Czym są upławy?
Wydzielina produkowana przez gruczoły błony śluzowej macicy (endometrium), jajowodów i pochwy pełni bardzo ważną funkcję – chroni przed infekcjami układu rozrodczego oraz wpływa na płodność. Jej ilość, konsystencja, barwa i zapach jest różna w zależności od momentu cyklu miesięcznego, stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz indywidualna dla każdej kobiety. Zwiększone wydzielanie można zaobserwować między innymi podczas owulacji oraz podniecenia. Jej ilość nie powinna wymagać noszenia wkładek, choć może zostawiać mokry, niewielki ślad na bieliźnie. Barwa zmienia się przez cały cykl od niemal przezroczystej do mlecznobiałej. Może być bezwonna lub o delikatnym zapachu. Jej konsystencja w okresie okołoowulacyjnym jest bardziej wodnista, ciągnąca się natomiast w drugiej połowie cyklu gęstsza i lepka.
Zachwianie równowagi flory bakteryjnej pochwy może doprowadzić do powstania upławów, czyli nieprawidłowej wydzieliny pochwowej. Taki stan spowodowany jest zwykle infekcją układu rodnego, najczęściej wywołaną przez drożdżaki (grzyby), bakterie lub pierwotniaki. Pojawienie się dolegliwości może wiązać się z obecnością ciała obcego w pochwie lub z alergią na substancje chemiczne. Upławy mogą być pierwszym sygnałem chorób przenoszonych drogą płciową (m.in. rzeżączki oraz chlamydiozy), a także chorób nowotworowych rozwijających się w obrębie narządu rodnego. Zaburzenia hormonalne również przyczyniają się do powstania nieprawidłowości. Czasami nie ma uchwytnego powodu zmiany wyglądu wydzieliny, jednak każdą wątpliwość i niepokój należy rozwiać w gabinecie lekarskim, szczególnie gdy towarzyszą temu dodatkowe dolegliwości.
Pojawieniu się nieprawidłowej wydzieliny z pochwy sprzyja duża aktywność seksualna z częstą zmianą partnerów, szczególnie przy braku zabezpieczenia prezerwatywami, osłabienie odporności, długotrwała antybiotykoterapia, zaburzenia miesiączkowania.
Jak często występują nieprawidłowe upławy?
Nieprawidłowe upławy są powszechnym zjawiskiem, który występuje przynajmniej raz w życiu kobiety.
Jak objawiają się upławy?
Zaobserwowanie zmiany w konsystencji, barwy, wydzieliny z pochwy z towarzyszącym nieprzyjemnym zapachem może świadczyć o infekcji dróg rodnych. Kobieta z nieprawidłową wydzieliną z pochwy może zaobserwować na bieliźnie większą jej ilość, która nie wchłania się w majtki, tworząc na nich zaschniętą warstwę. Upławom może towarzyszyć krwawienie lub plamienie, bóle podbrzusza niezwiązane z miesiączką. Sygnałem świadczącym o obecności stanu zapalnego jest swędzenie i zaczerwienienie okolicy sromu i krocza, bolesność przy oddawaniu moczu, wysypka.
Gęste, białe, serowate upławy, przypominające twaróg zaobserwowane na bieliźnie z towarzyszącym świądem sromu i krocza mogą świadczyć o infekcji grzybiczej, natomiast żółtozielona, pieniąca się wydzielina z pochwy o nieprzyjemnym zapachu jest charakterystyczna dla rzęsistkowicy. Szare lub białe obfite, wodniste upławy o rybiej woni są zwykle oznaką infekcji bakteryjnej. Wydzielina o zmienionym kolorze, zapachu i/lub konsystencji z towarzyszącym bólem podbrzusza i krwawieniem (niemiesiączkowym) mogą być objawem niektórych chorób przenoszonych drogą płciową, zapalenia narządów miednicy mniejszej lub nowotworu.
Co robić w przypadku upławów?
W przypadku zaobserwowania nieprawidłowej wydzieliny z dróg rodnych ze zmianą jej konsystencji, barwy, ilości lub koloru, szczególnie wtedy, gdy towarzyszą temu dodatkowe objawy, należy zgłosić się na wizytę do ginekologa, który po zbadaniu i ewentualnym zleceniu badań dodatkowych zadecyduje o konieczności leczenia.
Jakie są metody leczenia nieprawidłowych upławów?
Nieprawidłowe upławy są zazwyczaj objawem zakażenia i zwykle wymagają zastosowania leczenia farmakologicznego. Najczęściej stosuje się dopochwową formę leków. Preparat dobierany jest przez lekarza na podstawie objawów oraz rodzaju upławów, czyli rozpoznania przyczyny upławów. W terapii stosuje się leki przeciwgrzybicze, chemioterapeutyki lub antybiotyki w zależności od drobnoustroju, który wywołał objawy. Leczenie może być zmienione po uzyskaniu wyniku wymazu z pochwy.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie choroby powodującej upławy?
W celu ustalenia z jakiego powodu pojawiła się nieprawidłowa wydzielina z pochwy ginekolog rozmawia z pacjentką oraz bada na fotelu ginekologicznym, używając wzierników dopochwowych. Lekarz na podstawie zebranych danych ocenia konsystencję, barwę oraz zapach upławów. Następnym krokiem jest ustalenie wstępnego rozpoznania oraz wdrożenie leczenia. Ginekolog może zdecydować jeszcze przed badaniem o pobraniu wymazu z pochwy oraz cytologii. Wynik posiewu z wymazu uzyskuje się w ciągu kilku dni, stanowi on podstawę do ewentualnej zmiany leczenia oraz potwierdzenia rozpoznania, natomiast wynik badania cytologicznego uzyskuje się po kilku tygodniach.
W celu wykluczenia infekcji lub innych chorób macicy, szyjki macicy lub przydatków, szczególnie gdy podczas badania szyjka macicy oraz sklepienia pochwy są bolesne lub występuje krwawienie niezwiązane z miesiączką, ginekolog może zdecydować o konieczności pobrania krwi i badań laboratoryjnych oraz wykonaniu USG przezpochwowego oceniającego narządy w obrębie miednicy mniejszej.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie upławów?
Po zastosowaniu odpowiednio dobranego leczenia nieprawidłowe upławy w większości przypadków ustępują. Niestety zawsze może dojść do nawrotu. W takim przypadku należy udać się na wizytę u lekarza, nie rozpoczynając leczenia na własną rękę. Nawracające upławy wymagają zwykle leczenia także partnera seksualnego.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia nieprawidłowych upławów?
Po zakończeniu leczenia, szczególnie po zastosowaniu antybiotykoterapii, warto pamiętać o odbudowie flory bakteryjnej pochwy. W tym celu zaleca się zastosowanie probiotyków w postaci dopochwowej lub doustnej.
W wielu przypadkach można zapobiec nieprawidłowym upławom, pamiętając o podstawowych zasadach higieny. Ważne jest utrzymywanie okolic intymnych w czystości, stosując łagodne, niepodrażniające mydła o pH zbliżonym do środowiska pochwy oraz letnią wodę. Należy pamiętać o podcieraniu się po toalecie w kierunku od pochwy do odbytu, nigdy odwrotnie. Warto zaznaczyć, że irygacje pochwy oraz nadmierne dbanie o higienę może także doprowadzić do zaburzeń składu flory bakteryjnej. Wietrzenie krocza, noszenie przewiewnej bielizny z naturalnych włókien, unikanie ciasnej odzieży pomaga w zapobieganiu infekcji. W przypadku nawracających grzybic wskazana jest dieta z ograniczoną zawartością cukrów prostych.
