Pytanie nadesłane do redakcji
Mojej 6-letniej córce nie rośnie druga jedynka. Minęło już pół roku i ciągle jej nie widać. I nadal jest drugi ząb mleczny, jedynka w środku dziąsła! Czy to są jakieś niepokojące objawy, że ten ząb jeszcze go nie wypchnął?
Odpowiedziała
dr n. med. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych IZP CMUJ w Krakowie
Estetica Krakow w Krakowie
Europejskie Centrum Profilaktyki w Krakowie
Bez badania klinicznego przeprowadzonego przez lekarza dentystę w gabinecie stomatologicznym nie można odpowiedzieć na Pani pytanie. Jednakże warto wiedzieć, iż zęby mleczne zwykle wypadają, gdy ich miejsce zajmują zęby stałe w procesie wyrzynania się. Proces wyrzynania się zębów stałych jest bardzo zróżnicowany i zależy od wielu czynników zarówno ogólnych, jak i miejscowych.1
Wpływ na tempo wyrzynania się zębów ma stan fizyczny i ogólny zdrowia dziecka, gdyż wyrzynanie się zębów stałych jest związane z ogólnym rozwojem dziecka, a więc procesem wzrastania, dojrzewania, rozwojem kośćca, zdrowia ogólnego i sposobu odżywiania się oraz warunkami bytowymi, w których dziecko przebywa.2
Zawiązki zębów stałych ustawione są w rzucie siekaczy mlecznych dowierzchołkowo. Zawiązki przedtrzonowców stałych (czwórki i piątki) tworzą się między korzeniami trzonowców zębów mlecznych (czwórki i piątki). A proces mineralizacji zębów stałych charakteryzuje się dużą rozbieżnością, gdyż do czasu narodzin zmineralizowane są guzki pierwszych zębów trzonowych (szóstki), a w 1. roku życia guzki zębów przednich, natomiast w wieku 2,5 roku guzki pierwszych trzonowców stałych są zmineralizowane całkowicie, a guzki siekaczy (jedynki, dwójki), kłów (trójki) i przedtrzonowców (czwórki i piątki) tylko w 50%. Dopiero w 4. roku życia całkowicie są zmineralizowane korony pierwszych trzonowców i siekaczy, a kły zmineralizowane są w połowie, natomiast przedtrzonowe i drugie trzonowce (siódemki) mają zmineralizowane tylko szczyty guzków. Mineralizacja zębów przebiega równolegle z ich rozwojem w płaszczyźnie pionowej, a po wyrznięciu zębów stałych proces rozwoju korzeni trwa jeszcze do 3 lat.2
Okresy wyrzynania się zębów stałych ulegają znacznym wahaniom, zwykle obserwuje się, iż u dziewcząt zęby stałe wyrzynają się o 3-6 miesięcy wcześniej w porównaniu z chłopcami.2 Wyrzynaniu się zębów stałych towarzyszy rozwój nowych struktur przyzębia i zmiany w wymiarach wyrostków zębodołowych szczęki i żuchwy. W wyniku tego dochodzi do pojawienia się szpar pomiędzy zębami w odcinku przednim uzębienia mlecznego i tworzenia się miejsca za drugimi mlecznymi trzonowcami dla nowych zębów pierwszych trzonowych stałych.
Proces wyrzynania zębów ma przebieg fazowy i rozpoczyna się od wyrznięcia pierwszego trzonowca. W pierwszej fazie wymiany uzębienia (6.-8. rok życia) wyrzynają się siekacze przyśrodkowe w żuchwie (jedynki dolne), a następnie siekacze przyśrodkowe w szczęce (jedynki górne), potem boczne siekacze (dwójki) najpierw w żuchwie potem w szczęce. Po pierwszej fazie, a przed drugą fazą występuje 1–1,5-roczna przerwa w wymianie uzębienia, a druga faza rozpoczyna się między 9. a 12. rokiem życia, kiedy to w zmiennej kolejności wymianie ulegają w żuchwie dolne kły (trójki), pierwsze przedtrzonowe (czwórki) oraz drugie przedtrzonowe (piątki) lub drugie trzonowce (siódemki), a w szczęce najpierw pierwsze przedtrzonowe, potem kły lub drugie przedtrzonowe i na końcu drugie trzonowce.2,3
Warto zgłosić się z dzieckiem do lekarza dentysty, aby ocenić prawidłowość procesu wyrzynania się zębów na podstawie badania klinicznego oraz być może badań dodatkowych, tj. zdjęcia pantomograficznego (ryc.).
Ryc. Zdjęcie pantomograficzne (fot. W. Bereziewicz)
Piśmiennictwo:
1. Proffit W.R., Fields Jr H.W.: Ortodoncja współczesna. Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin 2000.2. Notzel F., Schultz Ch.: Kompendium diagnostyki ortodontycznej. Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin 2004.
3. Szpringer-Nodzak M.: Stomatologia wieku rozwojowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
