×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Przetoka jelitowa

dr med. Andrzej L. Komorowski
Klinika Chirurgii Onkologicznej Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Oddział w Krakowie
Szpital Specjalistyczny im. Stanleya Dudricka w Skawinie

Co to jest przetoka jelitowa?

Przetoka to nieprawidłowe połączenie między dwoma lub więcej narządami wewnętrznymi lub między narządami wewnętrznymi a powierzchnią skóry. Przetoki jelitowe to przetoki, w których jednym z elementów jest nieprawidłowe połączenie światła jelita z innym narządem (np. innym odcinkiem jelita, pęcherzem moczowym, drogamia rodnymi) lub skórą. Zewnętrzna przetoka jelitowa, czyli połączenie jelita ze skórą, przez które wydostaje się treść jelitowa, jest jednym z najtrudniejszych problemów chirurgii ogólnej. Nie inaczej jest z przetokami między jelitem a innymi narządami – ich leczenie także jest złożone, długotrwałe i nie zawsze kończy się sukcesem.

Jak powstają przetoki jelitowe?

Większość przetok jelitowych zewnętrznych stanowi powikłanie zabiegów chirurgicznych w jamie brzusznej. Przetoki jelitowo-pochwowe stanowią z kolei często powikłanie leczenia napromienianiem nowotworów złośliwych kobiecych narządów rodnych. Innymi przyczynami przetok wewnętrznych i zewnętrznych mogą być choroba Leśniowskiego i Crohna, nowotwór złośliwy (rosnący guz nacieka sąsiadujące tkanki i w pewnym momencie po przerwaniu ich ściany powstaje połączenie między światłem obu narządów), rozległe urazy jamy brzusznej.

Jakie są objawy przetoki jelitowej?

Podstawowy objaw przetoki jelitowej zewnętrznej to wydostawanie się przez otwór w skórze treści jelitowej. W wypadku przetoki jelitowo-pochwowej to wydostawanie się przez pochwę treści jelitowej (początkowo można je mylić z upławami). Rozpoznanie przetoki jelitowo-pęcherzowej jest nieco trudniejsze, ponieważ treść kałowa dostająca się do pęcherza może przedostwać się przez cewkę i wydostawać na zewnątrz, ale może też zatykać światło pęcherza i doprowadzać do nawracających, ciężkich zakażeń dróg moczowych, a także zakażeń nerek do sepsy (uogólnionego zakażenia) włącznie. W tym wypadku potwierdzenie rozpoznania uzyskuje się w badaniu cystoskopowym. Do innych objawów przetok jelitowych należą: utrata masy ciała, wyniszczenie, gorączka, dolegliwości bólowe brzucha, objawy związane z zaburzeniami elektrolitowymi (obrzęki kończyn, zaburzenia rytmu serca, drętwienie mięśni, słabość mięśni). Ciężkie przetoki jelitowe prowadzą do bardzo poważnych zaburzeń funkcjonowania organizmu. Dotyczy to zwłaszcza tzw. „przetok wysokich”. Są to przetoki, które powstają na początkowym odcinku przewodu pokarmowego. Treść pokarmowa wydostaje się przez taką przetokę na tak wczesnym etapie, że organizm nie zdołał jeszcze wchłonąć koniecznych elementów pokarmu. Oprócz dużego ograniczenia podawania potrzebnych do funkcjonowania organizmu elementów, przez taką przetokę następuje znaczna utrata ważnych składników płynów fizjologicznych, zwłaszcza białka, co powoduje, że tego rodzaju przetoki są szczególnie niebezpieczne.

Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu przetoki jelitowej?

W zależności od rodzaju i umiejscowienia przetoki lekarz prowadzący może zlecić różne badania dodatkowe Do rozpoznania przetoki często wystarczy jedynie zebranie wywiadu i zbadanie pacjenta, ale badania dodatkowe są bardzo istotne w planowaniu ewentualnego zabiegu operacyjnego. Podstawowym celem diagnostyki przetoki jelitowej jest określenie jej wielkości, umiejscowienia w stosunku do narządów sąsiednich, wykluczenia zbiorników wewnętrznych, zwężeń oraz ewentualnego zamknięcia światła przewodu pokarmowego w pobliżu przetoki. Aby uzyskać wszystkie potrzebne informacje, w zależności od rodzaju przetoki, wykonuje się: fistulografię (podanie do światła przetoki kontrastu), podanie kontrastu dosutnie, tomografię komputerową, USG jamy brzusznej, rektoskopię, kolposkopię, fistuloskopię (badanie endoskopowe przez otwór przetoki) i cystoskopię.

Jak się leczy przetoki jelitowe?

Pierwszym elementem leczenia przetok jelitowych jest skorygowanie zaburzeń elektrolitowych, metabolicznych i energetycznych.

Podstawowym elementem leczenia przetok jelitowych (zwłaszcza jelitowo-skórnych) jest początkowo leczenie zachowawcze, czyli nieoperacyjne. Współczesne techniki żywienia pozajelitowego pozwalają na pełne zamknięcie przetoki jelitowo-skórnej nawet u 70% chorych. Po około 4–6 tygodniach pełnego żywienia pozajelitowego, jeżeli nie doszło do samoistnego zamknięcia się przetoki, rozważa się leczenie operacyjne.

Warunkiem podjęcia decyzji o leczeniu operacyjnym jest uzyskanie stanu prawidłowego odżywienia stwarzającego możliwość zagojenia się nowych zespoleń jelitowych oraz zlikwidowanie ognisk zakażenia.

Decyzja o leczeniu operacyjnym jest bardzo trudna także z tego powodu, że często warunki, jakie chirurg zastaje w jamie brzusznej, są bardzo trudne. Zlokalizowanie odpowiedniego odcinka jelita może być bardzo skomplikowane i dodatkowo obarczone ryzykiem uszkodzenia innego fragmentu jelita, zwłaszcza jelita cienkiego. Dlatego też decyzja o kwalifikacji do operacji powinna być podejmowana ostrożnie, biorąc pod uwagę korzyści oraz ryzyko związane z operacją. W przypadku przetok jelitowo-pochwowych oraz jelitowo-pęcherzowych konieczne może być założenie przetoki jelitowej odbarczającej już na początku leczenia. Możliwość zamknięcia przetoki odbarczającej (stomii) w dalszym przebiegu leczenia jest oczywiście uzależniona od możliwości zamknięcia przetoki patologicznej. Niestety nie zawsze jest to możliwe. W wypadku przetok jelitowo-pochwowych podejmuje się próby zamknięcia otworu przetoki za pomocą płatów przesuniętych z mięśnia. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przetok niewielkich, może dojść po pewnym czasie do ich samoistnego zamknięcia. Po potwierdzeniu zamknięcia przetoki jelitowo-pochwowej za pomocą badań endoskopowych można zdecydować o zamknięciu przetoki odbarczającej, czyli zlikwidowaniu stomii i odtworzeniu prawidłowego pasażu pokarmowego. Niemniej, nawet w tych sytuacjach dochodzi niekiedy do odnowienia się przetoki.

Jakie są zalecenia po leczeniu przetoki jelitowej?

Po zakończeniu leczenia przetoki jelitowej, chory powinien zwracać baczną uwagę na objawy mogące sugerować nawrót przetoki. Do takich objawów należą gorączka, ból brzucha, znaczna utrata masy ciała.

W przypadku stwierdzenia któregokolwiek z tych objawów, należy zwrócić się po pomoc lekarską. Po zakończonym sukcesem leczeniu przetok jelitowo-pochwowych lub jelitowo-pęcherzowych należy także zwracać uwagę na objawy ze strony dróg rodnych oraz dróg moczowych.

Jeżeli leczenie przetoki zokończyło się założeniem stomii, pacjent zostanie poinformowany, w jaki sposób powinien się kontrolować i czy istnieją szanse na odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowgo w przyszłości.

02.06.2017
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta