Nagła głuchota idiopatyczna charakteryzuje się szybko postępującym ubytkiem słuchu, prawie zawsze dotyczącym tylko jednego ucha, który pojawia się w ciągu 72 godzin. Większość przypadków jest idiopatyczna, co oznacza, że nie ma jednej konkretnej przyczyny. Objawy pojawiają się zwykle rano, należą do nich pełność w uchu, uczucie zalegania waty w uchu, zatkania ucha, czasem także szumy uszne (piski, dzwonienie) i zawroty głowy. W leczeniu stosuje się glikokortykosteroidy – podawane doustnie oraz do jamy bębenkowej. Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym jest ono skuteczniejsze.
Co to jest nagła głuchota idiopatyczna i jakie są jej przyczyny?
Nagła głuchota to upośledzenie słuchu pojawiające się bez uchwytnej przyczyny. Objawy narastają w ciągu kilku lub kilkunastu godzin (do 72 godzin). Ubytek słuchu musi wynosić powyżej 30 dB w trzech sąsiadujących ze sobą częstotliwościach, żeby spełnić kryterium rozpoznania nagłej głuchoty czuciowo-nerwowej (odbiorczej). Upośledzenie słuchu jest z reguły jednostronne (91,5%).
Dokładna częstość występowania nagłej głuchoty idiopatycznej jest niepewna, ponieważ powrót do zdrowia może być spontaniczny, a wiele osób dotkniętych chorobą nigdy nie szuka pomocy medycznej. Szacuje się, że częstość występowania wynosi od 11 do 77 na 100 000 osób rocznie. Choroba może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej dotyka osób w wieku od 43 do 53 lat, z podobną częstością kobiety i mężczyzn.
Nagła głuchota jest traktowana jako objaw kliniczny, a nie choroba sama w sobie. Znalezienie choroby odpowiedzialnej za niedosłuch często jest trudne (dlatego też choroba ma w nazwie przymiotnik „idiopatyczna”, co oznacza bez znanej przyczyny). Najczęściej rozważa się trzy składowe, które odpowiadają za wystąpienie nagłej głuchoty idiopatycznej: zapalną, naczyniową lub urazową. Przyczyny zapalne związane są głównie z infekcją wirusową, a 30–40% chorych, u których wystąpiła nagła głuchota, wcześniej przebyło zakażenie górnych dróg oddechowych. Podkreśla się zwłaszcza rolę wirusów rodzaju Herpes. Za nagłą głuchotę mogą także odpowiadać zmiany naczyniowe, takie jak zator lub zakrzep w tętnicach zaopatrujących ucho wewnętrzne. Uraz akustyczny również może odpowiadać za odbiorcze upośledzenie słuchu.
W niektórych badaniach obserwacyjnych wykazano, że niewłaściwa dieta (np. dieta uboga w świeże warzywa), małe stężenie folianów w surowicy i zespół metaboliczny wiążą się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nagłej głuchoty idiopatycznej.
Nagła głuchota idiopatyczna - objawy
Podstawowym objawem jest nagłe, jednostronne upośledzenie słuchu, odczuwane przez chorego jako pełność w uchu, zaleganie waty w uchu, uczucie zatkania ucha. Na początku pacjent może nie odczuwać ubytku słuchu, a jedynie uczucie pełności w uchu lub zatkanego ucha i zwlekać ze zgłoszeniem się do lekarza. Objawy zazwyczaj pojawiają się rano. Mogą występować również inne dolegliwości: najczęściej szumy uszne (o charakterze pisku, dzwonienia), zawroty głowy, zaburzenia równowagi. Czasem także ból ucha lub parestezje, czyli nieprzyjemne wrażenia, takie jak pieczenie, mrowienie, drętwienie w okolicy ucha. Poziom niedosłuchu może być różny, łącznie z całkowitą głuchotą.
Co robić w razie wystąpienia objawów nagłej utraty słuchu?
W razie wystąpienia objawów nagłej głuchoty należy natychmiast zgłosić się na SOR. Im szybciej zostanie rozpoczęte leczenie, tym lepsze są jego efekty.
Nagła głuchota idiopatyczna - rozpoznanie
Do ustalenia właściwego rozpoznania konieczne są:
- wywiad (charakterystyczne są objawy i pora ich pojawienia się),
- badanie otolaryngologiczne
- diagnostyka audiologiczna (badanie audiometrii impedancyjnej, tonalnej).
Istotne znaczenie mają również badania obrazowe – przede wszystkim rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa. Często niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych, np. morfologii krwi z rozmazem, układu krzepnięcia, stężenia glukozy we krwi.
Nagła głuchota idiopatyczna - leczenia
Podstawową grupą leków stosowanych w przypadku nagłej głuchoty są glikokortykosteroidy podawane doustnie, miejscowo do ucha, do jamy bębenkowej lub leczenie skojarzone, czyli glikokortykosteroidy doustne oraz podawane do jamy bębenkowej. Część pacjentów może też otrzymać leki przeciwwirusowe, dotyczy to zwłaszcza sytuacji, kiedy pacjent zgłasza się szybko (w ciągu 48 h) od początku objawów. Im szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym jest ono skuteczniejsze, dlatego nie należy zwlekać z poszukiwaniem pomocy lekarskiej!
U części osób słuch może wrócić spontanicznie, niezależnie od leczenia.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie nagłej utraty słuchu?
Rokowanie w nagłej głuchocie jest bardzo różne, a całkowite odzyskanie słuchu jest uzależnione od kilku czynników. Niekorzystnie na rokowanie wpływają: starszy wiek pacjenta, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wcześniejsze występowanie zakrzepicy, późne zgłoszenie się do lekarza, opóźnienie we wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Współwystępowanie zawrotów głowy i zaburzeń równowagi jest złym czynnikiem prognostycznym, natomiast obecność szumów usznych zwykle wiąże się z lepszym rokowaniem. Szacuje się, że u około 2/3 pacjentów słuch powraca, choć nie zawsze w pełni.
Co robić, aby uniknąć nagłej utraty słuchu?
Idiopatyczna nagła głuchota nie ma jednej konkretnej przyczyny, ale zidentyfikowano czynniki ryzyka zachorowania. Zaleca się unikanie ekspozycji na hałas. Poza tym, w profilaktyce ważne jest niepalenie tytoniu, kontrola ciśnienie tętniczego, stężenia glukozy i lipidów, dbanie o prawidłową dietę oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
