Opis badania
Emitowane przez sondę ultradźwięki przenikają przez poszczególne struktury oka wzdłuż jednej prostej (w odróżnieniu od projekcji B [zob. Ultrasonografia w projekcji B], gdzie odbicia następują w jednej płaszczyźnie), a po odbiciu od nich wracają do głowicy. Na podstawie znajomości prędkości rozchodzenia się fal ultradźwiękowych w poszczególnych środowiskach w oku (np. soczewce, rogówce, cieczy wodnistej, ciele szklistym) i czasu potrzebnego do przebycia poszczególnych odcinków można mierzyć odległości w oku. Najczęściej wykonywane badanie (tzw. biometria) pozwala precyzyjnie zmierzyć długość osiową gałki ocznej, tj. odległość między szczytem rogówki a plamką w siatkówce. Znajomość długości osiowej gałki ocznej jest potrzebna przy obliczaniu mocy sztucznej soczewki przed planowanym jej wszczepieniem w przypadku operacji zaćmy (wymiany nieprzejrzystej soczewki na soczewkę sztuczną). Innym zastosowaniem badania ultrasonograficznego w projekcji A są pomiary zdolności tkanek do odbijania ultradźwięków (tzw. reflektywności wewnętrznej lub echogeniczności). Dzięki tym pomiarom można różnicować tkanki w oku (m.in. odróżniać poszczególne typy guzów (zob. Guzy wewnątrzgałkowe) czy też odwarstwioną siatkówkę (zob. Odwarstwienie siatkówki przedarciowe) od tylnej granicy odłączonego ciała szklistego lub nieprawidłowych błon nasiatkówkowych).
Stosuje się dwie techniki badania. Pierwsza nazywana jest bezpośrednią lub kontaktową. Polega ona na bezpośrednim przyłożeniu do znieczulonej rogówki sondy ultrasonograficznej. Druga metoda nazywana pośrednią lub imersyjną polega na założeniu na znieczulone oko u leżącego pacjenta specjalnego elastycznego pojemnika (tzw. nasadki nagałkowej) wypełnionego płynem, w którym zanurza się końcówkę sondy bez dotykania oka. Zaletą tej metody jest większa dokładność badania, a wadą – jej czasochłonność. Przy metodzie kontaktowej badający może przypadkiem ucisnąć rogówkę, wgłobić ją nieco, co skraca gałkę oczną i może dać błędny wynik pomiaru. W metodzie pośredniej nie dochodzi do bezpośredniego kontaktu między sondą a okiem, dlatego badanie jest dokładniejsze.
Jak się przygotować do badania?
Przed badaniem należy zmyć makijaż i zdjąć soczewki kontaktowe. Badanie przeprowadza się po znieczuleniu rogówki, ponieważ końcówkę sondy przykłada się do powierzchni oka. Trzeba poinformować lekarza o ewentualnym uczuleniu na leki znieczulające. Badany powinien spokojnie siedzieć lub leżeć. Jeśli badanym okiem widzi światełko w obrębie przykładanej do oka sondy, to powinien się w nie bezpośrednio wpatrywać. Natomiast jeśli go nie widzi, powinien patrzeć drugim, niebadanym okiem w dal prosto przed siebie lub spokojnie, powoli kierować je zgodnie z instrukcjami badającego. Nie wolno wykonywać gwałtownych ruchów głową ani cofać głowy bez polecenia. W czasie badania i bezpośrednio po nim możliwe jest nieco zamglone widzenie. W trakcie badania po policzku może spływać niewielka ilość płynu, jaki umieszcza się w przypadku metody pośredniej między sondą a rogówką.
Wskazania do badania
- pomiar długości osiowej gałki ocznej
- pomiary grubości rogówki
- pomiary głębokości komory przedniej oka i/lub grubości soczewki
- pomiary mięśni gałkoruchowych w oczodole
- pomiary nowotworów wewnątrzgałkowych i/lub w oczodole
- ocena reflektywności wewnętrznej poszczególnych struktur w oku
Możliwe powikłania po badaniu
W przeważającej większości przypadków badanie nie powoduje żadnych powikłań. Niekiedy u pacjenta może wystąpić przejściowe nieostre widzenie lub zaczerwienienie oka albo pojawić się uczucie ciała obcego pod powieką (związane z niewielkim nawet ubytkiem nabłonka rogówki w wyniku mechanicznego kontaktu przyrządu z okiem).
Jakie stany występujące po badaniu powinny skłonić do kontaktu z lekarzem?
Do lekarza należy zgłosić się, jeśli pojawi się bardzo silne zaczerwienienie oka, zaczerwienienie utrzymujące się ponad jedną dobę albo wydzielina ropna w oku.