Próba wykonywana jest w celu stwierdzenia, czy dana osoba jest uczulona na konkretny alergen. Badanie wykonuje się stosunkowo rzadko. Zwykle wtedy, gdy innymi metodami nie udało się potwierdzić nadreaktywności oskrzeli i (lub) uczulenia na konkretny alergen, a wynik badania ma znaczenie dla rozpoznania choroby. Badanie wykorzystuje się również czasami dla celów naukowych.
Próba prowokacyjna z alergenem polega na wziewnym podawaniu stopniowo wzrastających i dokładnie określonych dawek alergenu pod kontrolą lekarza i seryjnie wykonywanej spirometrii. Badanie jest wykonywane wyłącznie w szpitalu, ze względu na możliwość wystąpienia ciężkiego napadu astmy oskrzelowej podczas badania, jak i do kilkunastu godzin po jego zakończeniu.
Badanie rozpoczyna się wykonaniem spirometrii podstawowej. Nieprawidłowy wynik spirometrii jest przeciwwskazaniem do wykonania próby prowokacyjnej, podczas której czasami dochodzi do znacznego spadku FEV1 i duszności. Jeżeli wynik spirometrii jest prawidłowy, za pomocą specjalnego urządzenia chory wdycha stopniowo zwiększaną dawkę alergenu. Po każdej kolejnej dawce wykonywana jest spirometria.
Badanie przerywa się po osiągnięciu zaplanowanej dawki alergenu albo, gdy dojdzie do spadku FEV1 większego niż 20% w stosunku do wartości wyjściowej. Jeżeli FEV1 spadnie o więcej niż 20%, wówczas próbę prowokacyjną uznajemy za dodatnią. Na podstawie stężenia alergenu, które spowodowało wystąpienie objawów, wylicza się tzw. PD20 czyli takie stężenie alergenu, które było wystarczające do wywołania objawów. Upraszczając: im jest PD20 mniejsze, tym uczulenie na dany alergeny bardziej nasilone.
Podczas dodatniej próby prowokacyjnej często występują objawy astmy, takie jak duszność, kaszel, ściskanie w klatce piersiowej. Zwykle ustępują one po podaniu leku rozkurczającego oskrzela. Niekiedy objawy są na tyle silne, że wymagają podania glikokortykosteroidu ogólnoustrojowego – zwykle wystarcza jedna lub dwie dawki. Bardzo rzadko się zdarza, by silna reakcja podczas próby prowokacyjnej spowodowała dłużej trwające pogorszenie kontroli astmy. Dodatni wynik może potwierdzić rozpoznanie astmy oskrzelowej u osoby, u której nie udało się takiego rozpoznania postawić za pomocą innych metod, jak również w szczególnych przypadkach pomaga w potwierdzeniu uczulenia na dany alergen. Ujemny wynik nie wyklucza rozpoznania astmy, czyni jedynie uczulenie na dany alergen mało prawdopodobnym.
Zobacz także:
- Próby prowokacyjne
- Próba prowokacyjna z aspiryną
- Próba prowokacyjna z histaminą albo metacholiną
- Próba wysiłkowa
