Toksyna botulinowa A (opis profesjonalny)

Działanie - Toksyna botulinowa A

Mechanizm działania
Toksyna botulinowa typu A (BTX-A) jest egzotoksyną wytwarzaną przez laseczki Clostridium botulinum. Zbudowana jest z 2 łańcuchów – lekkiego (50 kD) i ciężkiego (100 kD) połączonych mostkiem disiarczkowym. Toksyna botulinowa typu A jest silną trucizną biologiczną. Łączy się trwale z płytką nerwowo-mięśniową, poraża przewodnictwo nerwowo-mięśniowe poprzez fragmentację białka SNAP-25 (synaptosomal protein) niezbędnego w procesie uwalniania acetylocholiny z zakończeń presynaptycznych. Po wstrzyknięciu do mięśnia początkowo następuje szybkie wiązanie ze specyficznymi powierzchniowymi receptorami komórkowymi o wysokim powinowactwie do toksyny, następnie toksyna jest przenoszona poprzez błonę komórkową na drodze endocytozy z udziałem receptorów pośredniczących, ostatecznie toksyna jest uwalniana do cytosolu. Procesowi temu towarzyszy postępujące hamowanie uwalniania acetylocholiny.

Farmakokinetyka
Początek działania widoczny jest po 2–3 dniach, maks. działanie występuje po ok. 2–6 tyg. i utrzymuje się przez 2–4 mies. Leczniczo stosuje się bardzo małe dawki, a działanie toksyny botulinowej ogranicza się do okolicy podania.

Wskazania do stosowania - Toksyna botulinowa A

Zaburzenia neurologiczne
Leczenie objawowe spastyczności ogniskowej kończyn dolnych u dzieci w wieku ≥2 lat z mózgowym porażeniem dziecięcym.
Leczenie objawowe spastyczności ogniskowej kończyn górnych u dzieci w wieku ≥2 lat z mózgowym porażeniem dziecięcym.
Ogniskowe przykurcze (spastyczność) związane z dynamiczną deformacją stopy końsko-szpotawej u dzieci w wieku ≥2 lat z mózgowym porażeniem dziecięcym.
Połowiczy kurcz twarzy u dorosłych.
Kurcz powiek u dorosłych.
Kurczowy kręcz szyi u dorosłych.
Idiopatyczny kręcz karku (dystonia szyjna).
Spastyczność ogniskowa kończyn u dorosłych:
- spastyczność ogniskowa kończyn górnych,
- spastyczność ogniskowa kończyn dolnych.
Ogniskowe przykurcze (spastyczność) nadgarstka i dłoni u dorosłych pacjentów po udarze.
Ogniskowe przykurcze (spastyczność) stawu skokowego i stopy u dorosłych pacjentów po udarze.

Migrena
Profilaktyka bólów głowy u dorosłych z przewlekłą migreną (bóle głowy występujące co najmniej 15 dni w miesiącu).

Nadmierna potliwość pach
Uporczywa, pierwotna, nadmierna potliwość pach, przeszkadzająca w czynnościach codziennych, niereagująca na leczenie miejscowe.

Zmarszczki
Przejściowa poprawa wyglądu umiarkowanych lub silnie zaznaczonych zmarszczek u osób dorosłych, gdy ich nasilenie ma istotny wpływ psychologiczny na pacjenta (zmarszczki pionowe między brwiami widoczne przy maksymalnym zmarszczeniu brwi, tzw. zmarszczki gładzizny czoła, zmarszczki w okolicy bocznego kąta oka widoczne przy pełnym uśmiechu, tzw. „kurze łapki” i/lub zmarszczki poziome czoła widoczne przy maksymalnym uniesieniu brwi).

Zaburzenia czynności pęcherza moczowego
Nietrzymanie moczu u dorosłych z nadreaktywnością mięśnia wypieracza pęcherza moczowego o podłożu neurogennym, po stabilnych urazach rdzenia kręgowego poniżej odcinka szyjnego oraz u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.
Idiopatyczna nadreaktywność pęcherza moczowego z objawami nietrzymania moczu, parciem naglącym lub częstomoczem, u dorosłych z niewystarczającą odpowiedzią na stosowanie leków antycholinergicznych lub w przypadku nadwrażliwości na te leki.

Przeciwwskazania stosowania - Toksyna botulinowa A

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, zakażenie w miejscu wstrzyknięcia. Leku nie należy stosować w leczeniu spastyczności u pacjentów z utrwalonym przykurczem.

Zaburzenia przewodzenia nerwowo-mięśniowego
Stosować bardzo ostrożnie w przypadku subklinicznych lub pełnoobjawowych zaburzeń przewodzenia nerwowo-mięśniowego, ze względu na możliwość nadmiernego osłabienia mięśni. Szczegółowe informacje dotyczące przeciwwskazań – patrz: zarejestrowane materiały producenta.

Reakcja anafilaktyczna
Ze względu na możliwość wystąpienia reakcji anafilaktycznej należy zapewnić dostęp do odpowiedniego sprzętu i środków medycznych.

Zgon
Istnieją doniesienia o rzadkich przypadkach zgonu na skutek zaburzeń połykania, zapalenia płuc lub innych powikłań po podaniu leku; w przypadku wystąpienia niepokojących objawów (trudności w mowie, połykaniu lub oddychaniu) konieczne jest zapewnienie właściwej opieki medycznej.

Oporność na leczenie
Zbyt częste podawanie toksyny botulinowej lub stosowanie zbyt dużych dawek może prowadzić do wytworzenia przeciwciał neutralizujących i w konsekwencji oporności na leczenie.

Zwiększanie aktywności pacjenta
Zwiększanie aktywności pacjenta po leczeniu powinno następować stopniowo.

Reakcje miejscowe
Należy zachować ostrożność w przypadku stanu zapalnego w miejscu podawania leku oraz znacznego osłabienia lub zaniku mięśni wybranych do wstrzyknięć.

Obwodowe neuropatie ruchowe
Stosować ostrożnie u osób z obwodowymi neuropatiami ruchowymi.

Przeniesienie czynników zakaźnych
Ze względu na zawartość ludzkiej albuminy istnieje ryzyko przeniesienia czynników zakaźnych.

Zmiany w rogówce
W przypadku podawania do mięśnia okrężnego oka możliwe jest zmniejszenie częstotliwości mrugania; należy zwracać uwagę na ewentualne zmiany w rogówce, a w razie ich wystąpienia zastosować odpowiednie leczenie.

Jaskra
Ze względu na antycholinergiczne działanie leku należy zachować ostrożność u chorych z ryzykiem jaskry z zamykającym się kątem przesączania.

Nadmierna potliwość pach
W celu wykrycia ewentualnej pierwotnej choroby (np. nadczynności tarczycy, guza chromochłonnego) zaleca się przeprowadzenie badań nad przyczyną występowania nadmiernej potliwości pach.

Interakcje - Toksyna botulinowa A

Brak doniesień o istotnych klinicznie interakcjach.

Antybiotyki aminoglikozydowe, leki wpływające na przewodnictwo nerwowo-mięśniowe
Teoretycznie, działanie toksyny botulinowej mogą nasilać antybiotyki aminoglikozydowe oraz inne leki wpływające na przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe; takie leki należy stosować ostrożnie u osób leczonych toksyną botulinową typu A.

Działania niepożądane - Toksyna botulinowa A

Podobnie jak w przypadkach innych wstrzyknięć mogą wystąpić reakcje miejscowe.

W przypadku dynamicznej stopy końskiej najczęściej występują: ból nóg, zapalenie gardła, przypadkowe urazy, zapalenie oskrzeli, gorączka, zakażenia wirusowe, zapalenie ucha.

Kurczowy kręcz szyi: najczęściej – zaburzenia połykania, niekiedy prowadzące do zachłyśnięć, rzadziej – osłabienie mięśni szyi, suchość w ustach oraz ogólne osłabienie, senność, objawy grypopodobne, zawroty głowy.

Kurcz powiek i połowiczy kurcz twarzy: najczęściej obserwowano opadnięcie powieki, rzadziej – podwójne widzenie, porażenie środkowych mięśni twarzy, mogą wystąpić również: światłowstręt, łzawienie, podrażnienie spojówek, zapalenia rogówki i suchość oczu, zasinienia i puchnięcie powiek.

Spastyczność kończyny górnej po wylewie: najczęściej osłabienie siły mięśniowej, oraz ból ramienia i reakcje miejscowe, rzadziej – zakażenie, objawy grypopodobne, suchość w jamie ustnej, ból, zaparcia, biegunka, zapalenie gardła, senność, parestezje, obrzęki, ból głowy.

Nadmierna potliwość: często wyrównawcze pocenie się, rzadziej osłabienie siły mięśni i ból ramion, świąd.

Zmarszczki gładzizny czoła: najczęściej opadnięcie powieki. Po głębokich lub niewłaściwie ukierunkowanych wstrzyknięciach toksyny botulinowej może wystąpić chwilowy paraliż innych, przyległych grup mięśni. Szczegółowe informacje dotyczące działań niepożądanych – patrz: zarejestrowane materiały producenta.

Przedawkowanie
Nadmierne dawki mogą powodować odległe i poważne porażenia nerwowo-mięśniowe. Nie istnieje swoista surowica. W przypadku przedawkowania objawy nie są widoczne zaraz po przyjęciu, zaleca się obserwację przez kilka dni, leczenie szpitalne i ew. mechaniczną wentylację płuc.

Ciąża i laktacja - Toksyna botulinowa A

Brak wystarczających informacji dotyczących bezpieczeństwa stosowania toksyny botulinowej u kobiet w ciąży. Nie powinno się stosować w okresie ciąży bez wyraźnej konieczności.

Nie zaleca się stosowania w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie - Toksyna botulinowa A

Patrz opisy preparatów.

Uwagi dla Toksyna botulinowa A

Patrz opisy preparatów. Niezwłocznie po podaniu pacjentowi, lek pozostały w strzykawce lub fiolce należy zdezaktywować rozcieńczonym roztworem podchlorynu lub w autoklawie, po dodaniu niewielkiej ilości wody.

Przeczytaj też artykuły

Preparaty na rynku polskim zawierające toksyna botulinowa A

Alluzience (roztwór do wstrzykiwań) Azzalure (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań) Bocouture (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań) Botox (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań) Dysport (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań) Letybo (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań) Vistabel (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań) Xeomin (proszek do sporządzania roztworu do wstrzykiwań)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta