej nie jest takie proste, tym trudniejsze jest w tak krótkim artykule udzielenie odpowiedzi na pytanie, kiedy jest on niepokojący, a kiedy nie. Dlatego w razie cienia wątpliwości należy zawsze skontaktować się z lekarzemjak najszybciej rozstrzygnąć niejasności.

Niemniej jednak są pewne cechy bólu w klatce piersiowej, które wskazują na bezwzględną potrzebę niezwłocznego kontaktu z lekarzem:

  1. ból zamostkowy związany z wysiłkiem – jeśli ból w klatce piersiowej pojawia się nagle i przypomina gniecenie, ucisk, ciśnienie lub pieczenie, często sprawia wrażenie, jakby „słoń nadepnął na klatkę”, jeśli lokalizuje się za mostkiem oraz pojawia się w sytuacjach zwiększonego wysiłku fizycznego, a ustępuje po jego przerwaniu, to z dużym prawdopodobieństwem jest to ból związany z niedokrwieniem serca (tzw. dławica piersiowa). Wysiłkiem fizycznym może być wszystko, co wykracza poza codzienne funkcjonowanie pacjenta, czyli np. wyjście na piętro u osoby, która na co dzień porusza się tylko po mieszkaniu. Im dłużej trwa taki ból (szczególnie >20 min), tym bardziej jest on niepokojący. Jeśli takie dolegliwości pojawiają się od jakiegoś czasu, np. kilku tygodni, należy koniecznie udać się do swojego lekarza rodzinnego, natomiast jeśli jest to sytuacja nagła – nie wolno zwlekać z wezwaniem pogotowia;
  2. rozdzierający i nagły ból w klatce piersiowej (nie do zniesienia) – taki, który nigdy wcześniej u danej osoby nie wystąpił – zawsze jest powodem do wezwania pogotowia!
  3. jakikolwiek ból w klatce piersiowej z towarzyszącą poważną dusznością i/lub gorączką;
  4. jakikolwiek ból w klatce piersiowej, któremu towarzyszy omdlenie/utrata przytomności, ból brzucha, ból głowy lub tzw. fusowate wymioty (wymioty treścią przypominającą fusy z kawy) lub smolisty (czarny) stolec.

Powyższe objawy wskazują na poważną przyczynę bólu i potrzebę natychmiastowej diagnostyki i leczenia – czyli w praktyce – potrzebę zgłoszenia się do szpitala. Ich przyczyną mogą być choroby, takie jak zawał serca, zatorowość płucna, tętniak rozwarstwiający aorty, zawał płuca, naciek opłucnej, odma itd. Choroby takie występują częściej u osób z tzw. czynnikami ryzyka – przykładowo zawał serca częściej wystąpi u osoby z chorobami, takimi jak nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, zwiększone stężenie cholesterolu, otyłość, cukrzyca, palących papierosy. U młodych osób zdarza się wyjątkowo, a jeśli zdarza się, to w związku z wadami serca lub używaniem narkotyków. Zatorowość – częściej dotyczyć będzie osób z zakrzepicą, unieruchomionych, po dużych operacjach, z chorobami onkologicznymi lub przyjmujących środki hormonalne. Zatem poważna przyczyna bólu w klatce piersiowej będzie bardziej prawdopodobna, gdy u pacjenta występują już inne choroby. W praktyce jednak istnieje bardzo wiele przyczyn bólu w klatce piersiowej, które mogą wywoływać podobne objawy i chociaż zwykle wykluczenie poważnej przyczyny jest konieczne, to nie każdy ból w klatce piersiowej jest objawem zagrażającej życiu choroby.

Inny ból w klatce piersiowej, a więc taki, który pojawia się np. po posiłku lub przed posiłkiem, przy kaszlu lub ruchach ciała, któremu towarzyszy wysypka – a właściwie każdy ból w klatce piersiowej, gdy nie ma oczywistej przyczyny – powinno się wyjaśnić bez niepotrzebnej zwłoki. Jest to szczególnie istotne w przypadku pacjentów z już występującymi chorobami serca, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą.

Dolegliwości bólowe klatki piersiowej mogą mieć zatem kilka poważnych i niebezpiecznych dla zdrowia i życia przyczyn. Dużo częściej (zwłaszcza u osób bez obciążających chorób) powód dolegliwości jest jednak niegroźny. Jak już wspomniano, w klatce piersiowej oraz jej okolicy jest wiele struktur, które mogą boleć, jak np.:

  • mięśnie (po wysiłku lub urazie),
  • kości i stawy (w przypadku złamania lub np. zapalenia przyczepów żeber),
  • zakończenia nerwowe (np. w półpaścu lub neuralgii)
  • przełyk (w przypadku refluksu),
  • żołądek (choroba wrzodowa),
  • płuca, a właściwie opłucna – w przypadku zapalenia płuc ból występuje rzadko, ponieważ sama tkanka płucna nie boli, ale jest to możliwe, jeśli zajęty procesem zapalnym fragment płuca przylega do opłucnej (błony, która otacza płuco),
  • gruczoł piersiowy,
  • pęcherzyk żółciowy (zawierający kamień) – w tym przypadku należy jednak zachować czujność, gdyż kamica pęcherzyka może prowadzić do groźnego zapalenia pęcherzyka żółciowego.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Ponieważ jak wspomniano wyżej ból w klatce piersiowej może być objawem poważnej choroby, na pierwszym etapie dla lekarza najważniejsze będzie wykluczenie tych chorób. Kluczowe do postawienia trafnej diagnozy oraz oceny ciężkości stanu pacjenta jest zebranie wywiadu dotyczącego zarówno samego bólu, jak i chorób pacjenta – dlatego na taką wizytę powinno się przygotować wszystkie przyjmowane leki oraz poprzednią dokumentację medyczną!

Lekarz przeprowadza również badanie lekarskie uwzględniające parametry życiowe – głównie ciśnienie tętnicze, tętno, liczbę oddechów oraz osłuchiwanie klatki piersiowej. Z badań dodatkowych, w zależności od podejrzewanej przyczyny, najczęściej sięga się po EKG, rentgen klatki piersiowej i badania laboratoryjne (krwi). Czasami już na etapie badania lekarskiego diagnoza będzie dla lekarza oczywista (np. półpasiec) i wówczas dodatkowe badania nie są konieczne. Innym razem – np. w przypadku chorób serca, lekarz wykona EKG i stwierdzi, że konieczne jest wykonanie kolejnych badań, które dostępne są tylko w szpitalu. Jeśli podejrzewa się, że źródło bólu jest w przełyku i żołądku (np. refluksowe zapalenie przełyku, choroba wrzodowa), może być potrzebne wykonanie gastroskopii, a jeśli diagnostyka kieruje się w stronę kręgosłupa piersiowego, wykonuje się jego zdjęcie rentgenowskie.

Jak zapobiegać bólom w klatce piersiowej?

Biorąc pod uwagę różnorodność przyczyn bólu w klatce piersiowej, nie ma złotego środka, który zapobiegałby wszystkim bólom w klatce piersiowej. Niemniej jednak można i warto zmniejszyć ryzyko zachorowania na wiele z najgroźniejszych przyczyn bólu w klatce piersiowej, poprzez dbanie o zdrowy tryb życia: regularną aktywność fizyczną, zdrowe odżywianie, unikanie palenia tytoniu i nadużywania alkoholu, dążenie do uzyskania lub utrzymania prawidłowej, zdrowej masy ciała oraz regularne wykonywanie badań profilaktycznych w celu wczesnego wykrywania chorób, takich jak nadciśnienie tętnicze, zwiększone stężenie cholesterolu, otyłość, cukrzyca.

10.02.2022
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta