CRP (białko C-reaktywne) to białko, którego stężenie w organizmie zwiększa się w odpowiedzi na stan zapalny. Stężenie CRP we krwi może szybko się zmieniać (w ciągu kilku godzin).
CRP normy
Norma stężenia CRP we krwi: 0,08–3,1 mg/l
CRP >10mg/l zazwyczaj świadczy o toczącym się w organizmie procesie zapalnym
Normy CRP u dzieci
Normy CRP u dzieci są takie same, jak w populacji dorosłych, w praktyce badanie to jest najczęściej używane w diagnostyce infekcji, do różnicowania zakażenia bakteryjnego od wirusowego.
CRP u noworodka
CRP oznacza się także u noworodków. Normy CRP u noworodka są takie same, jak w pozostałej populacji. Ocena CRP może być pomocna w diagnostyce zakażeń. Wynik badania należy interpretować ostrożnie, ze względu na specyfikę przebiegu chorób u najmłodszych dzieci. Prawidłowe CPR niekoniecznie wyklucza zakażenie, szczególnie we wczesnym stadium, dlatego w każdym przypadku niepokojących dolegliwości u noworodka należy zgłosić się do lekarza.
Co to jest CRP?
Białko C-reaktywne (CRP) jest markerem, którego stężenie zwiększa się w odpowiedzi na stan zapalny, dlatego należy do tzw. białek ostrej fazy. Jest wytwarzane w wątrobie. Stężenie CRP u zdrowej osoby zwykle nie przekracza 3,1 mg/l, choć zdarza się, że może być nieco większe, zwykle do 10 mg/l, częściej u kobiet i osób w starszym wieku.
Stężenie CRP może zmieniać się w krótkim czasie (nawet 1000-krotny wzrost w ciągu 24–48 h).
CRP – badanie
Badanie CRP wykonuje się z krwi obwodowej (tak jak np. badanie morfologii krwi). Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać.
W laboratorium oznacza się CRP ilościowo, czyli na wyniku będzie podana wartość liczbowa stężenia CRP we krwi.
Wskazania do badania CRP
- Podejrzenie stanu zapalnego
- Ocena skuteczności leczenia choroby, w przebiegu której występuje nasilony stan zapalny
- Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego
Przeciwwskazania do badania CRP
Do oznaczenia stężenia CRP wystarcza pobranie niewielkiej ilości krwi, dlatego nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania.
Zwiększone stężenie CRP – o czym może świadczyć?
Zwiększone stężenie CRP informuje o obecności zapaleń, zakażeń, uszkodzenia i martwicy tkanek. Nie wskazuje jednak na konkretną lokalizację (np. narząd) ani przyczynę. Największe stężenia CRP (>500 mg/l) obserwuje się w zakażeniach bakteriami Gram-ujemnymi, szczególnie powikłanych sepsą, oraz po dużych urazach lub operacjach. Zakażenia bakteriami Gram-dodatnimi powodują mniejszy wzrost stężenia CRP, do ∼100 mg/l, a zakażenia wirusowe – zwykle do 50 mg/l (rzadko do 100 mg/l).
Niewielkie zwiększenie stężenie CRP może być związane z paleniem tytoniu, nadwagą i otyłością, dyslipidemią aterogenną (nieprawidłowym stężeniem cholesterolu i lipidów), cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym, hormonalną terapią zastępczą, przewlekłą chorobą nerek, zapaleniem dziąseł i przyzębia, a także występować u osób w starszym wieku.
Przyczyny znacznego zwiększenia stężenia CRP:
- zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze oraz pasożytnicze,
- układowe choroby tkanki łącznej, zwłaszcza w okresie zaostrzeń
- zapalenia jelit
- ostre zapalenie trzustki
- zawał serca
- okres pooperacyjny
- nowotwory złośliwe.
Oprócz samej wartości stężenia CRP we krwi ważna jest także dynamika jego zmian, czyli zwiększanie się lub zmniejszanie w czasie. Stężenie CRP najczęściej koreluje z aktywnością i rozległością procesu zapalnego. Zmiany stężenia CRP zwykle odzwierciedlają przebieg procesu zapalnego, a jego powrót do wartości prawidłowych wskazuje na wygaśnięcie zapalenia. Oznaczanie CRP jest użyteczne w monitorowaniu przebiegu choroby i leczenia w chorobach reumatycznych.
Oznaczenie stężenia CRP metodą o dużej czułości (tzw. hsCRP) stosuje się także do oceny ryzyka wystąpienia choroby układu sercowo-naczyniowego. Jego stężenie odzwierciedla stan zapalny o niewielkim nasileniu, któremu przypisuje się udział w powstawaniu chorób układu sercowo-naczyniowego.
Oznaczenie hsCRP powinno się wykonać 2-krotnie, w odstępie 2 tygodni, a za wynik należy przyjąć wartość średnią. Nie wykonuje się badania hsCRP u osób z ostrymi chorobami, urazami lub zaostrzeniem choroby przewlekłej w ostatnich dniach przed badaniem.
CRP 1–3 mg/l – umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe
CRP >3 mg/l – duże ryzyko sercowo-naczyniowe
Stężenie CRP zmniejsza się podczas przyjmowania leków, takich jak statyny, a także fibraty, blokery receptora angiotensynowego i stosujących dietę ubogowęglowodanową lub bogatą w oleje roślinne, błonnik i orzechy. Umiarkowane spożycie alkoholu i zwiększona aktywność fizyczna również zmniejszają stężenie CRP.
CRP a nowotwory – czy stężenie CRP w normie wyklucza nowotwór?
Nie, prawidłowy wynik CRP nie wyklucza choroby nowotworowej.