Opublikowany w poniedziałek raport Najwyższej Izby Kontroli koncentruje się wokół gorącego tematu wywozu niektórych leków za granicę i roli, jaką w tym procederze odegrało Ministerstwo Zdrowia. Nie jest to jednak jedyna kwestia, jaką poruszyli kontrolerzy: zajęli się także jakością nadzoru nad rynkiem farmaceutycznym.
Fot. pixabay.com
Ogólny wniosek, płynący z lektury raportu, jest przygnębiający: choć Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna stara się pracować rzetelnie, kontrola rynku farmaceutycznego nie jest wystarczająca. To z jednej strony efekt jego skali, z drugiej – niedoskonałości przepisów, z trzeciej – szczupłości środków, jakimi dysponuje nadzór farmaceutyczny. Środków i kadr, co jest ze sobą ściśle związane.
NIK nie po raz pierwszy podkreśla, że trudno zbudować i prowadzić skuteczny nadzór, nie oferując pracownikom wynagrodzenia, jakie mogą uzyskać na wolnym rynku. Podobne wnioski padały w raportach dotyczących działalności NFZ. Teraz w raporcie NIK czytamy m.in., że źródłem kłopotów z pozyskiwaniem pracowników przez Inspektoraty była przede wszystkim niekorzystna relacja między wymaganiami stawianymi kandydatom (identyczne, jak dla kierownika apteki), a oferowanymi warunkami zatrudnienia, zwłaszcza w stosunku do rynkowych ofert dla farmaceutów . Średnie wynagrodzenie inspektora farmaceutycznego mieściło się w granicach 3,4 - 4,4 tys. zł brutto, podczas gdy mediana wynagrodzeń kierownika apteki ogólnodostępnej to 6,6 tys. zł brutto.
Inspektorów farmaceutycznych jest za mało, więc kontrole placówek odbywają się średnio raz na dwa do czterech lat, zaś w skrajnych przypadkach nawet raz na siedem lat.
NIK zwraca też uwagę na problem niemal zupełnego braku nadzoru nad sprzedażą leków (OTC) poza aptekami – w sklepach, na stacjach benzynowych, etc. – Inspekcja Farmaceutyczna nie dysponuje danymi o liczbie takich obiektów, gdyż sklepy ogólnodostępne nie mają obowiązku zgłaszania ani uzyskiwania zezwoleń na sprzedaż tego typu farmaceutyków – podkreśla raport NIK. To oznacza m.in., że nie ma żadnej kontroli nad tym, w jakich warunkach są przechowywane leki, czy są zabezpieczone przed dostępem dzieci. „W ośmiu krajach z dziewięciu, których Najwyższe Organy Kontroli odpowiedziały na zapytanie NIK, sprzedaż produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza poza aptekami jest całkowicie zakazana (Austria, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Malta, Niemcy, Słowenia). Niektóre z tych leków dostępne są w sieci pozaaptecznej na Węgrzech” - przypomina NIK.
Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła też, że zbyt późno wprowadzono w Polsce zmiany w przepisach pozwalające na przeciwdziałanie procederowi nabywania w dużych ilościach produktów leczniczych zawierających w swoim składzie substancje psychoaktywne, w tym pseudoefedrynę, wydawanych bez przepisu lekarza. Dolnośląski Wojewódzki Inspektor po kontroli w sześciu aptekach, w których stwierdzono sprzedaż produktów leczniczych zawierających pseudoefedrynę w ilościach przekraczających potrzeby lecznicze indywidualnego pacjenta, wydał decyzje zakazujące prowadzenia takich praktyk. „W jednej z decyzji wykazano sprzedaż produktów leczniczych zawierających pseudoefedrynę w okresie od 1.01.2012 r. do 1.08.2013 r. w ilości 1 045 401 szt., na kwotę 13.804.142,93 zł. (...) W jednym z punktów aptecznych, w jednym dniu stwierdzono 1678 transakcji przy rozbiciu na jednostkowe opakowania – łącznie w ciągu dziesięciu miesięcy sprzedano 104 416 opakowań produktu” – czytamy w raporcie.
Te leki z polskich aptek trafiały przede wszystkim do Czech (tamtejszy rząd wcześniej ograniczył możliwość sprzedaży leków z pseudoefedryną), gdzie grupy przestępcze używają ich do produkcji narkotyków.
