Astma nie zwiększa ryzyka zachorowania na COVID-19, tak jak nie zwiększa ryzyka zgonu z powodu zakażenia SARS-CoV-2; glikokortykosteroidy są wskazane i zalecana jest kontynuacja leczenia. Co więcej, stosowanie wziewnych sterydów zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 – przypominali eksperci podczas konferencji zorganizowanej z okazji Międzynarodowego Dnia Astmy i Alergii.
Prof. Maciej Kupczyk. Fot. MP
Międzynarodowy Dzień Astmy i Alergii stał się przyczynkiem do spotkania ekspertów w ramach kampanii „Liczy się każdy oddech. Kontroluj astmę, korzystaj z życia”. Rozmowy w znaczącej mierze dotyczyły leczenia astmy w warunkach pandemicznych.
Na wstępie prof. Stanisława Bazan-Socha, kierownik Zakładu Alergii, Autoimmunizacji i Nadkrzepliwości z II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum UJ przypomniała, że jest to najczęstsza przewlekła choroba układu oddechowego u dzieci i jedna z najczęściej występujących u dorosłych. Szacunkowo na astmę choruje na świecie 350 mln osób. W Polsce jest to 5–6% dorosłej populacji.
– Jest to poważny problem zdrowotny i ekonomiczny w rodzinach i społeczeństwie. W 30-osobowej klasie mamy zazwyczaj 2–3 osoby, które na astmę chorują. W wielu przypadkach choroba jest nieleczona, a często w ogóle nierozpoznana – zauważyła profesor.
Zapytana o ograniczenia związane z leczeniem astmy w warunkach pandemicznych, zwróciła uwagę na temat leczenia zdalnego.
– Poprzez teleporadę możemy nadzorować tylko tych pacjentów, których znamy, wiemy jak chorują, jakie mają zaostrzenia. Są to osoby, które wcześniej dostawały już od nas plan postępowania w zakresie zaostrzeń – podkreśliła prof. Bazan-Socha. – W przypadku pacjenta pierwszorazowego zdalne ustalanie postępowania nie jest możliwe.
Ekspertka zauważyła również, że praca w ośrodkach, które nie zostały przekształcone w covidowe, odbywała się w miarę normalnym trybem.
– Jedyne poważne ograniczenia dotyczyły wykonywania badań spirometrycznych, ponieważ takie były wytyczne eksperckie, żeby nie narażać nas i pacjentów. Spirometrię ograniczaliśmy do przypadków, które bezwzględnie tego wymagały – stwierdziła prof. Stanisława Bazan-Socha.
– Musimy nauczyć się korzystać z teleporad – dodał prof. Maciej Kupczyk, prezydent-elekt Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. – To przyszłość medycyny i nie warto wylewać dziecka z kąpielą. Musimy nauczyć się korzystać z atutów telewizyt, ale ich nie nadużywać. Myślę, że po okresie pandemii ten rodzaj porad powinien pozostać.
Specjalista przekonywał, że pacjenci z astmą oskrzelową powinni stosować się do wszelkich zaleceń zgodnie ze stanowiskiem GIS.
– Jeśli zostało wydane stanowisko, że należy nosić maseczki, w przypadku pacjentów z astmą nie widzę żadnych przeciwwskazań do noszenia maseczek – powiedział prof. Kupczyk, uspokajając przy tym, że dostępny jest cały szereg publikacji naukowych pokazujących, iż alergie i astma oskrzelowa nie stanowią czynnika ryzyka rozwoju zakażenia SARS-CoV-2 i ciężkiego przebiegu COVID-19. Koronawirus nie jest czynnikiem etiologicznym zaostrzenia choroby.
– Ciekawe jest to, że ekspresja receptora ace2, który jest niezbędny do internalizacji koronawirusa i rozwoju zakażenia, jest mniejsza u pacjentów stosujących wziewne glikokortykosteroidy, które stanowią kluczową broń w leczeniu astmy. Jest to dla nas pomoc w walce z tzw. steroidofobią – wyjaśniał lekarz.
Prof. Maciej Kupczyk mówił o najnowszych wytycznych GINA (Global Initiative for Asthma), które ukazały się pod koniec marca br.
– Wszystkie informacje zostały potwierdzone – astma nie zwiększa ryzyka COVID-19, nie zwiększa ryzyka zgonu, a glikokortykosteroidy są wskazane i zalecana jest kontynuacja leczenia – tłumaczył profesor, zwracając uwagę na polskie wytyczne. Standardy PTA są bowiem spójne z GINA i mówią, że należy kontynuować optymalne leczenie astmy oskrzelowej. Leczeni pacjenci mają zdecydowanie niższe ryzyko zaostrzenia i destabilizacji.
Do tego należy dodać zalecenia epidemiologów: noszenie maseczek, dystans, częste mycie i dezynfekowanie rąk. Właśnie poprzez zachowanie szczególnej ostrożności uzyskany został pewien pozytywny efekt.
– Widać efekt spadku infekcji wirusowych, które w przypadku astmy były czynnikiem zaostrzeń choroby – podkreślił prof. Kupczyk.
Lekarz odniósł się również do często zgłaszanych przez pacjentów powikłań pocowidowych ze strony układu oddechowego, jakimi są duszności, pogorszenie tolerancji wysiłku, kaszel, cechy nadreaktywności oskrzeli, które mogą utrzymywać się tygodniami, a nawet miesiącami od zakażenia koronawirusem.
– To olbrzymie wyzwanie dla specjalistów pulmonologów i alergologów – podkreślił prof. Kupczyk. – Opracowane zostały rekomendacje Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, które w ciągu najbliższych dni zostaną opublikowane, pokazujące aspekty postępowania po przebytym zakażeniu.
Wskazał także na inny problem – wynikającego z pandemii długu zdrowotnego.
– To co jest prawdziwą tragedią, to jest dług zdrowotny – stwierdził prezydent-elekt PTA. – Wystarczy spojrzeć, jak zmienia się liczba zgonów i urodzeń. Pandemia trafiła na niewydolny system i przestawienie całej ochrony zdrowia na opiekę nad pacjentami z COVID-19 przyniosło istotne konsekwencje z punktu widzenia opieki nad chorymi przewlekle. Polska jest na drugim miejscu pod względem wzrostu liczby osób zmarłych w 2020 roku w porównaniu ze średnią z lat poprzednich. To olbrzymie obciążenie, z którym będziemy pracowali przez kolejne lata. Jedyną szansą są szczepienia przeciwko COVID-19.
Zdaniem profesora najbardziej cenne z punktu widzenia specjalistów informacje wiążą się z raportami szczepień, które z tygodnia na tydzień mówią o coraz większej liczbie zaszczepionych osób. Jaki to może mieć efekt, pokazują dane dotyczące zakażeń w grupie „0”, gdzie nastąpił w kolejnych tygodniach spadek z kilkuset zakażeń to kilkunastu.
Z drugiej strony ze względu na ryzyko anafilaksji pojawiły się wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa szczepień u alergików. – Rzeczywiście pierwsze raporty z grudnia pokazywały nieco wyższe liczby, ale już w kolejnych zbliżyliśmy się do liczby standardowo obserwowanych w trakcie rutynowych szczepień, np. przeciwko grypie, reakcji anafilaktycznych – powiedział prof. Kupczyk.
Polskie Towarzystwo Alergologiczne ze swojej strony opublikowało rekomendacje określające, którzy pacjenci powinni trafić do alergologa na konsultacje przed szczepieniem.
– Przypomnę, że astma i alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa absolutnie nie są przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19. Przeciwwskazaniem jest wyłącznie wstrząs anafilaktyczny, ciężka uogólniona reakcja alergiczna po poprzedniej dawce szczepionki lub po preparatach zawierających PET – dodał prezydent-elekt PTA.
Dr Piotr Dąbrowiecki, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę i POChP przyznał, że opieka specjalistyczna w okresie pandemii uległa pogorszeniu, ale sytuacja poprawia się.
– Wydaje się, że trzecia fala pandemii złagodniała – powiedział przewodniczący federacji. – Nie możemy jednak powiedzieć, że mamy problem za sobą. Jednostki ochrony zdrowia nadal są w pełni „skowidowane”, czyli tam, gdzie wcześniej leczeni byli pacjenci chorzy na astmę, alergie i POChP, dzisiaj są pacjenci covidowi. Opieka specjalistyczna jest niestety gorszej jakości. Nie rezygnujemy jednak z wysiłku, żeby optymalizować leczenie naszych pacjentów. Cieszy nas to, że kolejne oddziały i kliniki będą pozbawiane tego przydatku COVID+ i będą mogły wrócić do normalnego trybu pracy. Widać światło w tunelu.
