Paklitaksel

Paklitaksel – lek przeciwnowotworowy stosowany w chemioterapii nowotworów. Wykazuje działanie cytostatyczne poprzez hamowanie podziałów komórkowych. Jest lekiem należącym do grupy taksanów (inna spotykana nazwa tej grupy to taksoidy). Nazwa taksany pochodzi od łacińskiej nazwy cisu (Taxus spp.), z którego różnych gatunków początkowo pozyskiwano paklitaksel. Paklitaksel jest pierwszym odkrytym lekiem z tej grupy. Obecnie, obok paklitakselu do tej grupy leków przeciwnowotworowych należy także docetaksel i kabazytaksel. Substancję czynną z kory cisu wyizolowano po raz pierwszy w latach 60-tych, a badania kliniczne z jej zastosowaniem rozpoczęły się w latach 80-tych XX wieku. Do leczenia paklitaksel został wprowadzona w roku 1992 przez firmę Bristol-Myers Squibb (preparat Taxol). Obecnie prowadzone są badania mające na celu opracowanie pochodnych paklitakselu, które byłyby aktywne wyłącznie w komórkach nowotworowych, co pozwoliłoby ograniczyć występowanie działań niepożądanych leku.
Działanie paklitakselu, podobnie jak innych leków z grupy taksanów, polega przede wszystkim na hamowaniu podziałów komórkowych. W przebiegu procesu mitotycznego podziału komórki (mitozy) niezbędne jest powstanie włóknistych struktur białkowych, tzw. mikrotubul, zbudowanych z mniejszych podjednostek, cząsteczek białka tubuliny. Mikrotubule, to struktury dynamiczne, ulegające ciągłej przebudowie, o gwałtownie zmieniającej się długości. Paklitaksel wiąże się z białkami uczestniczącymi w tworzeniu mikrotubul. Sprzyja powstawaniu mikrotubul i stabilizuje je hamując ich rozpad. W ten sposób uniemożliwia reorganizację mikrotubul, co powoduje zatrzymanie procesu mitozy na pewnym etapie. W cytoplazmie komórki powstaje nieprawidłowy układ mikrotubul zaburzający czynności życiowe komórki. W konsekwencji następuje śmierć komórki.
Działanie paklitakselu dotyczy szczególnie komórek szybko dzielących się, jakimi są komórki nowotworowe. Hamując podziały komórkowe paklitaksel ogranicza wzrost i rozwój nowotworu. W Polsce paklitaksel stosowany jest w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym z innymi lekami przeciwnowotworowymi w chemioterapii: raka jajnika, raka piersi, zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuc, mięsaka Kaposiego w przebiegu AIDS. Zastosowanie paklitakselu jako leku pierwszego rzutu w leczeniu raka jajnika wydłuża czas bez progresji choroby i czas przeżycia chorych, w porównaniu z terapią standardową. W leczeniu uzupełniającym raka piersi zastosowanie paklitakselu znacząco zmniejsza ryzyko nawrotu choroby i ryzyko śmierci.
Ze stosowaniem leków hamujących podziały komórkowe, w tym paklitakselu, wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych dotyczących tkanek prawidłowych o częstych podziałach komórkowych (np. szpik kostny, tkanka nabłonkowa). Jednym z najczęściej występujących działań niepożądanych paklitakselu jest hamowanie czynności krwiotwórczej szpiku kostnego. Prowadzi to do wystąpienia neutropenii, niekiedy znacznie nasilonej i innych zaburzeń hematologicznych (np. małopłytkowość, niedokrwistość, leukopenia) oraz następczego zmniejszenia odporności. W okresie leczenia konieczna jest regularna kontrola hematologiczna, a wyniki badań mogą wymagać opóźnienia rozpoczęcia (lub kontynuowania) leczenia lub zmniejszenia dawki leku w kolejnych cyklach. Działanie paklitakselu na nabłonek wyścielający przewód pokarmowy często powoduje nudności, wymioty oraz stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego. Paklitaksel, podobnie jak inne leki cytotoksyczne, jest przeciwwskazany w okresie ciąży, ponieważ może powodować uszkodzenie płodu. Zaburza płodność, może uszkadzać komórki rozrodcze, może nieodwracalnie wpływać na płodność u mężczyzn. Innym częstym działaniem niepożądanym paklitakselu jest jego działanie neurotoksyczne (tj. uszkadzające układ nerwowy), zwykle w postaci neuropatii obwodowej. U części pacjentów neuropatia obwodowa ma ciężki przebieg, w nielicznych przypadkach jest przyczyną przerwania leczenia. Ponadto, paklitaksel może powodować wystąpienie ciężkich reakcji nadwrażliwości, w tym stanowiących bezpośrednie zagrożenie życia (np. niedociśnienie tętnicze, obrzęk naczynioruchowy, zaburzenia oddychania, reakcje anafilaktyczne, w tym wstrząs anafilaktyczny). Wśród działań niepożądanych związanych ze stosowaniem paklitakselu mogą także wystąpić zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego (np. zaburzenia rytmu serca, blok przedsionkowo-komorowy, zawał serca). Należy pamiętać, że wyżej wymienione działania niepożądane nie przedstawiają wszystkich znanych działań niepożądanych paklitakselu. Przedstawiono działania niepożądane występujące najczęściej i/lub o dużym znaczeniu klinicznym.
Paklitaksel podaje się dożylnie w postaci wlewu. Lek w 89–98% wiąże się z białkami osocza. Ulega dystrybucji do przestrzeni pozanaczyniowej i silnie wiąże się z tkankami. Nie ulega kumulacji w następstwie powtarzanych cykli leczenia. Metabolizowany jest głównie w wątrobie z udziałem cytochromu P-450; głównymi metabolitami są pochodne hydroksylowane. Paklitaksel wydalany jest głównie z żółcią, częściowo również z moczem w postaci niezmienionej. Wpływ zaburzeń czynności nerek i wątroby na wydalanie paklitakselu jest nieznany.

Przeczytaj też artykuły

Preparaty na rynku polskim zawierające paklitaksel

Abraxane (proszek do sporządzania zaw. do infuzji) Paclitaxel Kabi (koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji) Paclitaxel-Ebewe (koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji) Paclitaxelum Accord (koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji)

Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta