Ból gardła jest powszechnym objawem, który zwykle towarzyszy infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, np. przeziębieniu. Ból może nasilać się przy przełykaniu, czasem jest tak silny, że sprawia trudności w połykaniu – dzieje się tak m.in. u chorych na mononukleozę lub anginę. Domowe sposoby obejmują przede wszystkim nawilżanie gardła, płukanie roztworem soli, a także stosowanie tabletek do ssania dostępnych bez recepty.
Co to jest ból gardła i jakie są jego przyczyny?
Ból gardła jest powszechnie występującym objawem, który może mieć różne nasilenie, a niekiedy może być bardzo uciążliwy. Mogą skarżyć się na niego pacjenci w każdym wieku. Przyczyną bólu gardła są zazwyczaj infekcje. Ból może obejmować całe gardło lub być bardziej nasilony po jednej stronie. Często nasila się podczas przełykania.
Najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje. Jeśli ból pojawia się nagle i towarzyszą mu objawy, takie jak złe samopoczucie, gorączka, ból głowy i bóle mięśni, można podejrzewać infekcję bakteryjną lub wirusową. Oprócz ostrych infekcji ból gardła może też byś skutkiem przewlekłych zakażeń i stanów zapalnych, takich jak przewlekłe zapalenie zatok przynosowych, przewlekłe ropne zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, czy przewlekłe zapalenie gardła spowodowane narażeniem na czynniki drażniące błonę śluzową gardła, takie jak alkohol czy dym tytoniowy. Ból i/lub drapanie w gardle to typowe objawy przeziębienia (zobacz: Przeziębienie).
Inną przyczyną bólu gardła może być zatrzymanie się ciała obcego w gardle lub w przełyku. W takich przypadkach objawem najczęściej jest nagły, ostry, kłujący ból gardła, który pojawił się w czasie posiłku i nasila się podczas połykania.
Czasem ostry ból gardła jest spowodowany oparzeniem – może być to zarówno oparzenie termiczne (np. napicie się gorącej herbaty), jak i chemiczne (przypadkowe spożycie środków chemicznych).
Silny ból gardła
Silny ból gardła, któremu towarzyszą trudności w połykaniu i nieprzyjemny zapach z ust, a także gorączka może być objawem mononukleozy lub anginy (ostrego zapalenia gardła i migdałków). Przeczytaj więcej: Mononukleoza i Angina
Jednostronny ból gardła
Przewlekły, samoistny ból o stałym charakterze, któremu towarzyszy trudność w przełykaniu (dysfagia), niezwiązany z infekcją, może być spowodowany chorobą nowotworową gardła. Ból jest zazwyczaj jednostronny, może towarzyszyć mu guz na szyi, ból ucha, szczękościsk, w przypadku zaawansowanej choroby także duszność. Najczęściej zmiany nowotworowe występują w części środkowej gardła (część ustna). Czynnikami ryzyka są palenie papierosów i nadużywanie alkoholu.
Ból gardła przy relfuksie
Jeśli przyczyną bólu gardła jest choroba refluksowa przełyku, to należy wdrożyć odpowiednie leczenie refluksu. Przeczytaj więcej: Choroba refluksowa przełyku
Co robić w razie wystąpienia bólu gardła?
Ból gardła jest powszechnym i często występującym objawem, dlatego duża część chorych próbuje radzić sobie z nim samodzielnie, stosując leki dostępne bez recepty, które są powszechnie dostępne w aptekach i sklepach. Dość często ból gardła jest na tyle uciążliwy, że skłania do wizyty u lekarza rodzinnego lub laryngologa. Właściwe leczenie zależy od przyczyny bólu, a ból gardła, szczególnie przewlekły lub bardzo silny, może być objawem poważnych chorób. Dlatego nie należy zwlekać z wizytą u lekarza w przypadku bólu przewlekłego albo nagłego pojawienia się silnego bólu bez cech infekcji lub z towarzyszącymi niepokojącymi objawami, takimi jak trudności w połykaniu czy krwawienie. Jednostronny ból, najpierw o stałym nasileniu, z czasem narastający, dokuczliwy podczas połykania może być oznaką choroby nowotworowej, więc takiego bólu nie należy lekceważyć.
Co zrobi lekarz, jeśli zgłosimy się z bólem gardła?
Podstawowe znaczenie w diagnostyce bólu gardła ma wywiad zebrany od pacjenta, który pozwala podejrzewać przyczynę dolegliwości. Przyczyn bólu gardła jest bardzo wiele, dlatego lekarz będzie dokładnie pytać o charakter bólu, jego lokalizację, czas trwania, zmiany w czasie (narastanie, pulsowanie) oraz objawy towarzyszące.
Następnie lekarz przeprowadzi ogólne badanie pacjenta, w tym badanie gardła. Lekarz rodzinny bada gardło, oglądając je w świetle lampy lub latarki, niekiedy używa też szpatułki, aby lepiej uwidocznić całe gardło. W razie wątpliwości lub podejrzenia poważnych zmian lekarz skieruje pacjenta do laryngologa, który przeprowadzi pełne badanie laryngologiczne z dokładną oceną gardła. W niektórych przypadkach lekarz zleci badania laboratoryjne, np. swoisty test antygenowy dla paciorkowców z grupy A w przypadku podejrzenia anginy paciorkowcowej, posiew w anginach bakteryjnych, czy badania krwi przy podejrzeniu infekcji, takich jak mononukleoza zakaźna.
Najczęściej nie ma potrzeby wykonywania dodatkowym badań obrazowych.
Domowe sposoby na ból gardła
Jeśli ból gardła jest objawem infekcji, np. przeziębienia, można skorzystać z domowych sposobów łagodzenia dolegliwości. W aptekach dostępne są bez recepty tabletki do ssania, które zawierają zwykle leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, mentol, a także zioła lub leki działające przeciwdrobnoustrojowo. Przed użyciem należy przeczytać ulotkę albo poradzić się lekarza lub farmaceuty. Samo ssanie tabletki często przynosi ulgę.
Ulgę przy bólu gardła mogą przynieść również nawilżanie gardła, czyli np. picie małymi łykami ciepłego mleka z miodem lub płukanie gardła ciepłym roztworem soli.
Czy lody pomagają na ból gardła?
Nie ma jednoznacznych danych naukowych przemawiających za tym, że jedzenie lodów podczas bólu gardła jest pomocne. Z drugiej strony, nie ma też danych dających podstawy, żeby stwierdzić, że lody są przeciwwskazane w ostrych zakażeniach górnych dróg oddechowych (np. podczas przeziębienia). Przyczyną przeziębienia jest bowiem infekcja wirusowa, na której przebieg spożywanie lodów raczej nie ma znacznego wpływu. Obserwacje wskazują, że lody (i inne zimne pokarmy), mogą łagodzić ból gardła i jamy ustnej, dlatego podczas przeziębienia można je spożywać. Może być to kwestia indywidualna, dlatego można przyjąć, że jeśli u danej osoby spożywanie lodów przynosi ulgę, to może je jeść.
