×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zespół Zollingera i Ellisona - przyczyny, objawy, leczenie

lek. Magdalena Wiercińska

Zespół Zollingera i Ellisona jest rzadką chorobą, w przebiegu której dochodzi do powstawania uporczywych nawracających wrzodów trawiennych. Jego przyczyną jest guz nowotworowy produkujący gastrynę, która zwiększa produkcję kwasu solnego w żołądku

Co to jest zespół Zollingera i Ellisona i jakie są jego przyczyny?

Zespół Zollingera i Ellisona (ZZE) obejmuje guz nowotworowy produkujący gastrynę (inaczej: guz gastrynowy, gastrinoma) oraz uporczywie nawracające owrzodzenia trawienne. Guz jest najczęściej zlokalizowany w dwunastnicy, rzadziej w trzustce lub żołądku, wątrobie, jajniku lub płucu. Gastryna jest hormonem w warunkach prawidłowych produkowanym w żołądku i dwunastnicy, który reguluje trawienie i m.in. pobudza wydzielanie kwasu solnego w żołądku.

W ZZE nadmierne wytwarzanie i uwalnianie do krwi gastryny przez guz powoduje znaczne zwiększenie wydzielania kwasu solnego. Skutkiem tego są owrzodzenia trawienne oraz biegunka.

W 20–30% przypadków ZZE rozwija się jako składowa tzw. zespołu mnogich nowotworów układu wydzielania wewnętrznego typu 1 (zespół MEN1).

Jak często występuje zespół Zollingera i Ellisona?

ZZE występuje rzadko. Stanowi przyczynę 0,1–1% wrzodów dwunastnicy.

Jakie są objawy zespołu Zollingera i Ellisona?

Dynamika rozwoju choroby jest różna. Niekiedy choroba trwa wiele lat bez wyraźnego postępu i powoduje tylko bardzo niewielkie objawy.

Typowe objawy obejmują:

  • objawy uporczywej i trudnej do leczenia choroby wrzodowej – ból w górnej części brzucha, występujący w przypadku wrzodu żołądka podczas posiłków, a w przypadku wrzodu dwunastnicy – na czczo (w tym w nocy ok. godz. 23.00–2.00) i w ciągu 2–3 godzin po posiłkach, ustępujący po spożyciu pokarmu lub przyjęciu leków zobojętniających kwas solny,
  • biegunkę ustępującą po zastosowaniu inhibitora pompy protonowej (IPP), czasem tłuszczową (o nieprzyjemnym, gnilnym zapachu i połyskliwej powierzchni, którą trudno jest spłukać),
  • zgagę,
  • utratę masy ciała,
  • krwawienie lub przedziurawienie przewodu pokarmowego.

Przerzuty nowotworowe powstają najczęściej w okolicznych węzłach chłonnych, wątrobie, śledzionie, śródpiersiu i kościach.

Jak rozpoznaje się zespół Zollingera i Ellisona?

ZZE jest chorobą rzadką, a wrzody trawienne i biegunka występują dużo częściej w innych chorobach. Jeśli lekarz na podstawie wywiadu i zbadania pacjenta wysunie podejrzenie ZZE, skieruje pacjenta na badania dodatkowe: oznaczenie pH żołądka, badania laboratoryjne krwi – tzw. test sekretynowy, stężenie chromograniny, a także gastroskopię. Żeby ustalić dokładną lokalizację guza, korzysta się z badań obrazowych – USG, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, scyntygrafii receptorowej i endosonografii.

Jakie jest leczenie zespołu Zollingera i Ellisona?

Celem leczenia ZZE jest wygojenie wrzodów trawiennych i usunięcie, w miarę możliwości, guza lub guzów nowotworowych wydzielających gastrynę.

W leczeniu, stosuje się długoterminowo inhibitory pompy protonowej (IPP), jeśli IPP nie są w pełni skuteczne, lekarz może zlecić inne leki – tzw. analogi somatostatyny (oktreotyd, lanreotyd).

Chorych ze zlokalizowanym guzem gastrynowym leczy się chirurgicznie (czasem guz jest niewidoczny w badaniach obrazowych, ponieważ może być bardzo niewielki lub występuje kilka małych guzów). Jeśli badania obrazowe nie ujawniły guza, można wykonać zabieg operacyjny, podczas którego chirurg dokładnie kontroluje jamę brzuszną w poszukiwaniu guza. Po usunięciu guza stan ~50% chorych jest dobry przez wiele lat; pozostali wymagają leczenia onkologicznego.

W zaawansowanej chorobie z przerzutami stosuje się leczenie onkologiczne – chemioterapię, celowane leczenie biologiczne i terapię radioizotopową.

25.11.2021
Zobacz także
  • Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
  • Zapalenie błony śluzowej żołądka
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta