Co to jest kołatanie serca i jakie są jego przyczyny?
Kołatanie serca to nieprzyjemne uczucie bicia serca, zwykle związane ze zmianą częstotliwości lub siły skurczu serca. Jest to bardzo nieswoisty objaw, mogący mieć wiele przyczyn. Najczęściej kołatanie serca jest spowodowane:
- zaburzeniami rytmu serca lub zaburzeniami przewodzenia (gdy serce bije zbyt szybko, zbyt wolno lub rytm jest nieregularny),a
- chorobą niedokrwienną serca,
- wadami serca,
- niewydolnością serca,
- zapaleniem osierdzia,
- zaburzeniami psychicznymi (np. zaburzenia nerwicowe, napady paniki, depresja),
- nadużyciem lub odstawieniem alkoholu,
- lekami i używkami (m.in. nikotyna, kofeina, amfetamina, kokaina, betamimetyki, teofilina),
- nadczynnością tarczycy,
- zaburzeniami metabolicznymi (np. hipoglikemia, zbyt niskie stężenie potasu, wapnia lub magnezu we krwi)
- niedokrwistością,
- gorączką,
- stresem,
- wysiłkiem fizycznym,
- ciążą.
Kołatanie serca może występować w formie napadowej (nagły początek i koniec objawów) lub nienapadowej (przyspiesza i ustępuje stopniowo).
Jak często występuje kołatanie serca?
Kołatanie serca jako nieswoisty objaw wielu chorób i stanów występuje dość często.
Jak się objawia kołatanie serca?
W zależności od konkretnej choroby chory może odczuwać szybkie, wolne lub nierówne bicie serca. Kołataniu serca mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak zawroty głowy, osłabienie czy omdlenie. Mogą także wystąpić objawy związane bezpośrednio z chorobą podstawową (np. ból w klatce piersiowej, uczucie duszności, uczucie lęku).
Lekarz w trakcie badania pacjenta może stwierdzić zaburzenia rytmu serca. Ponadto mogą występować objawy typowe dla choroby wywołującej kołatanie serca (np. słyszalne szmery nad sylwetką serca w przypadku wad zastawkowych, bladość skóry w przebiegu anemii, obrzęki np. w okolicy kostek w przewlekłej niewydolności serca itd.).
Co robić w przypadku wystąpienia kołatania serca?
Uczucie kołatania serca wymaga konsultacji z lekarzem. Jeśli objawy występują rzadko, ustępują samoistnie i nie są bardzo uciążliwe dla pacjenta, należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza rodzinnego. Lekarz rodzinny najprawdopodobniej zleci wykonanie badania EKG oraz podstawowych badań laboratoryjnych, w razie konieczności zaleci konsultację w odpowiedniej poradni specjalistycznej.
W przypadku nagłego wystąpienia nasilonego kołatania serca, któremu towarzyszą inne niepokojące objawy, np. ból w klatce piersiowej, duszność, omdlenie czy spadek ciśnienia tętniczego, należy wezwać pogotowie ratunkowe lub zgłosić się do szpitala.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie kołatanie serca?
Kołatanie serca jest objawem zgłaszanym przez pacjenta. W związku z tym jego występowanie stwierdza się jedynie na podstawie wywiadu lekarskiego. Zadaniem lekarza jest znalezienie przyczyny zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości. Konieczne jest zebranie szczegółowego wywiadu co do okoliczności i częstości występowania objawów. Bardzo istotne jest także badanie fizykalne. Następnie wykonuje się badanie EKG celem oceny ewentualnych zaburzeń przewodzenia lub zaburzeń rytmu serca. W przypadku napadowego kołatania serca może być konieczne wykonanie badania Holter EKG (24-godzinne monitorowanie EKG). Jeśli podejrzewa się, że przyczyną kołatania jest choroba serca, wskazane jest także wykonanie badania UKG (echo serca). Ponadto wykonuje się badania laboratoryjne krwi (m.in. morfologię krwi, elektrolity, TSH, stężenie glukozy), które mogą sugerować pozasercową przyczynę zgłaszanych przez pacjenta objawów. Czasami konieczna może być dalsza diagnostyka w poradni specjalistycznej (np. poradni endokrynologicznej, poradni zdrowia psychicznego).
Jakie są metody leczenia kołatania serca?
Leczenie kołatania serca jest ściśle uzależnione od choroby lub stanu, które je wywołują. W przypadku zaburzeń rytmu serca stosuje się leki antyarytmiczne. Konieczne może być także wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, leczenie nadczynności tarczycy, niedokrwistości lub infekcji. Pacjenci, u których występuje kołatanie serca w przebiegu zaburzeń depresyjnych lub w wyniku stresu, mogą wymagać wsparcia psychologicznego lub wdrożenia odpowiedniego leczenia w Poradni Zdrowia Psychicznego.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie kołatania serca?
Zazwyczaj zastosowanie leczenia odpowiedniego dla danej choroby skutkuje ustąpieniem dolegliwości. Jednak w przypadku np. przewlekłych chorób serca, pomimo optymalnego leczenia, objawy mogą nawracać.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia kołatania serca?
Dalsze postępowanie jest uzależnione od choroby podstawowej. Pacjent powinien regularnie przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza. O konieczności dalszej kontroli w poradni POZ lub w poradni specjalistycznej decyduje lekarz prowadzący.
Co robić, aby uniknąć kołatania serca?
Aby zminimalizować ryzyko nawrotu kołatania serca, należy regularnie przyjmować zalecone przez lekarza leki. Ponadto należy unikać alkoholu i palenia papierosów, które mogą wywoływać kołatanie serca u osób zdrowych, a tym bardziej u pacjentów z już rozpoznaną chorobą serca. Zaleca się także odpowiednią ilość snu i unikanie stresów.
