Choroba wysokościowa – jak jej uniknąć?

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam bardzo konkretne pytanie do lekarza specjalisty. We wrześniu wybieram się w podróż pociągiem na daleki wschód Rosji. W drodze przez centralną Syberię (obł. Irkutską i obł. Amurską) są krainy na wysokości ok. 5000 m, gdzie ciśnienie atmosferyczne powietrza jest rzędu 700–720 mm Hg (w obowiązujących jednostkach to 933–959,6 hPa), a ciśnienie na poziomie morza normalne wynosi 760 mm Hg, co odpowiada 1013,25 hPa.
Czy ten poziom ciśnienia ma wpływ na organizm, jego fizjologię, sen, samopoczucie? Jeśli ma niekorzystny wpływ, to jak temu zaradzić?
Jadę pociągiem ponad 100 h; ruch jest ograniczony. Jest tylko jeden pociąg do Lhasy, stolicy Tybetu na wysokości 5000 m, w którym pasażerom w wagonach podaje się tlen i są pod opieką lekarzy.

Odpowiedziała

Dr n. med. Magdalena Twardowska
Specjalista chorób wewnętrznych, chorób płuc, anestezjologii i intensywnej terapii

Kilka słów o chorobie wysokościowej, nazywanej również chorobą górską (AMS – Acute Mountain Sickness):

• Należy pamiętać, że zapobieganie chorobie wysokościowej jest o wiele prostsze i bezpieczniejsze niż jej leczenie.
• Duża wysokość, to zwyczajowo wysokość nad poziomem morza w przedziale 2500 m do 4000 m, czyli 8000 do 13000 stóp; bardzo duża wysokość to 4000 m do 5500 m, czyli 13 000 do 18 000 stóp; skrajnie duża wysokość przekracza 5500 m czyli 18 000 stóp.
• Nie można przewidzieć, kto jest podatny na wystąpienie choroby wysokościowej, kiedy wybiera się w wysokie góry po raz pierwszy. Objawy wystąpią i będą miały różne zaawansowanie u jednych osób powyżej 2000 m, u innych po przekroczeniu 3000 m.
• Ignorowana choroba wysokościowa może doprowadzić do śmierci;
  Wczesne jej objawy to: łatwa męczliwość, osłabienie, uczucie drętwienia kończyn, brak apetytu, nadmierne pragnienie, bóle głowy.

Wyróżniamy dwie ciężkie postaci choroby:

• wysokościowy obrzęk mózgu (HACE – High Altitude Cerebral Edema)
• wysokościowy obrzęk płuc (HAPE – High Altitude Pulmonary Edema)

Podstawą leczenia choroby wysokościowej jest jej zapobieganie, które w najprostszy sposób osiągamy przez aklimatyzację. Kiedy poruszamy się powyżej 3000 m, dzienny limit zwiększania wysokości wynosi 300 m. W przypadku wystąpienia i narastania objawów powinniśmy nie zwiększać wysokości i spowolnić czas procesów adaptacyjnych. Kiedy objawy się nasilają, istotnie konieczne jest zmniejszenie wysokości intensywnych 400–500 m i oczekiwanie na adaptację (2–3 dni).

Należy bezwzględnie unikać intensywnych wysiłków, alkoholu i papierosów. Leki stosowane w prewencji postaci łagodnej i średniej są w Polsce przepisywane na receptę. Warto zasięgnąć porady lekarskiej przed wyjazdem i ocenić swój stan zdrowia.

Trzy złote zasady bezpieczeństwa w chorobie wysokościowej:

1. Jeśli czujesz się źle na wysokości, to jest to choroba wysokościowa, jeśli inna choroba nie została udowodniona.
2. Nigdy nie idź wyżej z objawami choroby wysokościowej.
3. Jeśli czujesz się gorzej lub masz objawy obrzęku płuc lub mózgu, natychmiast schodź w dół.