×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Nierówna walka z cukrzycą. Insulina

Oliwia Janota, trener pompowy

Skróty: OPI – osobista pompa insulinowa

Każdy pacjent leczony za pomocą insuliny musi pamiętać o prawidłowym przechowywaniu tego hormonu. Fiolki, ampułki czy ampułkostrzykawki z lekiem należy przechowywać w lodówce w temperaturze od +2 do +8 st. C, z dala od elementów mogących prowadzić do zamrożenia insuliny.


Fot. pixabay.com

Ponadto lek można przechowywać po pierwszym użyciu w temperaturze pokojowej do 30 dni. Pacjenci leczeni za pomocą osobistych pomp insulinowych (OPI) zmagają się także z wieloma innymi czynnikami wpływającymi na działanie hormonu. Korzystając ze zbiorników insulinowych w urządzeniu, które towarzyszy im na co dzień w różnych warunkach, muszą pamiętać, jak wiele zmiennych wpływa na działanie insuliny. Od zmiany zbiornika w trakcie wymiany zestawu infuzyjnego po pogodę – codzienność z OPI może zaskakiwać. Dlatego warto podkreślić najczęstsze przyczyny niewłaściwego działania insuliny, które może istotnie wpłynąć na wyrównanie metaboliczne.

Czas używania zbiornika na insulinę

Zaleca się zmianę zbiornika z insuliną każdorazowo podczas wymiany zestawu infuzyjnego, tj. co 2–3 doby, w zależności od rodzaju stosowanych wkłuć. W tym celu pacjenci powinni napełniać zbiornik objętością w przybliżeniu odpowiadającą dwu- lub trzydniowemu zapotrzebowaniu na insulinę wraz z potrzebnym zapasem na procedurę wypełnienia drenu i kaniuli. Oszacowanie zapotrzebowania to sposób, by uniknąć utylizacji zbiornika wraz ze znaczącą ilością niewykorzystanej insuliny.

Brak wspomnianego szacowania zapotrzebowania prowadzi do przedłużania czasu korzystania ze zbiornika celem zużycia pozostałej w nim insuliny, np. pacjent zmienia zbiornik co 6 dni, czyli co drugą wymianę zestawu infuzyjnego, tak by zużyć całą insulinę w wypełnionym zbiorniku (np. 3 ml = 300 jednostek). Jest to jeden z najczęstszych błędów popełnianych w trakcie terapii przy użyciu OPI. Niestety, korzystanie z insuliny znajdującej się w zbiorniku przez 6 dni może prowadzić do zwiększenia liczby epizodów hiperglikemii (bez innej uchwytnej przyczyny), szczególnie w 6. dobie, stając się istotnym czynnikiem wpływającym na dobowy profil oraz zmienność glikemii1.

Pęcherzyki powietrza

Obecność pęcherzyków powietrza w zbiorniku z insuliną jest powszechnym zjawiskiem, którego doświadczył każdy użytkownik OPI. Największą objętość pęcherzyków obserwuje się zaraz po napełnieniu nowego zbiornika i jest to newralgiczny moment, w którym poprawne ich usunięcie minimalizuje ryzyko późniejszego wpływu na podaż insuliny2. Jednym z czynników mających wpływ na tworzenie się pęcherzyków jest temperatura, dlatego zaleca się, by insulinę wyjąć z lodówki i przechować w temperaturze pokojowej przynajmniej 30 minut przed napełnieniem zbiornika. Po wypełnieniu zbiornika insuliną należy usunąć widoczne pęcherze powietrza ręcznie, za pomocą tłoczka połączonego ze zbiornikiem. W ostatnim kroku, korzystając z opcji wypełnienia drenu w OPI, należy pod kontrolą wzroku usunąć wszystkie pozostałe pęcherzyki pojawiające się w świetle drenu (trzymając pompę ze zbiornikiem pionowo do góry, a dren skierowany ku dołowi). Dokładny mechanizm powstawania pęcherzyków powietrza w trakcie używania zbiornika jest nieznany, jednak w przypadku nagłego pogorszenia kontroli glikemii należy każdorazowo wykluczyć brak przepływu insuliny przez zator powietrzny widoczny w drenie.

Ekspozycja na ekstremalne warunki atmosferyczne

Należy mieć na uwadze fakt, iż terapia OPI wiąże się z ciągłym korzystaniem z urządzenia z insuliną, które jest eksponowane na takie warunki, w jakich aktualnie przebywa pacjent. Zaliczamy do nich zarówno temperaturę powietrza, jak i nagłe zmiany ciśnienia, np. w trakcie nurkowania czy lotu samolotem.

Temperatura

W przypadku przebywania w skrajnych temperaturach należy tak osłaniać pompę, by chronić urządzenie przed ekspozycją (zarówno w mroźne, jak i upalne dni), ponieważ w takich warunkach istnieje duże ryzyko krystalizacji insuliny, utraty jej właściwości i w konsekwencji nagłej hiperglikemii. Często pierwszym uchwytnym objawem jest hiperglikemia, która zmusza pacjenta do poszukiwania przyczyny. Dezaktywacja insuliny pod wpływem temperatury nie zawsze przebiega z widocznym zmętnieniem roztworu. W niektórych przypadkach przegrzania insulina może także przyjąć postać przezroczystego żelu, co bywa początkowo nieuchwytne w czasie kontroli (doświadczenia własne). W tym przypadku korekty będą nieskuteczne i niezbędna jest niezwłoczna wymiana wkłucia (wraz z drenem) i zbiornikiem insuliny. Dlatego tak ważne jest zapobieganie sytuacji, w której pacjent, szczególnie przebywając poza domem, nie ma możliwości podania skutecznej korekty. Osoba korzystająca z OPI powinna mieć zawsze przy sobie przynajmniej sprawny wstrzykiwacz z insuliną szybko działającą, a optymalnie także zapasowy zestaw infuzyjny. Zarówno uszkodzenie/okluzja poszczególnych elementów zestawu, jak i krystalizacja insuliny w zbiorniku są bardzo powszechnymi problemami, z którymi zgłaszają się pacjenci (szczególnie w okresie wakacyjnym). Dlatego należy podkreślać wartość edukacji diabetologicznej dotyczącej właściwego przygotowania do sytuacji awaryjnych, by minimalizować ryzyko dekompensacji cukrzycy i konieczności hospitalizacji w sytuacjach, którym można zapobiec.

Ciśnienie atmosferyczne

Mimo rozwoju technologii i produkcji wodoodpornych urządzeń zmiany ciśnienia atmosferycznego mają wpływ na podaż insuliny za pomocą OPI. Badanie opublikowane na łamach „Diabetes Technology & Therapeutics” w 2017 roku udowodniło, iż w warunkach wzrostu ciśnienia atmosferycznego (z 1 do 1,3 ATA) następuje zmniejszenie przepływu insuliny bazalnej o około -0,2 j./10 min (przy przepływie 2 j./h). Co więcej, w sytuacji powrotu do wyjściowych warunków, tj. obniżenia ciśnienia (z 1,3 do 1 ATA) obserwowano niezamierzone zwiększenie przepływu o około +0,3 j./10 min (przy przepływie 2 j./h)3. Przedstawiona sytuacja może mieć wpływ na wyrównanie glikemii w warunkach zmiany ciśnień (lot samolotem, nurkowanie) wśród pacjentów leczonych OPI, a właściwe przygotowanie do wymienionych aktywności należy omówić z zespołem terapeutycznym.

Piśmiennictwo:

1. Tamborlane W. V., Wadwan R.P., Renard E. i wsp.: Glycemic control after 6 days of insulin pump reservoir use in type 1 diabetes: Results of double-blind and open-label cross-over trials of insulin lispro and insulin aspart 1: CSII insulin lispro versus insulin aspart: Type 1 DM”. J. Diabetes 2015; 7 (2): 270–278, mar. 2015, doi: 10.1111/1753-0407.12162.
2. Knoll M.M., Vazifedan T., Gyuricsko E.: Air occlusion in insulin pumps of children and adolescents with type 1 diabetes. J. Pediatr. Endocrinol. Metab. 2020; 33 (2): 179–184, doi: 10.1515/jpem-2019-0358.
3. Bertuzzi F., Pintaudi B., Bonomo M., Garuti F.: Unintended insulin pump delivery in hyperbaric conditions. Diabetes Technol. Ther. 2017; 19 (4): 265–268, doi: 10.1089/dia.2016.0368. Epub 2017 Feb 23.

06.05.2021
Zobacz także
  • Hybrydowe pompy insulinowe - nowa jakość prowadzenia insulinoterapii
  • Otyłość a insulinooporność
  • Jak przełamać lęk przed insulinoterapią
  • Pomyłki przy wstrzykiwaniu insuliny
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta