Do jednych z najczęściej wykonywanych dużych zabiegów ortopedycznych należą m.in. zabiegi endoprotezoplastyki stawu biodrowego lub kolanowego. Oba te zabiegi wykonywane są przez wyspecjalizowany personel medyczny na bloku operacyjnym. Operacje tego rodzaju, jak każdy zabieg chirurgiczny, niosą ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań okołooperacyjnych.
Przed operacją
Do dużego planowego zabiegu ortopedycznego przygotowanie trwa kilka miesięcy. Operacja powinna być przeprowadzona po wcześniejszym wyleczeniu lub wyregulowaniu chorób kardiologicznych, pulmonologicznych, ginekologicznych, urologicznych, neurologicznych itp. Bardzo przydatna jest również kilkumiesięczna rehabilitacja przedoperacyjna, która pozwala na uzyskanie możliwie najlepszej sprawności. Otyłość jest przeciwwskazaniem do operacji ortopedycznych.
Zabieg
Operacje ortopedyczne wiążą się ze stosunkowo dużą ingerencją zarówno w układ kostny i strukturę kości, jak i tkanek miękkich. Trwają one od jednej godziny do kilku godzin, a związane z nimi krwawienie może prowadzić do utraty ok. 1–1,5 litra krwi. Istotne jest zatem, aby przed tego rodzaju zabiegiem zabezpieczono odpowiednią ilość krwi, którą można przetoczyć w razie potrzeby.
Pacjent zarówno podczas zabiegu, jak i w czasie pozabiegowej hospitalizacji pozostaje pod stałą kontrolą, co pozwala na kontynuowanie procesu leczniczego adekwatnego do jego stanu.
Postępowaenie po zabiegu
Po zabiegu operacyjnym pacjent jest przewożony na salę pooperacyjną, a następnie, po wybudzeniu – na oddział szpitalny. W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych konieczne jest stosowanie środków przeciwbólowych odpowiednich do stopnia nasilenia bólu i potrzeb zgłaszanych przez pacjenta, prowadzi się profilaktykę przeciwzakrzepową, a także profilaktycznie podaje antybiotyk.
W pierwszej dobie po zabiegu, z udziałem fizjoterapeuty, zaczyna się nauka chodzenia, wprowadzane są ćwiczenia poprawiające wydolność oddechową i ogólną sprawność.
Usprawnianie
Zbyt długie pozostawanie w pozycji leżącej nie sprzyja powrotowi do sprawności. Oczywiście cały proces uruchamiania pacjenta powinien odbywać się z udziałem i pod kontrolą fizjoterapeuty. Początkowo w nauce chodzenia możliwe jest korzystanie z pomocy balkonika, a następnie kul łokciowych. Ważne jest także stopniowe zwiększanie zakresu aktywności fizycznej i rehabilitacja, po opuszczeniu szpitala, warunkujące odzyskanie jak największego stopnia sprawności i samodzielności pacjenta, które było jednym z najistotniejszych celów przy kwalifikacji go do zabiegu.
Czas powrotu do zdrowia to około od trzech do sześciu miesięcy po operacji.
Rana
Proces gojenia się rany wymaga utrzymywania higieny operowanej okolicy. Opatrunki powinny być obserwowane i zmieniane przez wykwalifikowany personel. Szwy są usuwane po około 2 tygodniach, licząc od operacji. Dochowanie wymogów w tym zakresie pozwala uniknąć infekcji i wszelkich dalszych negatywnych skutków z nią związanych.
W razie gdyby skóra w okolicy rany zaczerwieniła się, narastał obrzęk, wystąpiła gorączka, rana zaczęła ropieć, należy zgłosić się natychmiast do lekarza.
Ból
Dążenie do likwidacji dolegliwości bólowych jest częścią procesu leczniczego. W tym celu stosuje się leczenie farmakologiczne, przede wszystkim zaś niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz w sytuacjach wyjątkowego nasilenia dolegliwości bólowych – opioidy (np. morfina). Ważne jest odpowiednie kontrolowanie bólu tak, aby nie utrudniał on nadmiernie usprawniania pacjenta, a docelowo codziennego funkcjonowania. Wraz z gojeniem się ran, ból powinien ustępować.
Powikłania
Duże zabiegi ortopedyczne, jak każda operacja niosą ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań. W przypadku endoprotezoplastyk powikłania stanowią od kilku do kilkudziesięciu procent. Najczęstsze z nich to śródoperacyjne złamania i krwotoki, krwawienie lub krwiaki wymagające przetoczenia krwi lub ponownej operacji, uszkodzenie nerwów lub dużych naczyń tętniczych i żylnych, obluzowanie się lub zniszczenie elementów użytych do zabiegu, zwichnięcie endoprotezy z koniecznością wykonania ponownego zabiegu operacyjnego, powikłania zakrzepowo-zatorowe (tworzenie się skrzeplin i zatykanie naczyń krwionośnych przez skrzepy), powstanie obrzęków limfatycznych, zakażenie rany pooperacyjnej, przewlekłe zapalenia kości, konieczność amputacji kończyny.
Ciężkie, zagrażające życiu lub śmiertelne powikłania zdarzają się rzadko.
