Jak wskazują wyniki badania GUS, mieszkańcy Polski bardzo często zażywają leki, zarówno te przepisane przez lekarza, jak i brane na własną rękę. Na jesieni 2014 r. ponad 70% ludności Polski zażywało leki, równie często jak 5 lat wcześniej. Leki znacznie częściej zażywali mieszkańcy miast niż wsi. W ciągu ostatnich 2 tygodni przed badaniem leki stosowało blisko 3/4 mieszkańców miast i 2/3 mieszańców wsi.
Fot. Pixabay.com
Generalnie, Polacy coraz częściej leczą się samodzielnie, biorąc leki nieprzepisane przez lekarza; co czwarty mieszkaniec Polski zażywał tylko leki nie przepisane przez lekarza, także co czwarty zarówno przepisane na receptę lub nie przepisane, a tylko co piąty – wyłącznie leki przepisane przez lekarza.
Nadal leki częściej zażywane były przez kobiety i to niezależnie od ich miejsca zamieszkania (miasto czy wieś) – prawie 77% z nich stosowało różnego rodzaju medykamenty, podczas gdy wśród mężczyzn niespełna 63%. Analizując strukturę osób zażywających leki według wieku nietrudno zauważyć, że w młodszych rocznikach wieku (do 39. roku życia) stosunkowo często zażywano tylko leki nieprzepisane przez lekarza, zaś leki przepisane przez lekarza rzadziej.
Natomiast w starszych grupach wieku, zwłaszcza po ukończeniu 50. roku życia, relacje te uległy odwróceniu. Coraz większa grupa osób kierowała się zaleceniami lekarskimi i zażywała tylko leki przepisane przez lekarza, choć równocześnie dużą grupę stanowią osoby, które zażywały zarówno leki przepisane, jak i nieprzepisane.
Analizując strukturę osób zażywających leki według wieku można zauważyć, że stosunkowo często leki zażywały dwie grupy, tj. dzieci do 9. roku życia oraz osoby co najmniej 50-letnie.
Wśród osób dorosłych częstość stosowania lekarstw wzrasta wraz z wiekiem. Odsetek osób zażywających leki będących w wieku 50 lat i więcej jest już bardzo wysoki i wynosi 79-97%, podczas gdy w grupach młodszych 49-70%.
Uwzględniając zróżnicowanie terytorialne można stwierdzić, że relatywnie najczęściej leki zażywane były przez mieszkańców województwa łódzkiego i śląskiego – prawie 3/4 ludności, najrzadziej natomiast przez mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego i wielkopolskiego – mniej niż 2/3 ludności.
Bezspornie stan zdrowia wpływa na częstość konsumpcji leków. Osoby o złym stanie zdrowia, tj. chore przewlekle lub mające inne problemy zdrowotne muszą zażywać leki. Jak wskazują wyniki badania, w ciągu ostatnich 2 tygodni leki zażywało 90% osób z długotrwałymi problemami zdrowotnymi i 48% osób nie mających takich problemów.
Oczywiście rodzaj zażywanych leków uzależniony jest od wieku i stanu zdrowia osób leczących się, a zatem celowa jest analiza struktury zażywanych leków dla dwóch odrębnych populacji – dzieci (do lat 15) oraz osób dorosłych.
Leki zażywane przez dorosłych
Dorosłym lekarze najczęściej przepisywali leki obniżające ciśnienie krwi; przyjmowało je ponad 21% osób w wieku 15 lat i więcej. Nieznacznie rzadziej lekarze przepisywali leki na bóle stawów, obniżające poziom cholesterolu, leki kardiologiczne oraz leki na bóle szyi, pleców. Tego typu leki przepisane przez lekarza zażywało 9-10% dorosłych mieszkańców Polski.
Osobom do 40. roku życia lekarze najczęściej ordynowali antybiotyki, leki na objawy alergii oraz hormonalne związane z chorobami tarczycy. Osobom w wieku średnim między 40. a 59. rokiem życia – najczęściej leki obniżające poziom ciśnienia krwi, na bóle pleców lub szyi czy też stawów oraz obniżające poziom cholesterolu. Natomiast osobom starszym (60 lat lub więcej), oprócz ww. leków, także inne leki kardiologiczne, na cukrzycę, problemy żołądkowe oraz leki nasenne.
W strukturze leków kupowanych bez recepty lekarskiej dominowały witaminy, preparaty mineralne lub środki wzmacniające. Zażywała je więcej niż 1/4 dorosłych Polaków. W następnej kolejności kupowane były leki przeciwbólowe (głównie na bóle głowy lub migrenę) oraz leki na przeziębienie, grypę lub ból gardła, co ma swoje uzasadnienie, bowiem termin badania zbiegł się z okresem nasilenia występowania takich dolegliwości.
Warto zauważyć, że biorąc pod uwagę całą populację (zarówno zażywających leki, jak i niezażywających), to kobiety znacznie częściej niż mężczyźni stosowały wszystkie rodzaje leków z badanych list i równocześnie prawie 2-krotnie częściej (niż mężczyźni) zażywały leki na bóle głowy lub migrenę (zwłaszcza te nieprzepisane), przeciwdepresyjne, a także nasenne i uspokajające oraz na bóle stawów, szyi lub pleców.
Uwzględniając miejsce zamieszkania można stwierdzić, że stosunkowo często leki zażywali dorośli mieszkańcy województwa łódzkiego, kujawsko-pomorskiego, pomorskiego, podlaskiego i śląskiego – co najmniej 75% dorosłych osób, a najrzadziej mieszkańcy województwa świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego – mniej niż 68% ogółu dorosłych osób.
Leki zażywane przez dzieci
W ciągu 2 tygodni poprzedzających badanie leki przyjmowało prawie 58% dzieci, z tego blisko co trzecie dziecko – wyłącznie leki nie przepisane przez lekarza. Leki przepisane przez lekarza stosowała ponad 1/4 dzieci w wieku 0-14 lat. Na 1000 dzieci stosujących leki przepisane na receptę 480 przyjmowało leki na przeziębienie, grypę lub ból gardła, 319 antybiotyki, a 301 leki przeciwalergiczne. Leki przepisane przez lekarza nieco częściej podawano dzieciom najmłodszym z grupy 0-4 lata.
Leki kupowane bez recepty przyjmowała blisko połowa badanych dzieci. Spośród tych leków najczęściej stosowane były witaminy, preparaty mineralne i środki wzmacniające – korzystało z nich 715 dzieci na 1000 stosujących leki – oraz środki na przeziębienie, grypę lub ból gardła (501). Nieznacznie częściej stosowano je u dzieci 5-9-letnich.
Należy również podkreślić dość wysoki poziom konsumpcji leków na bóle głowy, migrenę lub inne bóle wśród dzieci w wieku 10-14 lat, zwłaszcza tych nieprzepisanych na receptę. Najczęściej w badanym okresie leki stosowały dzieci mieszkające w województwie łódzkim i śląskim (ponad 65%), zaś najrzadziej dzieci z województwa warmińsko-mazurskiego – mniej niż połowa z nich.
