Choroby trzustki i wątroby

Pytanie nadesłane do redakcji:

Choroby trzustki i wątroby. Jakie choroby trzustki i wątroby występują najczęściej?

Odpowiedziała:

lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Choroby trzustki można podzielić na :
1. ostre
2. przewlekłe.

Podział może obejmować też choroby:
1. nowotworowe
2. nienowotworowe.

Ostre zapalenie trzustki jest najczęstszą chorobą tego narządu, zachorowalność wynosi od 20-70 na 100 000 osób na rok. Do ostrego zapalenia trzustki dochodzi znacznie częściej niż do przewlekłego. Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia trzustki sjest nadużywanie alkoholu i kamica dróg żółciowych (ich końcowy odcinek wspólnie z przewodami trzustkowymi uchodzi do dwunastnicy). Inne przyczyny tej choroby, które są dużo rzadsze, to procesy autoimmunologiczne, zmiany polekowe, infekcyjne, genetyczne.
Przewlekłe zapalenie trzustki jest rzadsze (szacunkowo 5-10 przypadków/100 000/rok) i powstaje wskutek, np. nawracających epizodów ostrego zapalenia trzustki, często główną przyczyną jest alkohol.
Nowotwory trzustki są dość rzadkimi guzami, rak trzustki często jest rozpoznawany w zaawansowanych stadiach, a jego częstość jest oceniana na 8-12 zachorowań/100 000 osób/rok.

W podobny sposób można podzielić choroby wątroby:

1. infekcyjne (np. wirusowe zapalenia wątroby typu: A, B, C, B+D, E, zapalenia wątroby w przebiegu innych zakażeń wirusowych). W 2008 roku zanotowano ok. 2300 nowych zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C, ale ze względu na niemy klinicznie przebieg liczba niewykrytych przypadków jest większa. Nowych przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B w 2003 roku było około 1700. W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu C w ok. 90% rozwija się przewlekłe zapalenie wątroby.

2. nieinfekcyjne (np. toksyczne uszkodzenie, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, zapalenia autoimmunologiczne, choroba Wilsona, hemochromatoza). Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, wg danych amerykańskich, może dotykać nawet ponad 20% populacji.
Hemochromatoza pierwotna polegająca na nadmiernym gromadzeniu żelaza jest jedną z najczęstszych chorób genetycznych rasy białej (nosicielstwo mutacji odpowiedzialnej za rozwój tej choroby jest szacowane na 1/200 osób), ale penetracja genu wynosi około 70%. Mężczyźni chorują wcześniej i nawet do dziesięciu razy częściej).

3. ostre

4. przewlekłe (trwające powyżej 6 mies., z wyjątkiem autoimmunologicznego zapalenia wątroby, które z definicji jest zapaleniem przewlekłym).

5. nowotworowe

6. nienowotworowe (inne choroby wymienione powyżej).

Najczęstsze przyczyny przeszczepienia wątroby: uszkodzenie wątroby wtórnie do zastoju żółci (np. pierwotna marskość żółciowa, wtórna marskość żółciowa) wg danych z 2007 roku stanowiły 21,9% wskazań do przeszczepienia, następnie w kolejności marskość pozapalna (21,9) i alkoholowe uszkodzenie wątroby (12,2%). Ogółem marskość wątroby (powikłanie przewlekłych chorób tego narządu) stanowiło wskazanie do przeszczepienia w 76,5% przypadków.