Pytanie nadesłane do redakcji
Leki inhalacyjne: odpowiedni dobór inhalatora. Czy leki inhalacyjne (np. Salmeterol+Fluticasone) mogą być substytuowane? W jaki sposób substytucja zależna jest od typu inhalatora? Czy jest różnica w przypadku substytucji inhalatorów MDI a DPI?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia Alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Wymieniony w pytaniu Fluticason jest glikokortykosteroidem. Leki z tej grupy należą do podstawowych preparatów stosowanych w leczeniu astmy. Hamują one proces zapalny toczący się w drzewie oskrzelowym. Glikokortykosteroidy wziewne znajdują również zastosowanie w leczeniu ciężkich postaci przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
Drugi wymieniony lek jest beta-2-mimetykiem o przedłużonym działaniu. Jego działanie polega przede wszystkim na długotrwałym rozszerzaniu oskrzeli. Preparat znajduje zastosowanie w leczeniu astmy (zawsze jest to lek dodany do glikokortykosteroidu) oraz w leczeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (może być stosowany w monoterapii).
Równoczesne zastosowanie obu preparatów z jednego inhalatora potęguje efekt ich działania.
Efekt terapeutyczny leków wziewnych zależy od:
- właściwości farmakologicznych leku (zdolność wiązania z receptorem, siła wiązania z receptorem, metabolizm leku itp.)
- zastosowanego inhalatora
- prawidłowej techniki inhalacyjnej.
Oba, wymienione leki dystrybuowane są w postaci inhalatorów ciśnieniowych (MDI) oraz inhalatorów proszkowych - PDI (dysk oraz aerolizer).
Dobierając typ inhalatora, należy uwzględnić m.in. stopień ciężkości choroby i związane z tym możliwości wykonania przez pacjenta odpowiedniego wdechu (PIF - szczytowego przepływu wdechowego) umożliwiającego pokonanie oporu wewnętrznego inhalatora. Dyski mają jeden z najniższych oporów wewnętrznych, stąd łatwość przyjmowania leków z tego typu inhalatorów.
Część pacjentów nie toleruje proszkowych leków wziewnych z powodu ich smaku lub uczucia podrażnienia gardła.
W takiej sytuacji można zastosować leki z aerozoli ciśnieniowych. Ten typ inhalatora wymaga odpowiedniej koordynacji wdechu z uwolnieniem dawki (tzn. w momencie uwolnienia dawki w tym samym czasie pacjent powinien wykonać spokojny wdech). W celu ułatwienia przyjmowania leków wziewnych z inhalatorów ciśnieniowych można zastosować komory inhalacyjne (nie jest wówczas wymagana koordynacja wdechu z uwolnieniem dawki leku z inhalatora). Ten sposób inhalacji zmniejsza ryzyko miejscowych działań niepożądanych glikokortykosteroidów (cząsteczki leku o dużej średnicy zostają zatrzymane we wnętrzu komory inhalacyjnej).
Depozycja leku w drzewie oskrzelowym przy prawidłowo zastosowanej technice inhalacyjnej w przypadku użycia dysku i aparatu ciśnieniowego jest porównywalna. Warto pamiętać, że prawidłowo wykonana inhalacja powinna składać się z kilku etapów: wydech powietrza (pacjenci najczęściej zapominają o tej fazie inhalacji) następnie po włożeniu do ust ustnika inhalatora proszkowego należy wykonać głęboki, odpowiednio szybki wdech, kolejny etap to zatrzymanie oddechu na szczycie wdechu na ok. 5 sekund, wyjęcie z ust inhalatora oraz spokojne wypuszczenie powietrza nosem.
W przypadku zastosowania inhalatora ciśnieniowego przed uwolnieniem dawki należy wstrząsnąć pojemnikiem, jeśli lek jest podawany z komory inhalacyjnej należy wykonać ok. czterech spokojnych wdechów i wydechów do komory. Lek najlepiej przyjmować z tuby przez ustnik, bez użycia maseczki (zwiększa to depozycję leku w drzewie oskrzelowym).
W przypadku stosowania glikokortykosteroidów wziewnych należy pamiętać o konieczności wypłukania ust, umycia zębów (zmniejsza to ryzyko grzybicy jamy ustnej). Leki z grupy beta-2-mimetyków mogą wpływać na zmniejszenie wydzielania śliny i pośrednio przyczyniać się do rozwoju próchnicy, zabiegiem profilaktycznym może być żucie gumy do żucia.
Piśmiennictwo:
Antczak-Marczak M., Kuna P.: Steroidofobia czy realne zagrożenie? Bezpieczeństwo leczenia astmy wziewnymi glikokortykosteroidami w oparciu o ich właściwości farmakologiczne. Terapia. Alergologia, 2006; 14, 4, (178), 18: 20-26.Emeryk A., Bartkowiak-Emeryk M.: Właściwy dobór inhalatora drogą do skuteczniejszego leczenia astmy. Terapia. Alergologia, 2009; 17, 3, (222): 69-74.
Emeryk A.: Respimat - w stronę idealnego inhalatora. Alergia, 2011; 1/4: 35-38.
Kuna P., Kupryś-Lipińska I.: Współpraca z pacjentem przyjmującym leki wziewne w celu poprawy kontroli astmy. Terapia. Alergologia.2008; 16, 4, (208): 47-54.
Virchow J.Ch.: Potrzeba nowego inhalatora. Alergoprofil, 2011; 7,1,2-3.
Petrasz M., Lisiecka K., Durska G.: Wpływ leków przeciwastmatycznych na stan zdrowia jamy ustnej pacjentów w wieku rozwojowym. Magazyn Stomatologiczny. 2005; 15, 1, (157): 26-28