Edukacja pacjentów z cukrzycą jest warunkiem prawidłowej kontroli choroby. Jednak w Polsce dostęp do edukacji diabetologicznej jest wciąż utrudniony – oceniają eksperci w najnowszym raporcie pt. „Edukacja w cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu”. Jak zaznaczają, może to negatywnie wpływać na efekty terapeutyczne, a co za tym idzie na ryzyko powikłań cukrzycy i jakość życia pacjentów.
Fot. jaytaix / Pixabay
Alicja Szewczyk, przewodnicząca Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii, z inicjatywy której powstał raport zwraca uwagę, że cukrzycę od innych chorób przewlekłych odróżnia to, iż pacjent może wpływać na jej przebieg poprzez własne działania i samokontrolę. Chodzi tu przede wszystkim o prowadzenie aktywnego stylu życia, przestrzeganie diety, dbanie o skórę i stopy (ze względu na problemy z gojeniem się ran), regularne wykonywanie pomiarów glukozy i ciśnienia tętniczego, zażywanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza, zapobieganie niedocukrzeniom, a także szybkie ich rozpoznawanie i reagowanie na nie. Współcześnie uważa się, że edukacja diabetologiczna jest równie ważna w terapii cukrzycy, co odpowiednio dobrane leki.
„Kompleksowa terapia cukrzycy, obejmująca modyfikację stylu życia oraz farmakoterapię, wymaga z jednej strony współpracy wielu specjalistów – między innymi diabetologa, dietetyka, pielęgniarki diabetologicznej, fizjoterapeuty, psychologa, pedagoga/edukatora, a z drugiej – samodyscypliny pacjenta. Świadomy pacjent, który rozumie swoją rolę w procesie leczenia, staje się aktywnym uczestnikiem zmagań z chorobą” – mówi Szewczyk. Dzięki temu znacznie maleje ryzyko rozwoju poważnych powikłań cukrzycy, takich jak zawał serca, retinopatia cukrzycowa, uszkodzenie nerek czy stopa cukrzycowa.
Zdaniem Szewczyk pacjent z cukrzycą może się nauczyć skutecznej samoopieki i samokontroli, nie jest to jednak łatwe, ponieważ wymaga wiedzy medycznej, konsekwencji w działaniu i dużej dyscypliny. Dlatego, zwłaszcza nowo zdiagnozowany chory potrzebuje edukacji i odpowiedniego przygotowania do kompleksowej terapii cukrzycy. Kluczową rolę w tym procesie pełnią pielęgniarki - w około 50 proc. przypadków rozpoczynają ją i kontynuują.
Z badania przeprowadzonego na potrzeby najnowszego raportu wynika, że 99 proc. pielęgniarek jest przekonanych o tym, iż edukacja diabetologiczna ma realny wpływ na wyniki terapii i jakość życia osób chorujących na cukrzycę. Taki sam odsetek ocenia, że stanowisko edukatora ds. diabetologii jest ważne w systemie opieki nad pacjentem z cukrzycą. Jednocześnie 91 proc. pielęgniarek przyznaje, że edukowanie pacjentów stanowi dla nich jedynie zajęcie dodatkowe, wykonywane w wolnych chwilach, między szeregiem innych obowiązków. Na brak edukatora ds. diabetologii w placówce zdrowotnej wskazało aż 70 proc. ankietowanych pań.
W celu poprawy dostępu chorych na cukrzycę do edukacji Polska Federacja Edukacji w Diabetologii postuluje, aby zatrudniać w placówkach medycznych pielęgniarki i położne na stanowisku edukatora do spraw diabetologii (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r.) oraz by wykonywane przez nie usługi edukacyjne były finansowane jako odrębne świadczenie kontraktowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
„W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce uprawnienia edukatora diabetologicznego i specjalizację z pielęgniarstwa diabetologicznego uzyskało wiele osób. Jest więc najwyższy czas, aby docenić ich rolę, również poprzez dowartościowanie porady edukacyjnej, która jest czasochłonna i musi być powtarzana systematycznie” – podkreśla prof. Grzegorz Dzida z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Diabetolog zaznacza, że z edukacji wynikają same korzyści przede wszystkim dla pacjenta, ale również dla systemu opieki zdrowotnej, gdyż odciążenie diabetologów poprawia do nich dostęp.
